Ukraine tấn công 'hạm đội bóng tối' của Nga trên Biển Đen
Cuộc đối đầu giữa Ukraine và Nga trên Biển Đen tiếp tục leo thang sau khi Kiev xác nhận đã triển khai máy bay không người lái dưới nước nhằm tấn công các tàu chở dầu thuộc 'hạm đội bóng tối' – lực lượng tàu vận tải được Nga sử dụng để né tránh các lệnh trừng phạt quốc tế.
Ukraine sử dụng máy bay không người lái tấn công “hạm đội bóng tối” của Nga.
Hai vụ nổ liên tiếp diễn ra ngày 28 và 29/11 cho thấy xung đột đã dần mở rộng từ mục tiêu quân sự sang cơ sở hạ tầng năng lượng chiến lược của Moscow, làm gia tăng rủi ro đối với tuyến vận chuyển dầu quan trọng của khu vực.
Theo nguồn tin an ninh Ukraine tiết lộ, lực lượng an ninh SBU phối hợp hải quân đã sử dụng thiết bị không người lái Sea Baby trong hai chiến dịch tấn công nhắm vào tàu chở dầu Virat và Kairos. Đây là hai con tàu treo cờ Gambia nhưng bị Mỹ, Anh và EU trừng phạt từ đầu năm vì phục vụ hoạt động vận chuyển dầu của Nga.
Các vụ nổ gây hư hại nghiêm trọng đến mức gần như loại cả hai tàu khỏi hoạt động, theo phía Ukraine. Kiev khẳng định các đòn tấn công sẽ làm gián đoạn đáng kể năng lực vận chuyển dầu của Nga – một trong những nguồn thu quan trọng giúp Moscow duy trì chiến dịch quân sự.
Nga vẫn chưa đưa ra phản hồi chính thức, song việc các tàu này nằm ngoài lãnh hải Thổ Nhĩ Kỳ khi bị tấn công cho thấy chiến trường Biển Đen đang trở nên khó kiểm soát hơn, đặc biệt khi máy bay không người lái hoạt động với tầm xa và độ chính xác ngày càng lớn.
Trong bối cảnh chịu các lệnh trừng phạt toàn diện từ phương Tây, Nga đã vận hành một mạng lưới hàng trăm tàu chở dầu treo cờ nhiều quốc gia khác nhau, nhằm vận chuyển dầu mà không bị giám sát chặt chẽ bởi các cơ quan quốc tế. Mạng lưới này được truyền thông gọi là “hạm đội bóng tối”.
Việc Ukraine tấn công hai tàu chở dầu nằm trong hệ thống này không chỉ mang ý nghĩa quân sự mà còn là đòn giáng vào cấu trúc kinh tế chiến lược của Nga. Năng lực xuất khẩu dầu thô vốn là động lực tài chính then chốt cho ngân sách Moscow và bất kỳ gián đoạn nào cũng có thể gây hiệu ứng dây chuyền.
Bộ Giao thông Thổ Nhĩ Kỳ xác nhận tàu Virat đã trúng đòn tấn công vào ngày 29/11, chỉ một ngày sau vụ nổ đầu tiên. Cơ quan hàng hải nước này cho biết con tàu chỉ hư hại nhẹ phần trên và không ghi nhận cháy, nhưng vẫn phải triển khai tàu cứu hỏa đến hiện trường.
Virat khi đó đang cách bờ khoảng 50 km và giảm tốc, hướng vào vùng duyên hải. Hướng đi của tàu chưa được xác định rõ, trong khi dữ liệu hàng hải cho thấy nó đang “chờ lệnh” tại Biển Đen. Không có yêu cầu rời tàu từ thủy thủ đoàn.
Trong khi đó, tàu Kairos, dài 275 m, trọng tải gần 80.000 tấn và cũng bị EU trừng phạt đã phải sơ tán toàn bộ 25 thuyền viên sau vụ nổ ngày 28/11. Lực lượng cứu hộ Thổ Nhĩ Kỳ đã phải mất nhiều giờ để dập đám cháy trên con tàu cách bờ 30 hải lý.
Đáng chú ý, cả hai tàu đều đi qua eo biển Bosphorus, tuyến đường quan trọng nối Biển Đen với Địa Trung Hải, nơi Thổ Nhĩ Kỳ có trách nhiệm đảm bảo an toàn hàng hải theo Công ước Montreux.
Không chỉ các tàu chở dầu, Kiev còn nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng xuất khẩu năng lượng của Nga. Rạng sáng 29/11, một thiết bị không người lái khác tấn công điểm neo tại cảng Novorossiysk – nơi đường ống Caspian Pipeline Consortium (CPC) từ Kazakhstan đổ dầu để xuất khẩu.
Sự cố buộc Kazakhstan phải ngay lập tức triển khai kế hoạch chuyển hướng một phần lượng dầu sang các tuyến thay thế, cho thấy tác động vượt ra ngoài phạm vi chiến sự giữa Nga và Ukraine. Đây không phải lần đầu Novorossiysk bị tấn công, nhưng vụ việc mới nhất cho thấy Ukraine đang tăng cường chiến lược gây sức ép gián tiếp lên nguồn thu năng lượng của Nga.
Biển Đen vốn đã nhạy cảm vì các tuyến giao thương dầu và ngũ cốc, nay càng trở nên bất ổn khi UAV trở thành vũ khí chủ đạo của Ukraine. Các quốc gia ven Biển Đen, đặc biệt là Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia kiểm soát eo biển Bosphorus sẽ chịu áp lực lớn hơn trong việc duy trì an toàn hàng hải.
Điều đáng chú ý là các vụ tấn công diễn ra trong thời điểm phương Tây gia tăng trừng phạt nhằm vào các tàu chở dầu giúp Nga lách giới hạn giá dầu. Những diễn biến này có thể thúc đẩy châu Âu siết chặt kiểm soát đối với các tuyến vận chuyển dầu bị nghi ngờ, đồng thời đặt ra lo ngại về nguy cơ lan rộng xung đột vượt khỏi biên giới Ukraine.
Mặt khác, hoạt động tấn công tàu chở dầu vẫn tiềm ẩn rủi ro leo thang, khi đe dọa trực tiếp lợi ích thương mại của nhiều quốc gia có tàu treo cờ bên thứ ba. Nga cũng có thể coi đây là thách thức lớn và tìm cách đáp trả trong thời gian tới.
Việc Ukraine nhắm vào “hạm đội bóng tối” của Nga cho thấy Kiev đang mở rộng chiến lược chiến tranh phi đối xứng, khai thác thế mạnh về UAV để tấn công vào các điểm yếu trong chuỗi cung ứng năng lượng của Moscow. Các vụ nổ liên tiếp nhấn mạnh rằng mặt trận Biển Đen không chỉ là cuộc đấu kiểm soát biển mà đang trở thành “mặt trận năng lượng” nguy hiểm hơn, với tác động lan tỏa đến kinh tế khu vực và thị trường dầu thế giới.
Tình hình dự báo sẽ còn diễn biến phức tạp khi cả hai bên đều gia tăng sử dụng công nghệ không người lái, khiến Biển Đen trở thành một trong những khu vực có rủi ro an ninh hàng hải lớn nhất thế giới hiện nay.
