Từ 'học tập số' đến HTX số: Khi con người là trung tâm của chuyển đổi

Đối với các HTX, rào cản lớn nhất vẫn là tư duy và kỹ năng số. Sự lan tỏa của các lớp đào tạo tập huấn chuyển đổi số đang từng bước tháo gỡ nút thắt này, góp phần thay đổi nhận thức, nâng cao năng lực số cho nông dân và thành viên HTX, tạo nền tảng để kinh tế tập thể bắt nhịp xu thế phát triển mới.

Từ “học tập số” đến HTX số

Sức ép cạnh tranh từ thị trường đang đặt các HTX trước yêu cầu phải tự đổi mới, trong đó nhiều lãnh đạo HTX chủ động nâng cao năng lực quản trị và ưu tiên phát triển nhân lực trẻ, am hiểu công nghệ, có khả năng thích ứng nhanh với môi trường số.

Một trong những ví dụ điển hình là HTX Nông nghiệp dịch vụ thương mại Tân Hòa (Xã Ea Wer, Đắk Lắk). Ngay từ khi thành lập, giám đốc HTX đã lựa chọn hướng đi phát triển tập trung, quy mô và quản lý bằng công nghệ, thay vì sản xuất manh mún như trước đây.

Theo ông Vũ Đăng Minh, Giám đốc HTX, với khoảng 60% lao động là người trẻ, HTX luôn chủ động cập nhật xu hướng mới trong sản xuất và tiêu thụ. Công nghệ số được đưa vào cả khâu điều hành lẫn quảng bá sản phẩm.

Hiện HTX Tân Hòa đã ứng dụng AI vào viết nội dung, làm video quảng bá sản phẩm, phân phối trên các nền tảng thương mại điện tử như TikTok, Shopee, Lazada,…

Những bước chân đầu tiên của HTX trên hành trình quản lý đồng ruộng trên nền tảng số.

Giai đoạn 2026–2027, HTX dự kiến triển khai tem mã định danh cho từng cây trồng, xây dựng vườn nhãn hữu cơ gắn camera, chip điện tử, cho phép người tiêu dùng theo dõi quá trình sinh trưởng và đặt mua trước, đồng thời giúp HTX quản lý toàn diện vùng sản xuất.

Cùng với đó, các chương trình đào tạo kỹ năng số đang tạo chuyển biến rõ nét tại nhiều HTX vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giúp bà con từng bước tiếp cận thương mại điện tử và phương thức sản xuất hiện đại.

Tại HTX sản xuất – dịch vụ nông nghiệp An Hưng Phát (xã Hưng Hội, Cà Mau), nơi hơn 90% thành viên là đồng bào Khmer, công nghệ đã được đưa vào đồng ruộng. Máy bay không người lái được sử dụng trong gieo sạ, rải phân, phun thuốc, góp phần giảm chi phí và giải phóng sức lao động.

Chuyển đổi số cũng tạo đột phá trong khâu tiêu thụ. Qua tập huấn, thành viên của HTX nông nghiệp 8/3 (xã Vĩnh Thanh, Cà Mau) đã thay đổi cách quản lý và bán hàng, từ đó đưa sản phẩm rau cần nước OCOP lên các sàn thương mại điện tử, mở rộng thị trường ra ngoài địa phương và giảm dần sự phụ thuộc vào thương lái.

Ở một hướng đi khác, HTX Nông nghiệp tổng hợp Ba Đình (xã Vĩnh Lộc, Cà Mau) gắn chuyển đổi số với xây dựng chuỗi giá trị. Từ mô hình lúa – tôm truyền thống, HTX mở rộng quy mô sản xuất, ổn định đầu ra thông qua hợp đồng và kết nối thị trường trên nền tảng số.

Tại Đắk Lắk, HTX Nông nghiệp công nghệ cao Xanh Cao Nguyên quản lý vùng trồng bằng công nghệ và đẩy mạnh tiêu thụ trực tuyến. Việc có mã vùng trồng và minh bạch truy xuất nguồn gốc bằng mã QR giúp sản phẩm thuận lợi tiếp cận cả thị trường trong và ngoài nước.

