Từ khát vọng độc lập dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến công cuộc 'sắp xếp lại giang sơn' hôm nay

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra kỷ nguyên mới cho lịch sử dân tộc.

Việt Nam, từ những ngày đầu gian khó trong hành trình giành độc lập đã không ngừng phát triển, xây dựng và đổi mới, không chỉ về mặt kinh tế mà còn trong tổ chức bộ máy nhà nước. Một trong những yếu tố cốt lõi giúp đất nước vượt qua mọi thử thách, khó khăn và tiến tới sự thịnh vượng chính là công cuộc đổi mới, cải cách hệ thống chính trị.

Từ khát vọng độc lập và tự do của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến tầm nhìn chiến lược và những cải cách mới của Đảng mà đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm trong công cuộc “sắp xếp lại giang sơn”, chúng ta có thể thấy rõ một quá trình liên tục nỗ lực không ngừng để hoàn thiện bộ máy nhà nước, nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng yêu cầu phát triển trong bối cảnh mới.

Khát vọng độc lập - sợi chỉ đỏ xuyên suốt

Khát vọng độc lập dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh được cụ thể hóa bằng thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 với Bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Khát vọng ấy không chỉ đơn thuần là quyền tự quyết về chính trị, mà còn là khát vọng kiến tạo một quốc gia tự chủ, có thể phát triển vững mạnh trong thế giới nhiều biến động. Với Hồ Chủ tịch, độc lập dân tộc luôn đi liền với hạnh phúc của nhân dân. Do đó, xây dựng một nhà nước của dân, do dân và vì dân là mục tiêu tối thượng.

Trong suốt hành trình lãnh đạo cách mạng, tư tưởng của Người không chỉ hướng về giải phóng dân tộc mà còn từng bước đặt nền móng cho một hệ thống chính trị mới - hệ thống chính trị của nhân dân lao động, được tổ chức gọn nhẹ, gần dân và phục vụ dân. Tư tưởng “dân là gốc” đã trở thành kim chỉ nam xuyên suốt, soi rọi đến ngày hôm nay.

Chủ tịch Hồ Chí Minh trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, đã đề ra một trong những nguyên lý nền tảng về việc xây dựng nhà nước. Đó là một nhà nước của dân, do dân và vì dân. Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh đến vai trò của một bộ máy nhà nước phải thật sự gọn nhẹ, không cầu kỳ và không nặng nề, để có thể phục vụ nhân dân một cách tốt nhất. Người coi việc tổ chức lại bộ máy nhà nước là một phần quan trọng trong công cuộc xây dựng một nền văn minh mới.

Mặc dù trong những năm tháng đầu của cuộc cách mạng, tình hình đất nước vô cùng khó khăn và khối lượng công việc của chính quyền cách mạng rất nặng nề, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn luôn chú trọng đến việc cải cách và tinh gọn bộ máy hành chính.

Trong thư gửi cho các cán bộ, Người khẳng định: “Chúng ta phải rèn luyện, sửa chữa để làm sao cho chính quyền luôn luôn trong sạch, vững mạnh, phục vụ nhân dân”. Hồ Chí Minh không chỉ nhấn mạnh đến lý tưởng mà còn đưa ra những phương pháp thực tiễn để xây dựng một bộ máy chính quyền gọn nhẹ, hoạt động hiệu quả.

Quảng trường Ba Đình hôm nay.

Yêu cầu cấp thiết về sắp xếp tổ chức bộ máy

Sau 80 năm kể từ ngày giành độc lập, Việt Nam đã có những bước tiến dài trên con đường phát triển. Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, hệ thống chính trị cũng đứng trước nhiều thách thức: Bộ máy cồng kềnh, chồng chéo chức năng; tình trạng quan liêu, tham nhũng, lãng phí còn nhiều; hiệu quả quản trị chưa đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước theo hướng nhanh, bền vững...

Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi nền kinh tế đất nước đang phát triển mạnh mẽ, đòi hỏi sự đổi mới toàn diện về tổ chức và quản lý cho phù hợp và tương xứng.

Một trong những bước đi đáng chú ý trong công cuộc cải cách của Đảng ta, chính là sự sắp xếp lại các tổ chức trong hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Đây là một chiến lược không chỉ nhằm giảm bớt sự cồng kềnh trong bộ máy nhà nước mà còn để nâng cao năng lực lãnh đạo, điều hành của các cơ quan nhà nước.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã thẳng thắn chỉ ra rằng, một bộ máy cồng kềnh, nhiều tầng lớp sẽ khiến cho công tác quản lý, điều hành trở nên trì trệ, thiếu linh hoạt, không đáp ứng được yêu cầu phát triển nhanh chóng của đất nước.

