Trung Quốc trình làng xe phóng tên lửa hạt nhân chạy điện có khả năng 'tàng hình'?
Trung Quốc mới đây đã công bố một nguyên mẫu phương tiện hạng nặng chạy bằng điện, có khả năng di chuyển linh hoạt theo nhiều hướng khác nhau.
Dù được giới thiệu như một nền tảng vận tải đa dụng cho quân sự và công nghiệp, mẫu xe này đặc biệt thu hút sự chú ý khi được đánh giá có thể đảm nhiệm vai trò bệ phóng di động cho tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) trong tương lai.
Xe phóng tên lửa DF-41 của Trung Quốc - Ảnh: Reuters
Dự án nghiên cứu quy mô lớn, đa viện tham gia
Nguyên mẫu được trưng bày tại Bắc Kinh vào ngày 21.12 và được mô tả là phương tiện điện thông minh, mô-đun hóa hoàn toàn, kết hợp giữa khả năng cơ động cao, độ ồn thấp và thiết kế linh hoạt.
Được phát triển dưới sự dẫn dắt của Đại học Thanh Hoa, dự án này là kết tinh của một nỗ lực hợp tác quy mô lớn với Viện Công nghệ Phương tiện Phóng Bắc Kinh, Đại học Cát Lâm, Viện Công nghệ Bắc Kinh và Đại học Đông Nam. Chỉ trong vòng chưa đầy hai năm (khởi động vào tháng 1.2024) dưới sự bảo trợ của Quỹ Khoa học Tự nhiên Quốc gia Trung Quốc, nhóm nghiên cứu đã biến ý tưởng viễn tưởng thành hiện thực.
Theo nhóm nghiên cứu, phương tiện này không chỉ hướng tới ứng dụng quân sự mà còn nhằm giải quyết các bài toán vận chuyển khó trong dân sự, như vận chuyển thiết bị hàng không - vũ trụ, tua-bin gió cỡ lớn, máy biến áp siêu nặng hoặc các kết cấu công nghiệp đặc biệt.
Thiết kế mô-đun: linh hoạt theo từng nhiệm vụ
Điểm nổi bật của mẫu xe là thiết kế mô-đun, cho phép mở rộng hoặc thu hẹp số lượng bánh xe tùy theo tải trọng. Các mô-đun bánh được thiết kế như những “khối xây dựng”, có thể ghép nối linh hoạt để đáp ứng yêu cầu vận chuyển khác nhau.
Theo báo cáo của Đại học Thanh Hoa, chỉ cần điều chỉnh số mô-đun bánh xe, phương tiện có thể chuyển từ cấu hình chở hàng công nghiệp nặng sang cấu hình đủ sức vận chuyển tên lửa đạn đạo xuyên lục địa hoặc các tầng tên lửa cỡ lớn. Cách tiếp cận này giúp giảm nhu cầu phát triển nhiều loại phương tiện chuyên biệt, đồng thời tăng hiệu quả sử dụng và khả năng thích ứng.
Khác với các xe hạng nặng truyền thống sử dụng trục cố định và cơ cấu cơ khí phức tạp, mỗi bánh xe của nguyên mẫu này hoạt động độc lập hoàn toàn, đảm nhiệm đồng thời các chức năng truyền động, phanh, đánh lái và treo.
“Đi ngang như cua” và xoay tại chỗ
Toàn bộ hệ thống bánh xe được điều phối bởi hệ thống điều khiển điện tử thông minh, cho phép phương tiện di chuyển theo những cách mà xe quân sự truyền thống khó thực hiện. Một trong những tính năng đáng chú ý nhất là khả năng di chuyển ngang hoặc chéo, thường được mô tả là “crab walking” - đi ngang như cua.
Tính năng này cho phép phương tiện tiếp cận và rời khỏi vị trí triển khai trong không gian hẹp, địa hình phức tạp hoặc khu vực có vật cản dày đặc. Ngoài ra, xe còn có thể xoay quanh trục của chính nó (center steering), giúp giảm tối đa bán kính quay đầu - yếu tố đặc biệt quan trọng khi vận chuyển tải trọng dài và nặng.
Nguyên mẫu phương tiện hạng nặng chạy bằng điện dạng mô-đun - Ảnh: Đại học Thanh Hoa
Theo ông Dương Điền Các (Yang Diange), giảng viên Trường Phương tiện và Cơ động học của Đại học Thanh Hoa, đây là lần đầu tiên trên thế giới một nền tảng vận tải hạng nặng kết hợp được truyền động điện hoàn toàn với hệ thống điều khiển thông minh ở mức độ này.
Nhờ kiểm soát độc lập từng bánh xe, hệ thống có thể phân bổ mô-men xoắn và góc đánh lái theo thời gian thực. Điều này cho phép phương tiện leo dốc theo quỹ đạo zigzag, vượt qua các địa hình không bằng phẳng hoặc những tuyến đường mà xe mang bệ phóng tên lửa truyền thống khó tiếp cận.
Lốp xe sử dụng truyền động điện cũng giúp giảm đáng kể hiện tượng lắc ngang và chúi mũi, cải thiện độ ổn định khi di chuyển ở tốc độ cao hoặc trên các tuyến đường uốn lượn. Đây là yếu tố then chốt đối với việc vận chuyển các hệ thống nhạy cảm như tên lửa hoặc thiết bị hàng không - vũ trụ.