Giám đốc HTX Nguyễn Văn Thanh Bình cho biết, nhờ tổ chức sản xuất bài bản và tham gia các lớp tập huấn chuyển đổi số, HTX đã nâng cao hiệu quả quản lý vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và kết nối thị trường. Năm 2024, doanh thu HTX đạt 48 tỷ đồng, năm 2025 phấn đấu đạt 100 tỷ đồng.

Từ thực tế triển khai cho thấy, khi được trang bị kỹ năng số, hỗ trợ phù hợp và kết nối hiệu quả với thị trường, các HTX và hộ sản xuất vùng đồng bào dân tộc thiểu số hoàn toàn có thể chủ động tham gia kinh tế số, tạo sinh kế ổn định và phát triển bền vững.

Đào tạo chuyển đổi số tạo lực bật HTX

Nhận diện rõ những hạn chế về kỹ năng số của khu vực kinh tế tập thể, thời gian qua Liên minh HTX Việt Nam đã chủ động phối hợp với các đơn vị trực thuộc và Liên minh HTX các địa phương triển khai nhiều chương trình hỗ trợ, đào tạo bài bản cho thành viên HTX, tổ hợp tác và hộ sản xuất, đặc biệt tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trọng tâm là nâng cao năng lực vận hành thương mại điện tử, ứng dụng công nghệ số và kết nối tiêu thụ sản phẩm.

Các buổi tập huấn chuyển đổi số chật kín, thể hiện quyết tâm đổi mới của HTX.

Tại Quảng Ngãi, tháng 5/2025, Liên minh HTX tỉnh Quảng Ngãi phối hợp Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư (Liên minh HTX Việt Nam) tổ chức lớp tập huấn “Nâng cao năng lực vận hành thương mại điện tử” cho 60 học viên đến từ 14 HTX và 12 hộ sản xuất vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Chương trình tập huấn trang bị cho học viên kiến thức tổng quan về thương mại điện tử, kỹ năng thiết lập gian hàng trên các sàn như VCAMart, Shopee, Lazada,...; bán hàng đa kênh trên Facebook, TikTok; thực hành livestream, quay video quảng bá sản phẩm, đồng thời bước đầu tiếp cận các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong thiết kế hình ảnh, nội dung truyền thông.

Đáng chú ý, các khóa học không dừng ở lý thuyết mà gắn với thực tiễn. Học viên được tham quan, học tập tại những HTX triển khai hiệu quả kênh tiêu thụ số, qua đó trực tiếp quan sát mô hình vận hành thương mại điện tử gắn với sản xuất nông nghiệp.

Cùng định hướng này, tại Sóc Trăng (nay là TP. Cần Thơ), tháng 6/2025, Trường Trung cấp nghề và đào tạo cán bộ HTX Miền Nam đã phối hợp Liên minh HTX tỉnh tổ chức 8 lớp tập huấn, thu hút hơn 560 học viên là thành viên HTX, tổ hợp tác và hộ kinh doanh cá thể vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Nội dung đào tạo tập trung vào các kỹ năng thiết yếu như xây dựng gian hàng online, chụp ảnh, viết nội dung sản phẩm; livestream bán hàng; thanh toán điện tử và bảo đảm an toàn thông tin – những yếu tố then chốt để HTX tham gia hiệu quả vào thị trường số.

Theo ông Nguyễn Bảo Sơn, Phó Trưởng Ban Tuyên truyền Liên minh HTX Việt Nam, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu tất yếu đối với khu vực kinh tế tập thể.

“Muốn nâng cao năng lực cạnh tranh, HTX buộc phải đổi mới tư duy, ứng dụng khoa học – công nghệ và thương mại điện tử. Trong đó, đào tạo kỹ năng số cho cán bộ quản lý và xã viên giữ vai trò quyết định”, ông Sơn nhấn mạnh.

Thực tiễn triển khai cho thấy, phong trào “Học tập số” do Nghị quyết 57 khởi xướng và dẫn dắt đang từng bước tạo nền tảng cho một nền nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm và bền vững.

Khi mỗi cán bộ, thành viên HTX trở thành một “tác nhân số”, kinh tế tập thể sẽ có đủ nội lực để chuyển mình, thoát khỏi sản xuất manh mún và hướng tới một nền nông nghiệp số hóa toàn diện.

Vũ Hương