Tự hào, thành phố tiên phong

Tuyến Metro số 1. (Ảnh Thành Ðạt)

Bài 3: Dấu ấn hạ tầng thành phố mang tên Bác

Theo đồng chí Nguyễn Văn Nên, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, mỗi công trình không chỉ là một dự án, mà là một bước tiến của thành phố, là dấu ấn trong lịch sử phát triển. Với những công trình lớn như: Ðại lộ Võ Văn Kiệt-Mai Chí Thọ, đường Nguyễn Văn Linh; đại lộ Phạm Văn Ðồng; hầm Thủ Thiêm, cầu Phú Mỹ; khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng, khu đô thị mới Thủ Thiêm..., là những minh chứng cho sự phát triển của thành phố sau 50 năm giải phóng.

Những công trình đột phá

Từ những năm 1990, mặc dù thành phố bước vào giai đoạn đô thị hóa mạnh mẽ, tuy nhiên, hệ thống giao thông chưa theo kịp sự phát triển. Tình trạng ùn tắc ngày càng nghiêm trọng, nhất là tại các tuyến đường dẫn vào trung tâm.

Các quận phía đông và tây thành phố có tiềm năng phát triển lớn nhưng vẫn bị tách biệt do giao thông hạn chế. Thành phố đứng trước một bài toán khó: Làm sao để mở rộng không gian đô thị, giảm áp lực lên khu trung tâm nhưng vẫn bảo đảm kết nối nhanh chóng?!

Ðề án xây dựng tuyến đại lộ dài 24 km, đi qua 8 quận, nối bờ đông và bờ tây. Tuy nhiên, để hiện thực hóa dự án này, thành phố phải đối mặt với thử thách chưa từng có, đó là xây dựng hầm vượt sông Sài Gòn đầu tiên của Việt Nam. Ban đầu, đã có nhiều ý kiến đề xuất xây cầu để kết nối Quận 1 với Thủ Thiêm nhưng điều đó đồng nghĩa với việc chắn mất tầm nhìn của bờ sông, ảnh hưởng đến cảnh quan đô thị và không đáp ứng được quy hoạch dài hạn.

Thành phố đã chọn phương án táo bạo hơn: Xây dựng hầm Thủ Thiêm là hầm sông hiện đại nhất Ðông Nam Á tại thời điểm thi công, với độ dài 1,49 km, gồm 4 đốt hầm chìm sâu dưới lòng sông. Việc thi công gặp rất nhiều khó khăn, từ vấn đề địa chất phức tạp của sông Sài Gòn cho đến công nghệ xây dựng chưa từng có tiền lệ tại Việt Nam.

Kỹ sư Nguyễn Văn Tám, nguyên Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải thành phố nhận định, hầm Thủ Thiêm là một bước ngoặt của ngành giao thông đô thị. Ðây không chỉ là công trình giao thông mà còn là dấu ấn thể hiện quyết tâm của thành phố trong việc ứng dụng công nghệ tiên tiến, vượt qua mọi giới hạn.

Ở thời điểm ấy, nhiều chuyên gia quốc tế đã bày tỏ sự ngưỡng mộ với cách thành phố triển khai công trình. Tiến sĩ Ray Brindle, chuyên gia quy hoạch đô thị từ Australia, nhận xét: Việc lựa chọn xây hầm thay vì cầu cho thấy Thành phố Hồ Chí Minh có tư duy phát triển dài hạn. Ðây là chiến lược mà nhiều thành phố lớn trên thế giới như Sydney hay Tokyo đã áp dụng để tối ưu hóa không gian đô thị.

Năm 2011, hầm Thủ Thiêm chính thức thông xe, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử phát triển hạ tầng thành phố. Từ đó đến nay, hầm không chỉ giúp giảm áp lực giao thông mà còn tạo động lực để khu vực phía đông, nhất là Thủ Thiêm có thể phát triển mạnh mẽ.

