Từ tài liệu Panama đến hồ sơ Pandora: 1 người Nga 'nhẵn mặt'

Ông Sergei Chemezov - Giám đốc điều hành Rostec. Ảnh: RFE

Khi "tài liệu Panama" bị rò rỉ vào năm 2016, người ta tiết lộ rằng ông Stanislav, con trai của ông Chemezov, sở hữu một công ty nước ngoài đang hưởng lợi từ việc xây dựng siêu xa lộ cáp quang quốc gia trị giá 550 triệu USD của tập đoàn Rostec.

Năm 2019, Báo cáo Tội phạm có tổ chức và Tham nhũng, nằm trong dự án điều tra "rửa tiền" tại Nga, đã công bố các cáo buộc rằng những người thân của ông Chemezov và các cộng sự thân cận của Rostec đang sở hữu những biệt thự sang trọng trong khu đô thị độc quyền của Tây Ban Nha có tên là S'Agaro, trị giá hàng chục triệu euro.

Cùng năm đó, chính trị gia đối lập Aleksei Navalny cáo buộc rằng vợ của ông Chemezov là chủ sở hữu đã đăng ký của một căn hộ 2 tầng, rộng 1.400 m2 ở khách sạn Moscow, ước tính trị giá 5 tỷ rub (69 triệu USD).

Đáp trả các cáo buộc thời điểm đó, ông Chemezov nói với hãng tin RBC của Nga: "Tôi không tích lũy tài sản. Tôi không nhét tiền vào chỗ này chỗ kia. Tôi không sở hữu du thuyền hay máy bay nào cả".

Tuy nhiên, trong vụ rò rỉ hồ sơ Pandora mới đây, với khoảng 12 triệu hồ sơ tài chính bí mật về các khối tài sản sở hữu của nhiều lãnh đạo, chính khách ở nước ngoài được tiết lộ, cái tên Sergei Chemezov một lần nữa xuất hiện.

Lần này, con gái riêng của ông Chemezov, Anastasia Ignatova, được cho là đang sở hữu một công ty ngoài khơi có tên Trident Trust, và một du thuyền dài 85m trị giá khoảng 140 triệu USD.

Cuộc điều tra về các "thiên đường thuế" mới nhất cũng cáo buộc những người thân và cộng sự của ông Chemezov sở hữu một số biệt thự sang trọng hơn ở Tây Ban Nha. Tổng cộng, các nhà báo ước tính tài sản nước ngoài có liên quan đến cái tên Chemezov trong hồ sơ Pandora trị giá khoảng 22 tỷ Rub (302 triệu USD).

Các điều tra về Nga trong hồ sơ Pandora đã được phân tích bởi Istories - một cơ quan báo chí điều tra đã bị Chính phủ Moscow coi là một tổ chức truyền thông "đặc vụ nước ngoài".

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov hôm 4/10 bác bỏ các báo cáo liên quan đến Nga trong hồ sơ Pandora, tuyên bố: "Cho đến nay, chúng tôi vẫn chưa thấy vấn đề gì cụ thể". Ông đánh giá rằng các tài liệu hầu hết phơi bày các quy định tài chính kém cỏi của Mỹ.

Rostec đến nay không trả lời yêu cầu bình luận từ Istories. Khi truyền thông đưa tin về những cáo buộc vào năm 2019 về các biệt thự ở Tây Ban Nha được cho là do người thân của ông Chemezov sở hữu, ông tuyên bố rằng bản thân "không chịu trách nhiệm" về họ, và nói rằng họ có lợi ích, lợi nhuận kinh doanh riêng.

Sergei Chemezov, 69 tuổi, là người gốc ở vùng Irkutsk. Ông gia nhập Cơ quan tình báo của Nga KGB vào cuối những năm 1970 và được cho từng là một gián điệp khoa học - kỹ thuật ở Đức. Trong những năm 1980, ông sống trong cùng một khu chung cư ở Dresden, Đông Đức.

Sau đó, ông Chemezov là Phó giám đốc của một hiệp hội thương mại do KGB kiểm soát có tên là Sovintersport - tổ chức quản lý hiện diện quốc tế của các vận động viên Liên Xô. Cũng trong khoảng thời gian này, ông Chemezov được cho có dính líu đến công ty xuất khẩu dầu khí gây tai tiếng Itera - công ty từng kiểm soát phần lớn việc xuất khẩu khí đốt tự nhiên của Turkmen trong nhiều năm, sau đó được Tập đoàn dầu khí quốc gia Gazprom của Nga thu mua lại.

Vợ của ông Chemezov, Yekaterina Iganatova, là người đồng sáng lập của Itera, và con trai của ông, Stanislav, đã làm việc ở đó trong những năm 2000. Người đồng sáng lập khác, doanh nhân Igor Makarov, là cựu vận động viên đua xe đạp của Liên Xô và sau này là Chủ tịch Liên đoàn Đạp xe Nga. Từ năm 2009 - 2019, đội đua xe đạp chuyên nghiệp Katusha được tài trợ bởi Itera và Rostec.

Năm 1996, ông Chemezov bắt đầu được bổ nhiệm lần lượt vào các vị trí tại Cục Quan hệ Kinh tế Đối ngoại TƯ Nga, phụ trách vấn đề ngoại thương với các công ty nhà nước bao gồm Promeksport, đại lý vũ khí của Rosoboroneksport - tiền thân của Rostec ngày nay.

Rostec hiện là một tập đoàn công nghệ và quốc phòng khổng lồ bao gồm hơn 700 doanh nghiệp, được kiểm soát bởi 14 công ty mẹ. Tập đoàn này và cá nhân ông Chemezov đều là mục tiêu của các lệnh trừng phạt bởi phương Tây sau khi Nga tiến hành sáp nhập Crimea từ Ukraine vào năm 2014.

Năm 2007, khi nhiệm kỳ Tổng thống thứ 2 của ông Putin sắp kết thúc, một số nhà phân tích đã nhận định Sergei Chemezov là một ứng cử viên tiềm năng sẽ thay thế. Tuy nhiên, ông Dmitry Medvedev sau đó đã trở thành người được chọn để lãnh đạo nước Nga, cho đến khi ông Putin quay trở lại Điện Kremlin vào năm 2012.

Hương Thảo