Trung Quốc: Văn hóa sống động với công nghệ và du lịch trải nghiệm

Du lịch văn hóa: Từ truyền thống đến tương lai

Tháng 5 vừa qua, tại Bảo tàng Hải Nam, một chương trình thực tế ảo nhập vai quy mô lớn mang tên “Đông Pha ẩn sĩ” đã ra mắt, đưa du khách bước vào hành trình tương tác độc đáo xuyên qua lịch sử Trung Hoa.

Với kính thực tế ảo (VR), người tham gia đối mặt với Tô Thức - nhà thơ lỗi lạc thời Bắc Tống, dưới dạng phiên bản kỹ thuật số.

Qua giọng kể sống động của chính nhân vật lịch sử này, cuộc đời đầy bi kịch và lẫy lừng, từ những năm tháng lưu đày đến những áng văn bất hủ được tái hiện một cách sinh động và giàu cảm xúc.

Đây không chỉ là một chương trình ứng dụng công nghệ, mà là minh chứng sống động cho cách Trung Quốc đang định nghĩa lại du lịch văn hóa: Không còn bó hẹp trong khuôn khổ “xem cho biết”, mà chuyển thành trải nghiệm sống, tương tác và tiêu dùng văn hóa trong không gian mở.

Kể từ sau cuộc cải tổ chính phủ năm 2018, khi Bộ Văn hóa và Bộ Du lịch được sáp nhập thành Bộ Văn hóa và Du lịch - Trung Quốc đã chủ trương thúc đẩy mạnh mẽ sự tích hợp giữa bảo tồn giá trị văn hóa và phát triển kinh tế du lịch.

Theo ông Li Xinjian, Hiệu trưởng điều hành Viện Phát triển Văn hóa và Du lịch Thủ đô (Đại học Nghiên cứu Quốc tế Bắc Kinh), không gian văn hóa giờ đây không chỉ là nơi lưu giữ di sản mà còn trở thành bối cảnh mới cho tiêu dùng du lịch hiện đại, trong khi địa điểm du lịch lại chính là nền tảng để phổ biến văn hóa sống.

Mô hình này tạo ra những trải nghiệm đa tầng, nơi người xem không chỉ quan sát mà còn sống cùng giá trị văn hóa trong từng hoạt động.

Khảo sát mới nhất của Học viện Du lịch Trung Quốc cũng phản ánh rõ xu hướng này: Gần 30% du khách Trung Quốc đặt trải nghiệm văn hóa là ưu tiên hàng đầu, trong khi hơn 78% thể hiện sự hứng thú chung với các hoạt động văn hóa trong hành trình du lịch của họ.

Khi lễ hội truyền thống trở thành “thỏi nam châm” hút khách

Từ chợ di sản phi vật thể, hội đua thuyền rồng, đến hội thảo Hán phục…, kỳ nghỉ Tết Đoan Ngọ năm nay chứng kiến Bắc Kinh tổ chức hơn 1.700 sự kiện văn hóa - du lịch, thu hút hơn 8,21 triệu lượt khách và mang lại doanh thu gần 1,5 tỉ USD.

Nhưng cao điểm nhất phải kể đến mùa xuân 2024 khi “Lễ hội mùa xuân” đầu tiên sau khi được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể. Các lễ hội, biểu diễn múa lân, múa rồng, cùng hàng loạt nghi lễ cổ truyền đã tạo nên cơn sốt du lịch nội địa, mang theo làn sóng “trở về truyền thống” của thế hệ trẻ.

Từ bảo tàng đến sân khấu biển, văn hóa nở rộ khắp không gian

Một ví dụ điển hình khác là “Lễ hội sân khấu Aranya 2025” tại Tần Hoàng Đảo (tỉnh Hà Bắc), nơi giao thoa giữa nghệ thuật sân khấu và nghỉ dưỡng biển cao cấp.

