Từ 1/8/2025, doanh nghiệp nhà nước được tự quyết định tiền lương, tiền thưởng.
Bước đột phá quan trọng, đổi mới căn bản của Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp là tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các doanh nghiệp nhà nước.
Bà Nguyễn Thu Thủy, Phó cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp nhà nước (Bộ Tài chính) trao đổi tại cuộc họp báo - (Ảnh: TT).
Trước đây, chiến lược phát triển và kế hoạch kinh doanh hằng năm do cơ quan đại diện chủ sở hữu ban hành, nay quyền này được trao cho doanh nghiệp.
Đó là một trong những điểm mới được bà Nguyễn Thu Thủy, Phó cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp nhà nước (Bộ Tài chính) nhấn mạnh khi hồi âm câu hỏi của báo chí tại cuộc họp báo sáng 11/7.
Tại đây, Văn phòng Chủ tịch nước công bố lệnh của Chủ tịch nước về các luật đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 vừa qua, trong đó có Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Giới thiệu khái quát, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho biết điểm mới cơ bản của luật là khơi thông nguồn lực, tăng cường năng lực tài chính cho doanh nghiệp nhà nước. Luật đã ra soát, bổ sung phạm vi đầu tư vốn nhà nước thành lập doanh nghiệp để thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW, bao quát các lĩnh vực cần đầu tư vốn nhà nước và đảm bảo sự linh hoạt trong điều hành của Chính phủ về phạm vi đầu tư vốn nhà nước trong từng thời kỳ.
Luật cũng bổ sung quy định giao Chính phủ quy định cụ thể thẩm quyền, trình tự, thủ tục đầu tư vốn nha nước vào doanh nghiệp trong trường hợp sử dụng ngân sách nhà nước dưới mức dự án quan trọng quốc gia và đầu tư từ các nguồn khác. Đồng thời, xác định rõ các hình thức đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp cũng như nguồn vốn, tài sản để đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp.
Điểm mới nữa là quy định của luật tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp nhà nước.
Trao đổi sâu hơn về nội dung này, bà Nguyễn Thu Thủy nhấn mạnh bước đột phá quan trọng, đổi mới căn bản của Luật là tăng cường quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các doanh nghiệp nhà nước, đồng thời tách bạch công tác quản lý nhà nước khỏi hoạt động điều hành thường xuyên của doanh nghiệp.
Trong đó, nguyên tắc căn bản của Luật là trao quyền cho chủ sở hữu nhà nước thực hiện quyền đối với phần vốn góp như những nhà đầu tư thông thường khác. Điều này được thể hiện rõ nét qua các quy định tại Chương 3 của Luật về quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, nâng cao đáng kể quyền của doanh nghiệp.
Cụ thể, một điểm nổi bật về tăng quyền tự chủ của doanh nghiệp là quyền ban hành chiến lược phát triển và kế hoạch kinh doanh hằng năm. Trước đây, chiến lược phát triển và kế hoạch kinh doanh hằng năm do cơ quan đại diện chủ sở hữu ban hành. Nay, quyền chủ động này được trao cho doanh nghiệp, cho phép họ ban hành chiến lược phát triển 5 năm, 10 năm và kế hoạch kinh doanh hằng năm, từ đó tháo gỡ vướng mắc về việc chậm trễ trong ban hành, có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh. Cơ quan đại diện chủ sở hữu hoặc chủ sở hữu nhà nước sẽ tập trung vào việc quản lý các chỉ tiêu chủ yếu như doanh thu, lợi nhuận, và tỷ suất lợi nhuận trên vốn.
Đối với quyền huy động vốn, bà Thủy làm rõ, Luật mới trao quyền cho Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty tự quyết định phương án huy động vốn và chịu trách nhiệm về hiệu quả. Trường hợp huy động vốn vượt quá ba lần vốn chủ sở hữu, doanh nghiệp chỉ cần báo cáo để cơ quan đại diện chủ sở hữu theo dõi, giám sát thay vì phải xin phê duyệt như trước đây.
Về quyền quyết định dự án và khoản đầu tư, bà Thủy cho hay, Luật mới tháo gỡ vướng mắc khi các dự án đầu tư đạt đến một giá trị nhất định phải báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu để chấp thuận, gây mất thời gian và ảnh hưởng đến việc triển khai. Tới đây, Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty có nhiều quyền hơn trong việc quyết định các dự án đầu tư. Nếu dự án thuộc diện phải chấp thuận chủ trương đầu tư theo Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư hoặc các luật chuyên ngành (như Luật Dầu khí, Luật Điện lực), thẩm quyền sẽ thực hiện theo các luật đó và không phải báo cáo lên cơ quan đại diện chủ sở hữu, chỉ những trường hợp ngoài các quy định này mới thực hiện theo Luật mới.
Doanh nghiệp cũng được quyết định tiền lương, thù lao, tiền thưởng và quyền lợi khác của người lao động, các chức danh quản lý của doanh nghiệp, thông qua báo cáo tài chính hằng năm của doanh nghiệp.
Bà Thủy nhấn mạnh, những nội dung này là đột phá, kỳ vọng sẽ trao nhiều quyền hơn cho doanh nghiệp, tháo gỡ và khơi thông nguồn lực hiện có, giúp các doanh nghiệp phát huy và sử dụng hiệu quả hơn vốn nhà nước đã đầu tư.
Bên cạnh việc phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, Luật cũng tăng cường quy định về quản lý, giám sát, theo dõi của cơ quan đại diện chủ sở hữu để kịp thời cảnh báo, đưa ra khuyến nghị về mặt tài chính và gắn trách nhiệm của Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
Bà Thủy cũng cho biết thêm, theo dự kiến ban đầu, Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Tuy nhiên, để đáp ứng chủ trương của Đảng và nhà nước về mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025 và tạo nền tảng cho tốc độ tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ và Quốc hội để đẩy sớm tiến độ hiệu lực của Luật từ ngày 1/8/2025.
Cơ quan chủ trì soạn thảo hy vọng những thay đổi này sẽ kịp thời khơi thông nguồn lực, tạo điều kiện tốt hơn cho các doanh nghiệp đạt được tốc độ tăng trưởng chung và đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng của cả nền kinh tế - bà Thủy hồi âm sự quan tâm của báo chí.
