Trung Quốc vượt Nhật Bản để trở thành quốc gia xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới

Thống kê mới nhất của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản cho thấy xuất khẩu xe của Nhật Bản đã tăng 17% so với cùng kỳ năm ngoái lên 2,02 triệu chiếc trong sáu tháng đầu năm 2023. Trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô ở Trung Quốc đã xuất khẩu 2,34 triệu xe ra nước ngoài trong giai đoạn này, tăng 77% so với một năm trước đó, theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM).

Dựa trên dữ liệu hải quan, CAAM cho biết trong tháng này, giá trị xuất khẩu xe của Trung Quốc tăng 110% lên 46,4 tỷ USD.

Sự gia tăng xuất khẩu xe của Trung Quốc được thúc đẩy bởi nhu cầu ở nước ngoài đối với các loại xe điện bao gồm xe điện hoàn toàn và xe plug-in hybrid.

Trong nửa đầu năm, xuất khẩu xe điện từ Trung Quốc đã tăng vọt 160% lên khoảng 534.000 chiếc.

Trước đó, vào năm 2022, với lượng xe xuất khẩu tăng 54% so với cùng kỳ năm ngoái lên 3,1 triệu xe, Trung Quốc đã vượt qua Đức để trở thành quốc gia xuất khẩu xe lớn thứ hai thế giới.

“Trung Quốc đã vượt qua đại dịch khi vượt qua Hàn Quốc vào năm 2021 và Đức vào năm 2022, trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn thứ hai thế giới”, cơ quan xếp hạng tín dụng Moody's Analytics nhận định trong một báo cáo gần đây.

Báo cáo cho biết Trung Quốc trước đó đã áp sát Nhật Bản, đồng thời cho biết thêm rằng mức thiếu hụt trung bình khoảng 70.000 xe mỗi tháng, so với gần 171.000 xe trong cùng kỳ năm ngoái.

Nhu cầu tăng cao đối với xe điện đã khiến xuất khẩu ô tô tổng thể từ Trung Quốc vượt quá mức trước đại dịch.

Trong nửa đầu năm 2023, doanh thu xuất khẩu xe điện của Trung Quốc đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Để so sánh, xuất khẩu ô tô tổng thể từ Nhật Bản và Thái Lan - bao gồm cả phương tiện truyền thống và xe điện - vẫn chưa thấy sự trở lại mức trước đại dịch.

Bên cạnh đó, Trung Quốc tự hào có lợi thế cạnh tranh trong sản xuất pin lithium-ion, điều mà Moody’s cho là yếu tố mang lại lợi thế cho các nhà sản xuất ô tô của họ khi nói đến chi phí sản xuất xe điện.

Theo dự đoán của Moody, Trung Quốc sản xuất hơn một nửa nguồn cung lithium của thế giới, nhờ chi phí lao động thấp so với các đối thủ Nhật Bản và Hàn Quốc. Trung Quốc cũng tự hào có hơn một nửa công suất tinh luyện kim loại của thế giới.

Tốc độ mà Trung Quốc nắm bắt các công nghệ mới trong ngành công nghiệp ô tô là rất đáng kinh ngạc.

Moody’s nhấn mạnh, khu vực châu Á-Thái Bình Dương, nơi có một số cường quốc xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới như Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản, đã chứng kiến sự phục hồi trái chiều trong xuất khẩu ô tô.

Tuy nhiên, xe điện chiếm gần 30% tổng số xe du lịch bán ra trên toàn thế giới vào năm ngoái, so với mức dưới 5% trước đại dịch.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế vào tháng 4, doanh số bán xe điện đã tăng lên hơn 10 triệu vào năm 2022, trong đó Trung Quốc dẫn đầu và chiếm khoảng 60% thị trường.

Moody's cho rằng sự gia tăng nhu cầu xe điện một phần là do "các đợt giảm giá lớn của các nhà sản xuất Trung Quốc và sự hỗ trợ hào phóng của chính phủ. Ví dụ: thuế mua 10% đối với ô tô mới đã được miễn cho xe điện kể từ năm 2014”.

Không chỉ thế, sự gia tăng sản xuất phương tiện của Trung Quốc là do nhu cầu toàn cầu về phương tiện sử dụng năng lượng mới (NEV) tăng lên khi các quốc gia ban hành luật hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch và lượng khí thải của chúng. Các quốc gia châu Á có vị trí tốt để đáp ứng nhu cầu.

Theo một báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế công bố vào tháng 7 năm 2022, Trung Quốc sản xuất 75% lượng pin lithium-ion trên thế giới và nắm giữ 85% năng lực sản xuất đối với cực dương và 70% đối với cực âm. Báo cáo cho biết xuất khẩu NEV trong quý đầu tiên của năm 2023 của Trung Quốc, bao gồm cả ô tô điện, đã tăng hơn 90% so với một năm trước.

Cuộc chiến ở Ukraine cũng đã giúp xuất khẩu của Trung Quốc. Các nước phương Tây đã áp đặt các biện pháp trừng phạt thương mại đối với Moscow, vì vậy chính phủ Nga đã chuyển sang Trung Quốc để mua phương tiện của mình. Trong khi Volkswagen và Toyota rút khỏi Nga. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như Great Wall, Chery và Geely đã đáp ứng nhu cầu mới và có một bước nhảy vọt về thị phần.

Các nhà sản xuất ô tô khác, chẳng hạn như Tesla, cũng đang được hưởng lợi. Công ty ô tô điện của Elon Musk có một nhà máy sản xuất đồ sộ ở Thượng Hải chuyên gửi ô tô đến châu Âu và Nhật Bản - Gigafactory hiện có khả năng sản xuất 1,25 triệu xe mỗi năm và có kế hoạch tăng công suất. Trong khi Tesla do Trung Quốc sản xuất vẫn chưa được nhập khẩu vào Mỹ, tháng trước, công ty đã bắt đầu sản xuất xe thể thao đa dụng Model Y để xuất khẩu sang Canada.

Đặc biệt hàng rào thuế nhập khẩu, do chính phủ Mỹ áp dụng, đã ngăn cản hầu hết, nhưng không phải tất cả với các nhà sản xuất ô tô đưa ô tô Trung Quốc vào thị trường Mỹ. Bằng chứng là GM bán mẫu SUV Buick Envision (giá khoảng 35.000 USD) tại thị trường Mỹ. Năm ngoái, GM đã nhập khẩu 36.407 xe sản xuất tại Trung Quốc, phần lớn là mẫu Buick SUV nói trên. Sự cân bằng đã được đưa vào bởi các thương hiệu Polestar và Volvo.

Xu Haidong, phó kỹ sư trưởng của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc chỉ ra rằng mục tiêu của Trung Quốc là xuất khẩu 8 triệu xe chở khách vào năm 2030.

Nam Nguyễn