Nhìn vào quá trình thực hiện cải cách bộ máy, có thể thấy Đảng ta không chỉ dừng lại ở những cải cách nội bộ mà còn có những định hướng rất rõ ràng trong việc tối ưu hóa các tổ chức, cơ quan chính quyền. Một trong những ví dụ điển hình là việc sáp nhập các bộ, ngành có chức năng tương tự và giải thể cấp huyện nhằm tạo ra một hệ thống hành chính với ít cơ quan trung gian hơn, tăng tính liên kết và sự phối hợp giữa các bộ, ngành, sự gần gũi, sát thực tiễn cơ sở hơn.

Đặc biệt, Đảng ta hiện nay kế thừa tư tưởng đổi mới, tinh gọn bộ máy mà các thế hệ lãnh đạo trước đã đặt nền móng, đồng thời đẩy mạnh với quyết tâm chính trị cao hơn, toàn diện hơn. Minh chứng là Đảng ta rất chú trọng đến việc tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và làm trong sạch bộ máy chính quyền. Mục tiêu là bảo đảm không có chỗ cho tham nhũng, lãng phí trong hệ thống công quyền, đồng thời xây dựng một môi trường làm việc minh bạch và công bằng cho các cán bộ, công chức.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, sự hiệu quả của bộ máy không chỉ đến từ việc giảm thiểu nhân sự mà còn từ việc lựa chọn đúng người, đúng việc, phù hợp với năng lực và phẩm chất của từng cá nhân trong bộ máy nhà nước. Tinh gọn bộ máy không chỉ cắt giảm hình thức, tinh giản biên chế, mà trọng tâm là sắp xếp lại chức năng, nhiệm vụ; khắc phục tình trạng chồng chéo; nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, quản lý.

Người đứng đầu Đảng ta hiện nay từng nhấn mạnh: Xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn không phải là để “làm gọn cho đẹp”, mà để giải phóng nguồn lực, khơi dậy động lực phát triển, bảo đảm quyền lợi của nhân dân. Cải cách bộ máy gắn liền với xây dựng đội ngũ cán bộ liêm chính, chuyên nghiệp, gương mẫu, thực sự “của dân, do dân, vì dân”.

Và những định hướng lớn

Với tầm nhìn cải cách hiện nay, Đảng ta đã đề ra một số định hướng lớn trong công cuộc sắp xếp tổ chức bộ máy. Đó là tiếp tục tinh gọn cấp trung gian, tăng cường phân cấp, phân quyền, trao quyền nhiều hơn cho cơ sở, gắn trách nhiệm giải trình của người đứng đầu.

Sáp nhập, hợp nhất đơn vị tương đồng chức năng để tránh tình trạng “một việc nhiều người làm” hoặc “nhiều việc không ai chịu trách nhiệm cuối cùng”. Tập trung ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong quản trị nhà nước nhằm hướng tới chính phủ số, nền hành chính phục vụ, giảm thủ tục, tăng minh bạch.

Coi trọng kiểm soát quyền lực, chống tham nhũng, lãng phí, ngăn ngừa lợi ích nhóm, cơ chế xin - cho. Và phải đặt nhân dân làm trung tâm, chính sự hài lòng, niềm tin của người dân là thước đo đối với chỉ đạo, điều hành của hệ thống chính trị. Đây là những định hướng lớn, vừa mang tính kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh, vừa phản ánh yêu cầu mới của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Tuy nhiên, cũng phải nhận định rõ rằng,việc thực hiện nhiệm vụ tinh gọn tổ chức, bộ máy không hề dễ dàng. Thách thức lớn nhất nằm ở tâm lý trì trệ, lợi ích cục bộ, sức ì của cơ chế và cả sự thiếu đồng nhất từ một bộ phận cán bộ chưa sẵn sàng thay đổi. Song, lịch sử dân tộc đã chứng minh: Mỗi bước ngoặt lớn đều bắt đầu từ quyết tâm chính trị vững vàng và khát vọng vươn lên.

Như Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã từng dẫn dắt dân tộc đi qua những thời khắc cam go nhất để rồi thành quả mang lại là những thắng lợi to lớn cho tổ quốc, cho nhân dân. Hôm nay, khát vọng độc lập ấy đang được tiếp nối bằng khát vọng kiến tạo một bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Kỳ vọng đặt ra là khi cải cách được triển khai quyết liệt, sẽ hình thành một hệ thống chính trị thực sự mạnh, đủ sức đưa Việt Nam phát triển nhanh, bền vững, hội nhập thành công, đồng thời giữ vững bản sắc và độc lập dân tộc.

Nếu như năm 1945, độc lập dân tộc là nền tảng để khai sinh một nhà nước mới, thì ngày nay, tinh gọn bộ máy chính là nền tảng để đất nước vươn tới tầm cao. Đây không chỉ là yêu cầu khách quan của thực tiễn, mà còn là biểu hiện sinh động của tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời đại mới: “Lấy dân làm gốc, vì dân mà hành động”.

Công cuộc ấy đòi hỏi bản lĩnh, trí tuệ và sự đồng thuận xã hội. Và chính trong sự tiếp nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa khát vọng độc lập và khát vọng phát triển, dân tộc Việt Nam càng có thêm niềm tin về một hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, là bệ phóng cho khát vọng hùng cường, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Sơn Trường