Với 29 tác phẩm từ 12 quốc gia, cùng các hoạt động nghệ thuật thị giác, hội thảo, triển lãm... lễ hội năm 2024 đã thu hút khoảng 164.000 du khách, trong đó có không ít khách quốc tế, mở ra một mô hình du lịch lễ hội theo chuẩn quốc tế ngay trong nước.

Ông Dai Bin, Chủ tịch Học viện Du lịch Trung Quốc, khẳng định: “Sự gia tăng thu nhập, cải thiện điều kiện sống và cơ hội di chuyển rộng mở đã khiến nhu cầu tiêu dùng văn hóa trong du lịch không chỉ tăng, mà còn đa dạng hóa”.

Du khách ngày nay không chỉ tìm đến bảo tàng hay thị trấn cổ, mà còn đến các lễ hội âm nhạc, chương trình biểu diễn ngoài trời, sự kiện văn hóa sáng tạo, nơi họ được đắm mình vào trải nghiệm thay vì chỉ đứng ngoài chiêm ngưỡng.

Chính sách “mở cửa văn hóa”, đòn bẩy cho ngành công nghiệp văn hóa

Để hỗ trợ xu hướng này, đầu năm 2025, Trung Quốc đã công bố một sáng kiến thúc đẩy tiêu dùng văn hóa và du lịch, cho phép các địa phương sử dụng trái phiếu đặc biệt để đầu tư cho dự án văn hóa - du lịch.

Đồng thời khuyến khích các tổ chức văn hóa công cộng phát triển dịch vụ nghệ thuật, giáo dục trải nghiệm, sản phẩm giải trí sáng tạo.

Theo ông Dai Bin, trong giai đoạn Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 (2026-2030), Trung Quốc sẽ tập trung cao độ vào phát triển các điểm đến mang tính trải nghiệm văn hóa mới, nơi hội tụ giữa di sản truyền thống và công nghệ hiện đại, nghệ thuật đương đại và bối cảnh du lịch đặc thù.

Từ đó, tạo ra những “kịch bản tiêu dùng mới” cho du khách trong nước và quốc tế.

Bài học về phát triển công nghiệp văn hóa - du lịch

Bài học từ Trung Quốc đặt ra một câu hỏi chiến lược cho các quốc gia đang tập trung khai thác văn hóa để phát triển du lịch: “Làm thế nào để văn hóa trở thành sản phẩm du lịch sống động và hấp dẫn?”. Không phải là sự tái hiện theo lối “diễn xướng sân khấu hóa”, mà là kiến tạo không gian nơi văn hóa được sống cùng du khách, tương tác và đồng hành cùng công nghệ.

Chúng ta có thể học cách Trung Quốc chuyển hóa di sản thành trải nghiệm thực tế, lễ hội thành khoảnh khắc kết nối cộng đồng và du lịch thành kênh tiêu dùng văn hóa sáng tạo.

Đó là con đường để các giá trị văn hóa Việt không chỉ được bảo tồn mà còn được “mua”, “sống” và “mơ lại” trong trí nhớ của những người lữ hành.

“Đông Pha ẩn sĩ”

Là trải nghiệm thực tế ảo (VR) quy mô lớn tại Bảo tàng Hải Nam, Trung Quốc. Người tham gia được tương tác với hình ảnh kỹ thuật số của nhà thơ Tô Thức (Tô Đông Pha) và tìm hiểu về cuộc đời ông trong không gian ảo sống động, đầy cảm xúc.

Lễ hội sân khấu Aranya

Lễ hội nghệ thuật quốc tế diễn ra hàng năm tại khu nghỉ dưỡng Aranya, Tần Hoàng Đảo, quy tụ các đoàn kịch trong và ngoài nước, cùng nhiều hoạt động văn hóa - nghệ thuật. Đây là một trong những mô hình tiêu biểu về kết hợp giữa du lịch nghỉ dưỡng cao cấp và tiêu dùng văn hóa đương đại.

HỒNG HIÊN