“Độ tàng hình cao” nhờ chạy điện hoàn toàn
Một trong những điểm khiến giới quan sát đặc biệt chú ý là đặc tính tàng hình của phương tiện. Do sử dụng truyền động điện, xe không phát thải khói, nhiệt lượng thấp và độ ồn cực nhỏ, giúp giảm đáng kể khả năng bị phát hiện bằng các cảm biến hồng ngoại, âm thanh hoặc trinh sát truyền thống.
Trong bối cảnh tác chiến hiện đại, nơi các phương tiện mang tên lửa chiến lược thường là mục tiêu ưu tiên, khả năng di chuyển gần như im lặng có thể nâng cao đáng kể khả năng sống sót của bệ phóng di động.
Nguyên mẫu cũng loại bỏ nhiều bộ phận cơ khí phức tạp như hộp số hay hệ thống thanh truyền lái, qua đó giảm số điểm có thể xảy ra hỏng hóc. Mỗi bánh xe được trang bị một động cơ riêng, nên ngay cả khi một mô-đun gặp sự cố, các bánh còn lại vẫn có thể duy trì khả năng vận hành ở mức nhất định.
Thuật ngữ "tàng hình" trong quân sự không đồng nghĩa với việc vũ khí “biến mất” trước mắt thường, mà là tập hợp các giải pháp kỹ thuật nhằm giảm tối đa khả năng bị phát hiện bởi các hệ thống trinh sát của đối phương. Các hệ thống này bao gồm radar, cảm biến nhiệt (hồng ngoại) và thiết bị thu âm thanh - những công cụ chủ chốt trong tác chiến hiện đại.
Để đạt được khả năng tàng hình, các kỹ sư quân sự thường tập trung vào ba trụ cột kỹ thuật chính. Thứ nhất là kiểm soát tán xạ sóng radar. Thân vỏ khí tài được thiết kế với các góc cạnh đặc biệt hoặc các đường cong mềm mại, nhằm hướng sóng radar phản xạ lệch sang các hướng khác thay vì bật ngược trở lại ăng-ten thu của đối phương. Cách tiếp cận này giúp làm suy giảm tín hiệu radar phản hồi, khiến mục tiêu khó bị phát hiện hoặc theo dõi.
Thứ hai là hấp thụ sóng radar. Các bề mặt bên ngoài được phủ hoặc chế tạo từ vật liệu hấp thụ radar (RAM), có khả năng tiêu tán năng lượng của sóng điện từ khi chúng tiếp xúc với bề mặt khí tài. Nhờ đó, lượng sóng phản xạ trở lại radar bị giảm đáng kể, góp phần thu nhỏ dấu hiệu điện từ.
Thứ ba là triệt tiêu các dấu vết khác ngoài radar, đặc biệt là dấu vết nhiệt và âm thanh. Điều này bao gồm việc hạn chế bức xạ nhiệt từ động cơ, chẳng hạn bằng các ống xả khuếch tán, cũng như giảm tiếng ồn trong quá trình vận hành để tránh bị phát hiện bởi cảm biến hồng ngoại hoặc thiết bị nghe âm.
Ứng dụng kép: quân sự và dân sự
Mặc dù tiềm năng quân sự là vô cùng rõ ràng, các nhà phát triển khẳng định rằng công nghệ này không chỉ phục vụ cho chiến tranh. Bản chất "lưỡng dụng" của dự án đã được nhấn mạnh ngay từ khi công bố. Khả năng vận chuyển siêu trường siêu trọng với độ chính xác cao là niềm mơ ước của nhiều ngành công nghiệp dân sự.
Trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, việc vận chuyển các cánh quạt điện gió khổng lồ lên các đỉnh núi cao luôn là một cơn ác mộng về logistics. Những chiếc xe tải truyền thống thường gặp khó khăn khi điều hướng các linh kiện dài hàng chục mét qua những khúc cua hẹp. Với khả năng "đi ngang" và xoay trục linh hoạt, phương tiện mới này hứa hẹn sẽ giải quyết bài toán hóc búa đó, đẩy nhanh tiến độ xây dựng các trang trại điện gió ở những địa hình phức tạp. Tương tự, trong ngành hàng không vũ trụ, việc di chuyển các tầng tên lửa đẩy hoặc các bộ phận máy bay kích thước lớn từ nhà máy đến bãi phóng sẽ trở nên an toàn và hiệu quả hơn bao giờ hết.
Công nghệ này đã được đưa vào lộ trình phát triển xe năng lượng mới mới nhất của Trung Quốc, do Hiệp hội Kỹ sư Ô tô Trung Quốc công bố vào tháng 10.2025. Trung Quốc coi đây không chỉ là dự án thử nghiệm, mà là một hướng phát triển dài hạn cho ngành công nghiệp phương tiện đặc biệt.
Trong tương lai, nếu được đưa vào sản xuất và triển khai, loại phương tiện này có thể làm thay đổi cách các lực lượng quân sự tổ chức, bảo vệ và sử dụng các hệ thống vũ khí chiến lược, đồng thời mở ra những ứng dụng dân sự đáng kể trong vận tải siêu nặng.
