Truyền dạy nghệ thuật truyền thống cho đồng bào Ba Na

Hơn 40 nghệ nhân, thành viên các đội văn nghệ truyền thống của người đồng bào Ba Na được truyền dạy nghệ thuật Trống đôi, cồng ba, chiêng năm và múa xoan truyền thống. Ảnh: NGÔ XUÂN

Lớp học nhiều ý nghĩa

Tại Nhà văn hóa - Khu thể thao thôn Hà Roi, xã Sông Hinh, hơn 40 nghệ nhân, thành viên các đội văn nghệ truyền thống của người đồng bào Ba Na trên địa bàn huyện có mặt đầy đủ để tham gia lớp truyền dạy văn hóa. Tại đây, các nghệ nhân, già làng hào hứng khi được lắng nghe, học hỏi những kỹ năng, kinh nghiệm biểu diễn nghệ thuật trống đôi, cồng ba, chiêng năm và múa xoang truyền thống từ các nghệ nhân ở thôn Xí Thoại, xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân.

Già làng Ksiu Thắng, nghệ nhân biểu diễn cồng chiêng thôn Hà Roi, xã Sông Hinh, cho biết: Nghệ thuật Trống đôi, cồng ba, chiêng năm của huyện Đồng Xuân đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Cách trình diễn của các nghệ nhân thôn Xí Thoại có nguồn gốc lâu đời và kỹ thuật trình diễn rất bài bản; mỗi bài diễn đều là cái gốc, cái hồn và có nét rất riêng, độc đáo. Đặc biệt, với mỗi bài biểu diễn, mỗi nghi thức truyền thống trong các tập tục của người Ba Na ở huyện Đồng Xuân đều có một bài nói đi kèm, thể hiện những tâm tình, mong muốn, lời kêu gọi trong cộng đồng. Là già làng, người có thâm niên biểu diễn trong cộng đồng ở thôn Hà Roi, nhưng tôi vẫn luôn muốn được giao lưu, học hỏi và tiếp thu những cái hay, cái cốt lõi trong văn hóa trình diễn của đồng bào Ba Na ở Đồng Xuân để truyền bá lại cho các lớp con cháu sau này.

Cũng tham gia lớp truyền dạy văn hóa, chị Ksor Hờ Vương, Bí thư Chi bộ thôn Ea Ngao, xã Sông Hinh, bày tỏ: Đồng bào Ba Na thôn Ea Ngao vẫn có nhiều hoạt động biểu diễn cồng chiêng, múa xoang trong các hoạt động sinh hoạt văn hóa của cộng đồng. Tuy nhiên, những bài múa của chúng tôi hoàn toàn thực hiện theo bản năng và chưa có bài diễn cụ thể. Qua 1 tuần tập luyện, nhờ sự truyền dạy của các nghệ nhân múa xoang của huyện Đồng Xuân, chúng tôi đã học được cách biểu diễn thành 3 bài: chào khách, giao mùa và tiễn khách để trình diễn trong các hoạt động của cộng đồng. Sau đợt tập huấn, chúng tôi sẽ tiếp tục truyền dạy cho các thành viên trẻ của đội văn nghệ cũng như các thế hệ sau này để phát huy văn hóa truyền thống của đồng bào Ba Na.

Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Để nâng cao hiệu quả chương trình, UBND huyện Sông Hinh đã mời 4 nghệ nhân có nhiều kinh nghiệm trong việc truyền dạy di sản văn hóa phi vật thể quốc gia trống đôi, cồng ba, chiêng năm tại thôn Xí Thoại, xã Xuân Lãnh trực tiếp truyền dạy cho các nghệ nhân và thành viên các đội văn nghệ của người đồng bào Ba Na. Trong đó, 3 nghệ nhân nam phụ trách truyền dạy các điệu trống đôi, cồng ba, chiêng năm và 1 nghệ nhân nữ trực tiếp hướng dẫn, truyền dạy múa xoang.

Là người trực tiếp phụ trách công tác truyền dạy nghệ thuật trống đôi, cồng ba, chiêng năm tại lớp học, nghệ nhân Bùi Văn Hiệp, Đội trưởng Đội văn nghệ thôn Xí Thoại bày tỏ: Tôi rất vinh dự vì được mời tham gia truyền dạy, chia sẻ kỹ thuật biểu diễn nghệ thuật trống đôi, cồng ba, chiêng năm của đồng bào Ba Na cho các nghệ nhân và thành viên các đội văn nghệ truyền thống của huyện Sông Hinh. Bản thân tôi luôn cố gắng chia sẻ, truyền đạt lại những gì mình đã biết, đã học được từ các già làng đi trước. Mong muốn của tôi cũng như các nghệ nhân thôn Xí Thoại là được góp phần gìn giữ, bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào Ba Na.

Ông Nguyễn Như Đông, Trưởng phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Sông Hinh, cho biết: Lớp truyền dạy văn hóa trống đôi, cồng ba, chiêng năm và múa xoang cho đồng bào Ba Na nhằm giúp các nghệ nhân tìm hiểu sâu và đầy đủ hơn về nguồn gốc, ý nghĩa, giá trị cũng như kỹ năng trình diễn nghệ thuật này. Đặc biệt, thông qua việc giao lưu, trao đổi, các nghệ nhân thôn Xí Thoại trực tiếp hướng dẫn, truyền lại các kỹ thuật trình diễn, biến tấu, ứng dụng của nghệ thuật trống đôi, cồng ba, chiêng năm và múa xoang vào các hoạt động lễ hội, trình diễn cụ thể. Địa phương kỳ vọng hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy nghệ thuật trống đôi, cồng ba, chiêng năm của đồng bào Ba Na, mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội trên địa bàn.

NGÔ XUÂN - VĂN THÙY