'Tuyên ngôn Độc lập - Thiên tài Hồ Chí Minh và khát vọng tuổi trẻ hôm nay'

Tọa đàm “Thế hệ trẻ với khát vọng độc lập, tự do của cha ông” diễn ra trong chương trình hoạt động của Triển lãm "95 năm Cờ Đảng soi đường".

Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về hoàn cảnh ra đời của bản Tuyên ngôn Độc lập, thưa ông?

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ: Tuyên ngôn Độc lập là một áng hùng văn đặc biệt, ra đời trong bối cảnh đất nước vừa trải qua những mất mát to lớn. Sau nạn đói năm 1945, chỉ trong vài tháng, hơn 2 triệu người chết đói, tức 1/10 dân số cả nước khi ấy. Bác Hồ từ chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội, trong tình trạng sức khỏe rất yếu sau trận sốt rét nặng, nhưng với trí tuệ và quyết tâm, Người đã soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập tại ngôi nhà 48 Hàng Ngang.

Không chỉ dừng ở việc viết, Bác còn chỉ đạo thành lập ngay một đài phát thanh để tiếng nói độc lập, tự do vang tới đồng bào cả nước và thế giới; đồng thời chọn Quảng trường Ba Đình, cạnh Phủ Toàn quyền Pháp làm nơi công bố, khẳng định mạnh mẽ với quốc tế rằng dân tộc Việt Nam đã độc lập, tự do.

Phóng viên: Vậy theo ông, giá trị cốt lõi của bản tuyên ngôn này là gì?

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ: Điều đặc biệt ở bản Tuyên ngôn Độc lập là sự kết hợp giữa giá trị phổ quát của nhân loại và thực tiễn lịch sử Việt Nam. Hồ Chí Minh đã tham khảo sâu sắc Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ năm 1776, Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp năm 1789, rồi chắt lọc để khẳng định quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc - không chỉ của mỗi con người mà còn của cả dân tộc.

Chỉ với hơn 1.000 chữ, bản tuyên ngôn đã gói gọn cơ sở pháp lý, chính trị, văn hóa, đồng thời vạch trần tội ác của thực dân Pháp, bác bỏ âm mưu tái chiếm Việt Nam. Đó là sự khẳng định hùng hồn về quốc quyền, dân quyền và nhân quyền, đặt nền móng cho Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời.

Tôi cho rằng, chỉ có trí tuệ Hồ Chí Minh - một thiên tài, mới có thể viết nên văn kiện ngắn gọn mà sâu sắc, giản dị mà đanh thép như vậy. Chính vì thế, bản Tuyên ngôn Độc lập được tôn vinh là Bảo vật quốc gia.

Phóng viên: Theo ông, điều gì giúp dân tộc ta nắm bắt được “thời cơ vàng” để làm nên thắng lợi Cách mạng Tháng Tám?

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ: Thời cơ có thể đến, nhưng nếu không biết nắm bắt thì sẽ vuột mất. Năm 1945, khi Nhật-Pháp mâu thuẫn, Hồng quân Liên Xô đánh bại phát xít Đức, tình thế quốc tế thuận lợi. Trong nước, nhân dân ta khát khao độc lập sau nạn đói khủng khiếp cướp đi sinh mạng 2 triệu người.

Đảng ta và Bác Hồ đã nhìn nhận rõ thời cơ ấy. Từ chỉ thị “Nhật-Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” cho đến Tổng khởi nghĩa Tháng Tám, mọi bước đi đều thể hiện sự nhạy bén, quyết đoán. Nếu chậm trễ, cơ hội lịch sử sẽ trôi qua. Tôi nghĩ đó là một “thời cơ ngàn năm có một”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ-Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ về ý nghĩa của Cách mạng Tháng Tám, bản Tuyên ngôn Độc lập và sứ mệnh của tuổi trẻ trong kỷ nguyên mới cùng khán giả tọa đàm diễn ra chiều 28/8 tại triển lãm.

Phóng viên: Ông có lời nhắn gửi gì đến thế hệ trẻ hôm nay?

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ: Tuổi trẻ hôm nay có nhiều thuận lợi nhưng cũng đối diện thách thức không nhỏ trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0. Bảo vệ Tổ quốc bây giờ không chỉ bằng vũ khí, mà còn trên không gian mạng, trong lĩnh vực khoa học công nghệ, văn hóa.

Các bạn trẻ cần hiểu rằng: Độc lập dân tộc mà cha ông giành được bằng máu xương là để chúng ta tiếp nối xây dựng đất nước hùng cường, phồn vinh. Như lời Bác Hồ dặn trong thư gửi học sinh ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: “Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không… chính là nhờ một phần lớn công học tập của các cháu”.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế kỷ về những chia sẻ!

Một số hình ảnh về Triển lãm “95 năm Cờ Đảng soi đường”:

Triển lãm “95 năm Cờ Đảng soi đường” là điểm nhấn đặc sắc trong khuôn khổ Triển lãm quốc gia “80 năm hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc”.

Các chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam chụp ảnh lưu niệm bên tượng Bác Hồ trong không gian triển lãm.

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của triển lãm, khu vực chuyên đề “95 năm Cờ Đảng soi đường” được đầu tư quy mô trên diện tích hơn 10.000m². Thay vì phương pháp trưng bày truyền thống với các hiện vật tĩnh, ban tổ chức đã xây dựng một hành trình trải nghiệm đa giác quan, lấy cảm hứng từ cấu trúc xoáy ốc Thành Cổ Loa, dẫn dắt người xem qua 8 phân khu liền mạch.

Ứng dụng công nghệ Thực tế tăng cường (AR) giúp khách tham quan có trải nghiệm lịch sử trực quan, hiện đại.

Các bác cựu chiến binh hồ hởi tham quan, khám phá những ứng dụng thành tựu khoa học mới tại triển lãm.

Triển lãm số “95 năm Cờ Đảng soi đường” đã đưa khách tham quan thể bước vào không gian số để khám phá những trang sử vàng dân tộc theo cách sinh động và dễ tiếp cận.

Nhóm Phóng viên