Truyện ngắn: Thầy giáo chủ nhiệm

Sẽ không bao giờ tôi quên được tiết học ngày hôm ấy, là tiết luyện tập, mấy bạn nhao nhao xung phong lên bảng kiếm điểm mười. Lớp sôi nổi ghê, khỏe rồi, càng nhiều bạn giơ tay, tôi càng thấy nhẹ người, yên tâm chắc không đến phần đứa dốt Toán như mình. Mới nghĩ xong thì bị gọi liền. Y như sét đánh, tôi giật thót, thiếu điều muốn nhảy nhổm khỏi ghế. Lên bảng, tôi run như cầy sấy. Thầy nhắc lại “bí kíp”: Bình tĩnh, đọc kỹ dữ liệu, xác định yêu cầu đề, vận dụng tất cả những kiến thức đã học để tìm cách giải quyết. “Bí kíp” này tôi nghe thầy nói nhiều rồi nhưng lần này mới chịu bình tĩnh vận dụng. May quá, tôi thở phào vì nó nằm trong khả năng. Nhận điểm 10 và lời khen: “Làm đúng, trình bày tốt! Hôm nay em khá lắm!”, tôi mừng đỏ mặt, dù đủ thông minh để hiểu với bài toán dễ thì lời khen như thế là “hào phóng”. Kể đến đây chắc bạn đã hình dung được sức mạnh của lời khen đó rồi chứ gì? Còn phải nói, nó y như một liều thuốc bổ. Tôi dù vẫn chưa thể xem Toán là môn học yêu thích thì cũng đã bớt đi phần nào cảm giác ám ảnh. Thầy bảo, chú ý nghe giảng, kiên trì và động não làm bài tập, nếu không thể giỏi thì cũng phải cố gắng nắm được kiến thức cơ bản của sách giáo khoa. Bằng quyết tâm và ý chí, các em sẽ làm được điều đó. Chứ nếu nghĩ mình sinh ra đã dốt Toán rồi bỏ luôn, xem đây là môn học đối phó thì chỉ thiệt mình thôi, Toán cơ bản rất cần cho cuộc sống. Tôi ghi nhớ lời thầy và nhẫn nại với môn Toán, dù chỉ với quyết tâm giữ hạng trung bình.

Nhớ hôm đó, cùng lên bảng với tôi còn có Võ Thị Thủ. Nhỏ này là tay Toán cừ khôi nhưng cũng lúng túng khi được “triệu” lên bảng. Không phải lúng túng vì sợ như tôi đâu, những bài toán trong sách giáo khoa không làm khó được Thủ, nhưng đầu đuôi cũng từ thằng Sang, nghe thầy gọi Võ Thị Thủ thì hắn nói to: “Con gái mà lúc nào cũng “thủ võ”!”, thế là cả lớp cười ồ, làm Thủ đỏ mặt. Thầy nghiêm mặt nhìn xuống lớp và ôn tồn: Bạn của thầy ngày xưa phải bỏ học vì cái tên Phạm Pháp - bị trêu chọc suốt. Thầy đã gặp ba mẹ bạn Thủ rồi, bác ấy nói tên bạn là Thư, nhưng khi ghi vào giấy khai sinh, dấu móc ngay góc phải chữ u bị lệch vô trong một chút nên bị đọc thành “Thủ”. Nhưng ở nhà, ba mẹ vẫn gọi bạn là Thư nên các em cũng có thể gọi như vậy.

Tiết học đó, thầy đã giúp tôi khắc cốt ghi tâm bài học không nên trêu chọc người khác thái quá và tôi cũng xóa đi cái định kiến về bộ môn chỉ dành cho người thông minh. Môn Toán không nặng nề căng thẳng với những học sinh trung bình trở xuống đâu, thầy có cách làm cho Toán trở nên hấp dẫn hơn với những học sinh sợ môn này. Và tôi đã vui vẻ học Toán “tùy theo sức của mình”. Hồi ấy, tôi còn quá nhỏ để hiểu về phương pháp dạy học, nên không biết thầy đã có cách gì làm mềm kiến thức để truyền cảm hứng cho học sinh, tôi chỉ nhớ học Toán với thầy rất sinh động và vui vẻ. Chắc cái tâm thế vừa học vừa chơi đã huy động được sự tự giác và hứng thú của học sinh.

