Úc trưng tài liệu nói dự án tàu ngầm của Pháp gặp rủi ro trong nhiều năm

Như đã biết, Pháp mới đây đã triệu hồi đại sứ của mình từ các thủ đô Canberra và Washington, bởi cáo buộc rằng họ bị “qua mặt” khi Úc ký hợp đồng chế tạo tàu ngầm năng lượng hạt nhân với Mỹ thông qua hiệp ước Aukus, để rồi hủy bỏ hợp đồng đóng tàu ngầm chạy bằng dầu diesel với họ trước đó.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (thứ hai từ trái sang) và là Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull (thứ hai từ phải sang) đứng trên boong tàu ngầm Hải quân Hoàng gia Australia ở Sydney năm 2018 - Ảnh: AFP

Dẫu vậy, theo Úc việc hủy bỏ này không phải một quyết định “đâm sau lưng” như nước Pháp ví von, mà đã được họ công khai thông báo từ lâu trước đó. Cụ thể, vào đầu tháng 9/2018, ban giám sát độc lập do cựu bộ trưởng hải quân Mỹ Donald Winter dẫn đầu đã khuyên Úc nên xem xét các giải pháp thay thế.

Úc cũng đã từng phàn nàn về việc dự án ban đầu chỉ được định giá 40 tỷ USD này đã đội lên 60 tỷ USD, ngay cả khi công việc vẫn chưa bắt đầu. Vào tháng 6 năm nay, bộ quốc phòng Úc cũng đã trình bày với quốc hội về một “kế hoạch thay thế” cho dự án tầu ngầm nói trên.

Chính phủ Úc còn cho biết cũng đã “nói chuyện trước” với Pháp về vấn đề này. Họ còn dẫn chứng rằng, trong một phiên họp quốc hội Pháp hồi tháng 6 vừa rồi, một số chính trị gia Pháp từng đề cập tới mối lo ngại về việc có thể mất hợp đồng đóng tàu ngầm với Úc, bởi sự chậm chễ và chi phí phát sinh.

Tuy nhiên, các quan chức Pháp lại phủ nhận rằng hợp đồng đã vướng phải nhiều vấn đề như Úc lý giải. Họ nói rằng các khó khăn ở từng giai đoạn đã được giải quyết, và họ dự kiến hợp đồng cho giai đoạn thiết kế chi tiết sẽ được ký trong tháng 9 này.

Úc cho biết hợp đồng tàu ngầm của Pháp bị hủy bởi sự chậm trễ và vượt dự toán - Ảnh: AFP

Các quan chức Pháp không phản bác có những khó khăn, giống như bất kỳ hợp đồng lớn nào, đồng thời cáo buộc nước Úc đã “đi đêm” với Anh và Mỹ trong vụ này. Họ nói Canberra chưa từng đề nghị về kế hoạch thay thế bằng động cơ hạt nhân, dù các quan chức Pháp đã đề xuất chủ trương này trong vài tháng qua.

Hợp đồng đóng tầu ngầm giữa Úc và Pháp lần đầu được công bố vào năm 2016. Tuy nhiên, đến năm 2018, bản thiết kế tầu ngầm vẫn bị trì hoãn. Cơ quan kiểm toán Úc còn cho biết, nhiều chi tiết thiết kế vẫn chưa được Pháp gửi đến. Ngoài ra, còn tới 63 nghiên cứu, khảo sát trong hợp đồng chưa được hoàn thành.

Ngược lại, tập đoàn đóng tầu Naval Group do chính phủ Pháp nắm giữ phần lớn cổ phần lại phản bác rằng họ đã biết về cuộc thảo luận công khai kể trên, nhưng các tuyên bố chính thức từ trước tới nay của Úc vẫn là theo đuổi hợp đồng tàu ngầm này.

Hoàng Huy (Theo Reuters)