UBTVQH cho ý kiến về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi)

Toàn cảnh Phiên họp

Sửa đổi toàn diện Luật Thanh tra năm 2022

Trình bày Tờ trình dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nêu rõ, Luật Thanh tra năm 2022 được ban hành và triển khai thực hiện đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra; tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện đã bộc lộ một số hạn chế, vướng mắc cần phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong trình bày Tờ trình tại Phiên họp

Quan điểm, nguyên tắc xây dựng Luật là quán triệt và thực hiện chủ trương, chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh, gọn, mạnh, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và về sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra.

Đồng thời, kế thừa và đổi mới trong quá trình sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra theo hướng tập trung, thống nhất, tinh gọn về một đầu mối theo 02 cấp ở Trung ương và địa phương; khắc phục những bất cập, hạn chế, chồng chéo, trùng lắp trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan thanh tra hiện nay.

Theo đó, Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) gồm 09 chương và 64 điều; lược bỏ 54/118 điều; nội dung sửa đổi, hoàn thiện là 23 điều;... Trong đó, qua việc lược bỏ 54 điều của Luật Thanh tra năm 2022, sửa đổi, hoàn thiện quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra, cắt giảm trên 40% các thủ tục hành chính trong hoạt động thanh tra.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra

Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp (UBPLTP) tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Thanh tra năm 2022 với các lý do, cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn, quan điểm như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ, đồng thời, đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực, khẩn trương của cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc chuẩn bị hồ sơ dự án Luật; tán thành việc xây dựng, ban hành Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn; hồ sơ dự án Luật bảo đảm đầy đủ, gửi đúng thời hạn quy định.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan và các đại biểu tham gia Phiên họp

Về việc xác định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo Luật quy định khái niệm thanh tra cơ bản kế thừa Luật Thanh tra hiện hành (khoản 1 Điều 2), tuy nhiên không quy định “Hoạt động thanh tra bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành”, đồng thời, trong các điều, khoản cụ thể của dự thảo Luật cũng không đề cập tới 02 loại hoạt động thanh tra này.

Về hệ thống cơ quan thanh tra, đa số ý kiến trong UBPLTP tán thành với cách quy định khái quát về các cơ quan thanh tra như dự thảo Luật, vừa bảo đảm thể chế hóa Kết luận số 134-KL/TW, vừa phù hợp với thực tiễn tổ chức các cơ quan này hiện nay, đồng thời bảo đảm phù hợp với trường hợp điều ước quốc tế mà Nhà nước ta ký kết, tham gia sau này có yêu cầu thành lập cơ quan thanh tra khác. Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị cần bám sát, quy định đúng tên gọi các cơ quan thanh tra theo Kết luận số 134-KL/TW để bảo đảm thể chế hóa chính xác yêu cầu, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Ngoài ra, về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, UBPLTP tán thành việc giao Chính phủ quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra giữa các cơ quan thanh tra. Tuy nhiên, đề nghị giữ quy định mang tính nguyên tắc của Luật Thanh tra hiện hành về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra với hoạt động kiểm toán nhà nước vì Kiểm toán nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; đồng thời, đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa các hoạt động thanh tra, kiểm tra chuyên ngành và giám sát để tạo thuận lợi trong tổ chức thực hiện.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy phát biểu tại Phiên họp

Thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến nhất trí việc sửa đổi toàn diện và nhiều nội dung trọng tâm tại dự thảo Luật Thanh tra năm 2022. nội dung, dự thảo Luật đã quán triệt, cơ bản bám sát chủ trương của Đảng, nhất là Kết luận số 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; bảo đảm tính hợp hiến, tính thống nhất với hệ thống pháp luật; được xây dựng ngắn gọn, còn 64 điều, giảm 54 điều (45,76%) so với Luật Thanh tra hiện hành.

Bên cạnh đó, để hoàn thiện dự thảo Luật, các đại biểu tập trung góp ý vào một số quy định liên quan tới phân định thanh tra; quy định cụ thể về xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu thanh tra; nguyên tắc của hoạt động thanh tra.

Xây dựng hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực, khẩn trương của Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc xây dựng hồ sơ dự án Luật; Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng rất trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ cùng với các cơ quan của Quốc hội để thẩm tra dự án Luật, bảo đảm chất lượng, kịp trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định kết luận nội dung Phiên họp

Dự án Luật đã cơ bản bám sát chủ trương của Đảng, nhất là Kết luận số 134-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; quán triệt, thực hiện nghiêm quan điểm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. Về cơ bản, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với nội dung dự thảo Luật do Chính phủ đề xuất.

Liên quan tới một số nội dung lớn trong quá trình tiếp thu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị lưu ý về việc xác định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra, về hệ thống cơ quan thanh tra; về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, về thẩm quyền quy định về mức trích kinh phí cho cơ quan thanh tra.

Trong đó, về hệ thống cơ quan thanh tra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành quy định của dự thảo Luật về hệ thống cơ quan thanh tra vì đã thể chế hóa đúng tinh thần của Kết luận số 134-KL/TW, phù hợp với thực tiễn, bảo đảm khái quát, cũng phù hợp khi điều ước quốc tế có yêu cầu về thành lập cơ quan thanh tra khác. Đồng thời, cần tiếp tục rà soát quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra, bảo đảm thực hiện yêu cầu xây dựng hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc giao Chính phủ quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra giữa các cơ quan thanh tra với nhau. Tuy nhiên, đề nghị bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra và hoạt động kiểm toán nhà nước; đồng thời, đề nghị nghiên cứu quy định về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa các hoạt động thanh tra, kiểm tra chuyên ngành và giám sát để tạo thuận lợi trong tổ chức thực hiện.

Về tổ chức thanh tra nội bộ của một số cơ quan, đề nghị Thanh tra Chính phủ phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước làm rõ vấn đề này. Trường hợp cần thiết, đề nghị Chính phủ báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của cấp có thẩm quyền để bảo đảm cơ sở chính trị chặt chẽ.

Ngoài ra, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng đề nghị cần tiếp tục rà soát các nội dung quy định chuyển tiếp; rà soát, chỉnh lý các nội dung trong dự thảo Luật bảo đảm đồng bộ, thống nhất...

Lan Anh - Nghĩa Đức