Sự thành công của Ðại lộ Võ Văn Kiệt-Mai Chí Thọ và hầm Thủ Thiêm là minh chứng rõ ràng nhất cho tinh thần dám nghĩ, dám làm của thành phố. Thành phố không chấp nhận đi theo lối mòn, mà luôn tìm kiếm những giải pháp đột phá để tạo ra sự thay đổi lớn. Ðại lộ này còn được đánh giá là con đường "dài 300 năm" bởi nó chạy suốt chiều dài lịch sử hình thành và phát triển vùng đất Sài Gòn-Thành phố Hồ Chí Minh.

Giấc mơ về một trung tâm tài chính khu vực

Ðại lộ Võ Văn Kiệt-Mai Chí Thọ mở đường cho giao thông hiện đại, còn khu đô thị mới Thủ Thiêm chính là biểu tượng cho tham vọng đưa Thành phố Hồ Chí Minh trở thành trung tâm tài chính-thương mại của khu vực. Thủ Thiêm không chỉ là một khu đô thị, mà là tương lai của thành phố, nhất là trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Ông Phan Chánh Dưỡng, nguyên Giám đốc Công ty phát triển Tân Thuận, một trong những chuyên gia quy hoạch tham gia tư vấn phát triển Thủ Thiêm, chia sẻ: "Thủ Thiêm là cơ hội để thành phố bước ra thế giới, nhưng cơ hội lớn luôn đi kèm với thách thức lớn. Thủ Thiêm không chỉ là một khu đô thị mới, mà còn là tương lai của thành phố".

Ðể thu hút đầu tư vào Thủ Thiêm, lãnh đạo thành phố đã chủ động xây dựng những chính sách ưu đãi về đất đai, thuế và kết cấu hạ tầng. Từng bước, những công trình mang tầm vóc quốc tế bắt đầu mọc lên: Những tòa nhà văn phòng hiện đại, những khu thương mại sầm uất, những công viên ven sông tạo điểm nhấn xanh cho đô thị.

Nhiều chuyên gia quốc tế nhận xét rằng Thủ Thiêm là một trong những dự án đô thị có tiềm năng lớn nhất Ðông Nam Á. Nếu được đầu tư đúng mức, Thủ Thiêm có thể trở thành một trung tâm tài chính và đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực, giống như cách Singapore đã xây dựng khu Marina Bay.

Có đô thị hiện đại, có trung tâm tài chính thì cũng không thể thiếu Metro. Tuyến Metro số 1 được xây dựng không chỉ đơn thuần là giải quyết vấn đề kẹt xe, mà còn thể hiện tầm nhìn dài hạn trong phát triển đô thị. Khi metro hoạt động hiệu quả, nó sẽ thay đổi hoàn toàn cách người dân di chuyển, giảm áp lực lên giao thông đường bộ và mở ra một giai đoạn phát triển bền vững hơn.

Theo Tiến sĩ Huỳnh Thế Du, Giảng viên Ðại học Indiana (Mỹ), metro không chỉ là một phương tiện giao thông mà còn là yếu tố thay đổi toàn diện về cách quy hoạch đô thị, cách người dân sử dụng không gian sống và làm việc.

Ngoài metro, thành phố cũng đang triển khai hàng loạt dự án quan trọng khác như đường vành đai 3, 4; cầu Thủ Thiêm 4; mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất và quy hoạch cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ... Những dự án này không chỉ giúp thành phố giữ vững vai trò trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước mà còn từng bước tiệm cận với các thành phố phát triển trong khu vực.

Hạ tầng không chỉ là nền tảng cho tăng trưởng, mà còn là lời khẳng định về khát vọng phát triển của thành phố. Trong bối cảnh hiện nay, khi thành phố đang hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm tài chính khu vực, thì những công trình như metro, Thủ Thiêm hay cảng Cần Giờ sẽ tiếp tục là những viên gạch quan trọng trong việc xây dựng tương lai của thành phố.

(Còn nữa)

TÙNG QUANG, TUẤN ANH