Từ mùa thu giải phóng đến mùa thu hôm nay

Mùa thu về trên miền non nước Cao Bằng, trời xanh trong đến lạ. Sau những cơn mưa bất chợt, nắng nhẹ xuyên qua làn sương bảng lảng, các phường trung tâm ẩn hiện trong mây, đẹp và yên bình đến kỳ diệu. Bên phố đi bộ, cánh hoa giấy mỏng manh rung rinh lưu luyến những hạt mưa, dòng Bằng Giang lững lờ ôm lấy thành phố như vòng tay âu yếm. Những con ngõ nhỏ quanh co, những cây cổ thụ thâm trầm vẫn thì thầm trong gió, như chứng nhân của miền đất “Tam giang, Tứ trụ”, nơi được ví như “bán đảo tình yêu” - trái tim Non nước Cao Bằng.

Vâng! Mùa thu nơi đây bình yên và xao xuyến đến lạ. Thu nhẹ như một khúc nhạc ngân trong gió. Bầu trời xanh biêng biếc, dòng Bằng Giang “bốn mùa hoa nở” lững lờ soi bóng núi đồi, sông Bằng, sông Hiến hiền hòa ôm lấy thành phố như vòng tay dịu dàng của mẹ. Cả không gian như đang thì thầm một bản tình ca thu, hiền hòa và sâu lắng. Thu trải vàng trên lá/Gió ru khúc mơ màng/Sông xanh như lời hẹn/Giữ mãi dáng thu sang…

Riêng tôi, mỗi độ thu về tôi lại nhớ mẹ da diết. Mẹ sinh ra nơi phố Cũ, hay còn gọi phố Lương Mã - một trong những con phố cổ nhất của thành “Mục Mã” xưa. Cả đời mẹ gắn bó, chứng kiến bao thăng trầm của thị xã thân yêu, và những ký ức ấy mẹ thường kể cho tôi nghe. “Ngày xưa”, “thời Pháp thuộc”, “hồi tản cư”… - mẹ thường bắt đầu như thế. Bà kể rằng, sau ngày giành chính quyền, năm 1947 thực dân Pháp cho quân nhảy dù xuống thị xã Cao Bằng, bom đạn rung chuyển phố núi nhỏ bé. Nhân dân thị xã đồng lòng tiêu thổ kháng chiến, biến phố phường thành “vườn không nhà trống. Người dân tản cư vào rừng núi, mang theo niềm tin và ý chí sắt son quyết tâm kháng chiến.

Mẹ tôi cùng gia đình gồng gánh tản cư vào các xã miền Tây Thạch An. Bà vừa tham gia lớp “Bình dân học vụ”, vừa làm dân công phục vụ kháng chiến. Cuộc sống gian khổ nhưng ai cũng lạc quan, tin tưởng. Và cứ sau mỗi câu chuyện, mẹ thường khe khẽ đọc mấy câu ca dao của thời dân công: Đường đi không quản ngại xa/Gánh gạo nuôi quân, nhà nhà góp công/Vai gùi gạo nặng tình dân/Quân đi thắng trận xa gần nhớ ơn.

Sau 75 năm, Cao Bằng đã thay da đổi thịt.

Cao Bằng trở thành điểm tựa, căn cứ địa vững chắc, cùng cả nước làm nên chiến thắng Đông Khê lịch sử. Và mùa thu tháng Mười năm 1950 đã trở thành mùa thu của chiến thắng. Mỗi lần kể lại, đôi mắt mẹ ánh lên niềm tự hào khó tả. Không riêng mẹ, tất cả nhân dân Cao Bằng khi ấy đều xúc động, hân hoan trong ngày thị xã giải phóng. Phố Cũ, phố Thầu, Vườn Cam, Nước Giáp rợp cờ hoa, từng mái nhà, từng góc phố ngập tràn niềm vui. Người dân đứng dọc hai bên đường đón đoàn quân chiến thắng trở về, mắt rạng ngời hạnh phúc.

Giờ mẹ tôi đã đi xa, thế hệ được sống trong ngày mùa thu lịch sử cũng không còn nhiều. Nhưng không khí chiến thắng năm nào đã khắc sâu vào truyền thống dân tộc, như một bản hùng ca bất tử.
75 năm trôi qua, từ mùa thu giải phóng đến mùa thu hôm nay, Cao Bằng khoác lên mình tấm áo mới. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng sự đồng lòng của nhân dân, kinh tế - xã hội khởi sắc, giáo dục, y tế, an sinh xã hội tiến bộ rõ rệt, quốc phòng - an ninh vững chắc, bản sắc văn hóa được bảo tồn và phát huy.

Đô thị trung tâm phường Thục Phán - mỗi ngày đổi thay. Sau 75 năm, Cao Bằng đã thay da đổi thịt. Có những điều đổi thay rực rỡ, và có những điều không hề đổi thay: đó là hồn cốt quê hương, là ký ức mùa thu chiến thắng, là niềm tin, niềm tự hào luôn ngân vang cùng nhịp sống mới.

Mùa thu hôm nay - mùa thu của hạnh phúc, của niềm tin và khát vọng, nối tiếp mùa thu chiến thắng năm nào vẫn sáng trong, dịu dàng và bất tử trong trái tim mỗi người con Cao Bằng.

Quỳnh Hương