Tuyến metro số 1 bị nhà thầu đòi chi phí phát sinh gần 4.000 tỷ đồng

Ban Quản lý Đường sắt đô thị Tp.HCM (MAUR, chủ đầu tư) vừa có văn bản gửi Sở Ngoại vụ Tp.HCM về việc dự thảo văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ và Bộ Ngoại giao đề xuất biện pháp giải quyết vướng mắc liên quan đến tuyến metro số 1 Tp.HCM (Bến Thành - Suối Tiên).

Theo MAUR, một trong những vướng mắc làm chậm tiến độ dự án metro số 1 Tp.HCM là ở gói thầu CP3 (mua sắm thiết bị cơ điện, đầu máy, toa xe, đường ray và bảo dưỡng) do nhà thầu Hitachi thực hiện.

Khối lượng thực hiện của toàn dự án metro số 1 đến nay đạt trên 98%. Bên cạnh công tác thi công, dự án đang tiến hành thử nghiệm liên động toàn tuyến theo các tiêu chuẩn chất lượng và kỹ thuật của Nhật Bản; thực hiện và hoàn thành đào tạo nhân sự cho Công ty TNHH MTV Đường sắt đô thị số 1 (HURC1) để sẵn sàng đưa dự án vào vận hành thử; hoàn thành hồ sơ hoàn công và tiến hành nghiệm thu dự án với sự tham gia của Hội đồng kiểm tra Nhà nước trước khi đưa vào khai thác vận hành chính thức.

Tuyến metro số 1 Tp.HCM bị nhà thầu đòi chi phí phát sinh gần 4.000 tỷ đồng.

Để đưa dự án vào khai thác, vận hành thương mại như kế hoạch vào cuối quý 4/2024, chủ đầu tư cho biết cần phải tiếp tục thực hiện các công tác như: nghiệm thu hoàn thành; đánh giá và cấp chứng nhận an toàn hệ thống; bàn giao tài sản kết cấu hạ tầng; thực hiện các thủ tục kết thúc dự án.

Tuy nhiên, dù dự án đang bước vào giai đoạn cuối nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc, liên quan cách diễn giải về hợp đồng và sự phối hợp giữa liên danh tư vấn NJPT với các nhà thầu Nhật Bản, làm chậm tiến độ.

Cụ thể, chủ đầu tư cho rằng dù đã được quy định trong hợp đồng nhưng các nội dung liên quan đến đào tạo nhân viên (điều kiện đầu vào, số lượng học viên, thời điểm bắt đầu…) và công tác chạy thử (nghĩa vụ an toàn hệ thống, cung cấp thiết bị, đoàn tàu cho việc đào tạo và chạy thử…) đang bị kéo dài do những tranh cãi và thoái thác công việc của nhà thầu Hitachi. Chính vì vậy, đến nay các nội dung này vẫn chưa được các bên thống nhất.

Theo quy định của hợp đồng, nhà thầu sẽ được hưởng các chi phí liên quan nếu việc kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng (Extension of Time - EoT) do lỗi từ chủ đầu tư. Ngược lại, họ phải bồi thường thiệt hại nếu việc chậm tiến độ là lỗi của nhà thầu.

Theo quy định của hợp đồng gói thầu CP3, thời gian hoàn thành gói thầu là vào ngày 8/4/2018 (244 tuần, kể từ ngày khởi công 5/8/2013).

Hiện nay, nhà thầu Hitachi đã yêu cầu gia hạn thời gian hoàn thành (EoT) là 4.124 ngày (thời gian bắt đầu vận hành thương mại vào 20/11/2024).

Tuy nhiên, tư vấn chung NJPT kiến nghị chủ đầu tư đánh giá thời gian gia hạn thời gian hoàn thành tạm thời là 2.161 ngày.

Phía Hitachi đã không đồng tình với đánh giá của tư vấn NJPT. Tháng 4/2023, nhà thầu này đã khởi kiện MAUR tại Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) với yêu cầu gia hạn thời gian hoàn thành ít nhất 2.773 ngày và chi phí bồi thường khoảng 527 tỷ đồng.

Đồng thời, nhà thầu Hitachi yêu cầu chi trả các chi phí phát sinh cho việc gia hạn thời gian hoàn thành. Tính đến hiện tại, các khiếu nại mà nhà thầu Hitachi yêu cầu có tổng chi phí vào khoảng 23.721 tỷ Yên (tương đương gần 4.000 tỷ đồng).

Chủ đầu tư dự án metro số 1 Tp.HCM đã không đồng ý và cho rằng những điều kiện, đòi hỏi của nhà thầu Hitachi chưa đủ pháp lý để giải quyết.

Để giải quyết các vấn đề liên quan đến nhà thầu Hitachi, MAUR kiến nghị UBND Tp.HCM đề xuất Thủ tướng Chính phủ trao đổi với Thủ tướng Nhật Bản nhằm trao đổi, tác động đến các nhà thầu Nhật Bản (đặc biệt là nhà thầu Hitachi) để hoàn thành công việc, hoàn thành thử nghiệm. Mục tiêu là để dự án có thể hoàn thành và đưa vào khai thác thương mại sớm, trở thành một công trình biểu tượng kiểu mẫu cho mối quan hệ hữu nghị giữa Nhật Bản và Việt Nam.

Về giải quyết tranh chấp hợp đồng, MAUR kiến nghị UBND Tp.HCM đề xuất Thủ tướng Chính phủ tiếp tục có tác động với các cơ quan Chính phủ, Bộ ngoại giao, nhà tài trợ JICA quan tâm, hỗ trợ có những động thái khuyến khích các nhà thầu rút hoặc tạm dừng khởi kiện tại Trung tâm Trọng tài quốc tế, để tập trung công tác hòa giải thương mại với chủ đầu tư của Dự án - Ban Quản lý Đường sắt đô thị Tp.HCM.

PV