Từ 'cảng nổi' đến 'cảng cạn'

Lãnh đạo UBND tỉnh kiểm tra tình hình xuất nhập hàng hóa tại Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị

Lạng Sơn có đường biên giới dài 231,74 km tiếp giáp với khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc; có 10 cửa khẩu, trong đó có 2 cửa khẩu quốc tế, 1 cửa khẩu song phương, 7 cửa khẩu phụ/cặp chợ, 4 lối thông quan/đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa thuộc Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị.

Lịch sử hào hùng

Cuối năm 1964, máy bay Mỹ liên tục oanh tạc nước ta. Càng về các năm sau này, Mỹ đánh phá với quy mô càng lớn ra miền Bắc. Chúng thả bom, mìn, thủy lôi phong tỏa biên giới, bờ biển và hải cảng. Khi đó, cảng chiến lược ở Hải Phòng gần như bị phong tỏa tê liệt, do đó Lạng Sơn trở thành “cảng nổi” thực hiện tiếp nhận, vận chuyển hàng hóa. Nơi đây đã trở thành nơi bảo quản, vận chuyển hàng hóa, khí tài, đạn dược, xăng dầu của các nước Liên Xô, Đông Âu và Trung Quốc theo đường sắt qua biên giới Việt – Trung vào Việt Nam để chi viện cho chiến trường miền Nam một cách an toàn.

Ông Nguyễn Thanh Bình (sinh năm 1954), nguyên Trưởng Ga Đồng Đăng những năm 1995 - 2001 chia sẻ: Với vị trí địa đầu, trong cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, Ga Đồng Đăng trở thành “cảng nổi” tiếp nhận toàn bộ hàng viện trợ của các nước xã hội chủ nghĩa và bạn bè quốc tế. Năm 1972, khi đế quốc Mỹ bao vây phong tỏa dọc bờ biển và Hải Phòng, trung ương quyết định "lật cánh chiến lược" vận tải lên phía Bắc, hoạt động của Ga Quốc tế Đồng Đăng trên tuyến đường sắt chiến lược Hà Nội (Việt Nam) - Hữu Nghị Quan (Trung Quốc) càng trở nên quan trọng. Từ đây bắt đầu một thời kỳ hoạt động sôi nổi và liên tục của Ga Quốc tế Đồng Đăng cho đến kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của dân tộc.

Cán bộ Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị tiếp nhận, xử lý tờ khai hải quan của doanh nghiệp xuất nhập khẩu

Cùng với cán bộ, nhân viên nhà ga, hàng nghìn bộ đội, thanh niên xung phong và Nhân dân trong tỉnh đã được huy động để vận chuyển, giải tỏa hàng hóa đến các địa bàn an toàn trước khi địch đánh phá.

Ông Hoàng Văn Nguyên (sinh năm 1954), cựu thanh niên xung phong phường Kỳ Lừa bồi hồi nhớ lại: Tháng 6/1972, tôi tham gia thanh niên xung phong thuộc tiểu đội 8, đơn vị C572 làm nhiệm vụ mở đường, lấp hố bom ở địa bàn thị trấn Đồng Mỏ (nay là xã Chi Lăng) và thực hiện nhiệm vụ bốc dỡ gạo, hàng hóa tại Ga Lạng Sơn. Thời điểm đó, máy bay Mỹ đã đánh bom làm hư hỏng nhiều tuyến đường của ta. Bất kể ngày hay đêm, đường ách tắc chỗ nào, chúng tôi khơi thông chỗ ấy để đảm bảo xe bộ đội chở vũ khí, đạn dược, lương thực, thực phẩm phục vụ cho các chiến trường.

Trong những năm tháng khốc liệt ấy, bộ đội, thanh niên xung phong và Nhân dân các địa phương trong tỉnh đã vượt mọi nguy hiểm, thiếu thốn khó khăn, làm việc quên ăn, quên ngủ, góp phần cùng với lực lượng vận tải đưa hàng triệu tấn hàng, khí tài, đạn dược chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam. Theo thống kê sơ bộ, chỉ tính riêng trong năm 1972, các lực lượng đã được huy động để xếp dỡ, vận chuyển, giải tỏa hơn 1,3 triệu tấn hàng hóa đến các địa bàn an toàn trước khi địch đánh phá trên quy mô lớn.

Trải qua mưa bom, lửa đạn, trong thời kỳ đổi mới, Lạng Sơn tiếp tục giữ vai trò là cửa ngõ giao thương. Quá trình chuyển đổi của Lạng Sơn từ một “cảng nổi” trong chiến tranh trở thành “cảng thương mại” trong thời kỳ hội nhập mang những dấu ấn sâu đậm của quan hệ hợp tác Việt Nam - Trung Quốc.