Người thầy trong câu chuyện tôi vừa kể là thầy Trần Thành Tâm. Không chỉ chủ nhiệm năm lớp 7 mà sang năm lớp 8, thầy lại là giáo viên dạy Toán và chủ nhiệm lớp tôi. Hai năm, mỗi tuần bốn tiết học và những giờ ngoại khóa, sinh hoạt lớp, học trò chúng tôi đã thân thiết với thầy như người nhà. À không, hơn thế nữa, chúng tôi xem thầy là người thầy, người cha đáng kính. Có chuyện gì cũng đợi đến tiết sinh hoạt lớp, thầy ơi, thầy ơi... chuyện gì cũng muốn thưa, cũng muốn nhờ thầy xử dùm. Và thầy Tâm, chuyện gì trò thưa, thầy đều lắng nghe rất thiện chí và nhiệt tình tư vấn. Thấy thầy thân thiết, lớp làm tới, những ngày nghỉ hay dịp hiếu hỉ chúng tôi thường đòi đến nhà thầy chơi. Thầy cũng đồng ý. Và hôm tụ tập đó, thầy sẽ là đầu bếp chính cho các tiết mục đổ bánh xèo, nấu chè, làm bánh chuối... Được làm cùng, được ăn chung với thầy, vui ơi là vui!

Thầy Tâm nổi tiếng nghiêm khắc nhưng được học thầy rồi mới biết, thầy rất dễ gần. Thầy sẽ nghiêm trị nếu học sinh có biểu hiện vi phạm đạo đức, nhưng thầy rất gần gũi với học sinh như một người bạn, người anh, người cha. Hồi đó, chúng tôi luôn trông chờ đến tiết sinh hoạt lớp vì không phải nghe những lời than thở, khiển trách... mà vì thầy luôn tìm cách để khen học trò. Thầy tâm niệm đừng quan trọng hóa mọi việc, cứ theo tiêu chí chuyện lớn hóa nhỏ, thế là những xung đột, lủng củng trong nội bộ lớp đều được thầy giải quyết một cách nhẹ nhàng và ổn thỏa. Thầy tâm lý lắm, từ chuyện vi phạm tác phong đến cãi nhau, đánh nhau, đem sâu đến lớp hù bạn gái, rồi ăn cắp vặt... thầy đều xử trí thỏa đáng. Thầy không hung dữ, không sử dụng các hình phạt nên cả lớp chúng tôi rất quý mến thầy. Vì quá quý mến thầy nên chỉ sợ thầy thất vọng về mình, vậy là cố gắng và cố gắng. Cũng nhờ thứ tình cảm đặc biệt đó mà lớp A chúng tôi hai năm đó luôn dẫn đầu trường về thành tích học tập. Đặc biệt hơn là lên THPT, có rất nhiều bạn vào trường chuyên của tỉnh, bây giờ là những công dân có lý tưởng, có cống hiến… Và điều xúc động nhất là ra trường từ rất lâu nhưng phần lớn học sinh trong lớp vẫn liên hệ mật thiết với thầy, những dịp nhà thầy có chuyện hiếu hỉ, thầy đều nhắn chúng tôi - học trò cũ hai năm thầy chủ nhiệm về chơi.

***

Lớp chúng tôi giao hẹn lấy ngày 20/11 làm ngày họp lớp, địa điểm tại nhà thầy Tâm. Lần nào cũng vậy, về với thầy, chúng tôi không có quà cáp gì, không khí vẫn y như ngày xưa, ngày còn là những cô cậu học trò nghèo khó, 20/11 đến nhà thầy thập thò ngoài cửa, thầy ra dẫn vào, bày xoong nồi, đúc bánh xèo.

Riêng tôi, vì những lý do tế nhị mà mấy năm gần đây không tham gia họp lớp. Hôm trước tình cờ gặp lại Thư, nhỏ nói:

- Thầy nhắc bạn miết! Chuyện của bạn thầy biết hết!

Tôi dù rất xúc động vẫn vờ nói:

- Hơn mười năm không họp lớp, tưởng thầy quên tui rồi chớ!

- Bạn quên thầy thì có!

Thư nói nhẹ nhàng nhưng tôi nghe ra lời trách móc. Không đến thăm, đâu có nghĩa tôi quên thầy. Bằng chứng là khi đã trở thành một cô giáo, tôi đã dạy học theo cách của thầy, tôi luôn nỗ lực “làm mềm”, “thấm ướt” kiến thức, rồi bằng cách này hay cách khác, tôi luôn tìm cách giúp đỡ học sinh của mình. Và còn một điều quan trọng là khi đứng trên bục giảng, tôi muốn đóng vai một người bạn và luôn tìm “cớ” khen ngợi học trò. Vì hơn ai hết, tôi biết sức mạnh của lời khen khi nó được đặt đúng chỗ. Xin mượn lời của Alexander the Great để gửi đến thầy như lời tri ân cao đẹp nhất: “Tôi mang ơn cha mẹ cho tôi sự sống, nhưng tri ân thầy tôi đã dạy tôi sống đẹp”.

NGUYỄN THỊ BÍCH NHÀN