Phát huy tiềm năng, lợi thế

Lạng Sơn có lợi thế vị trí cửa ngõ quốc tế kết nối với Trung Quốc, là điểm đầu mối quan trọng trong tuyến hành lang kinh tế Nam Ninh (Trung Quốc) - Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng (Việt Nam). Tỉnh được xác định là “cầu nối” quan trọng trong kết nối kinh tế, thương mại giữa Việt Nam, các nước ASEAN, Trung Quốc và châu Âu.

Trong những năm qua, tỉnh luôn xác định phát triển KTCK là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để tập trung chỉ đạo, điều hành. Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã chủ động xây dựng các chương trình hành động để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, trong đó xác định 1 trong 4 chương trình trọng tâm kinh tế là: “Tiếp tục tập trung phát triển nhanh KTCK, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh”.

Theo đó, tỉnh tập trung cao độ vào hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông, đặc biệt là các tuyến đường cao tốc kết nối liên vùng và kết nối với Trung Quốc. Lạng Sơn và Quảng Tây cũng tăng cường mở, nâng cấp các cửa khẩu biên giới và tích cực triển khai xây dựng thí điểm cửa khẩu thông minh.

Ông Nguyễn Quốc Toàn, Trưởng Ban Quản lý Khu Kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng – Lạng Sơn cho biết: Giai đoạn 2021 - 2025, Khu KTCK Đồng Đăng - Lạng Sơn được Chính phủ lựa chọn là 1 trong 8 Khu KTCK trọng điểm để tập trung đầu tư phát triển. Để phát huy tiềm năng, lợi thế, Ban Quản lý Khu KTCK Đồng Đăng – Lạng Sơn đã tham mưu UBND tỉnh huy động nội lực, đồng thời sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn của trung ương để từng bước hoàn thiện hệ thống giao thông nội tỉnh, trong đó tập trung hoàn thiện các tuyến đường ra các cửa khẩu. Ngoài ra, đơn vị cũng tích cực tiếp xúc trao đổi, thu hút doanh nghiệp đầu tư dự án vào khu vực cửa khẩu của tỉnh.

Hiện nay, trong Khu KTCK có 153 dự án đầu tư ngoài ngân sách, trong đó có 12 dự án đầu tư nước ngoài với tổng số vốn đầu tư 82,355 triệu USD và 141 dự án đầu tư trong nước với tổng số vốn đầu tư trên 26.060 tỷ đồng. Một số dự án đã hoàn thành, đưa vào sử dụng, góp phần quan trọng trong thúc đẩy thông quan hàng hóa như: đường phục vụ XNK đấu nối từ cửa khẩu Tân Thanh với khu kiểm soát Khả Phong (Trung Quốc); mở rộng tuyến đường XNK cửa khẩu song phương Chi Ma; mở rộng đường vận chuyển hàng hóa khu vực mốc 1119-1120 Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị; các dự án Khu phi thuế quan giai đoạn 1; dự án Khu trung chuyển hàng hóa...

Đến nay, kết cấu hạ tầng khu vực cửa khẩu từng bước được đầu tư khang trang và đồng bộ, tạo thuận lợi cho hoạt động XNK hàng hóa qua các cửa khẩu của tỉnh.

Ông Nguyễn Thế Bằng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực VI cho biết: Thời gian qua, hoạt động XNK qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh diễn ra ổn định. Hoạt động thông quan hàng hóa đạt hiệu suất thông quan cao, trung bình khoảng 1.500 đến 1.600 lượt xe/ngày. Nhờ đó, tổng kim ngạch XNK qua các cửa khẩu trên địa bàn trong gần 8 tháng đầu năm 2025 đạt trên 53,5 tỷ USD, tăng hơn 41% so với cùng kỳ năm 2024. Từ nay đến cuối năm, chi cục sẽ thực hiện quyết liệt các giải pháp tạo thuận lợi thông quan hàng hóa; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy trình thủ tục đối với hàng hóa XNK, phương tiện vận tải xuất nhập cảnh theo đúng quy định của pháp luật; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan, đảm bảo vận hành thông suốt hệ thống thông quan điện tử gắn với việc thực hiện nền tảng cửa khẩu số.

Từ "cảng nổi" kiên cường tiếp nhận, vận chuyển hàng hóa chi viện cho các chiến trường khi xưa, với sự đầu tư bài bản về hạ tầng, giao thông, Lạng Sơn đang trên đà trở thành một trong những cửa ngõ giao thương và trung tâm trung chuyển hàng hóa trên bộ quan trọng nhất khu vực mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc.

Nam Khánh