Ứng dụng công nghệ mới trong chăn nuôi

Hợp tác xã Toàn Phát (Sơn La) nuôi hàng trăm con bò nhưng vẫn không gây mùi hôi từ chất thải nhờ đệm lót sinh học. (Ảnh: TUỆ LINH)

Nguy cơ ô nhiễm từ chất thải chăn nuôi

Phó Chủ tịch Hội chăn nuôi Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sơn cho biết, hiện công nghệ sinh học được ứng dụng tại 100% các trang trại chăn nuôi quy mô lớn; áp theo các tiêu chuẩn quốc tế: Global GAP, ISO 9001, trang trại chăn nuôi hữu cơ, tiêu chuẩn hữu cơ châu Âu. Nhiều công ty lớn đã xây dựng liên kết chuỗi, làm chủ công nghệ, chuyển đổi số, xuất khẩu gia súc gia cầm, sản phẩm chăn nuôi ra thị trường thế giới. Sáu tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sản phẩm tăng 11,7% (kim ngạch khoảng 217 triệu USD). Tuy nhiên, khó khăn nhất hiện nay là vấn đề ô nhiễm môi trường từ chất thải chăn nuôi, chăn nuôi an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, chuyển đổi số trong quản lý và những rủi ro do thiên tai, bão lũ...

Tại tỉnh Bắc Ninh sau sáp nhập, có hơn 1.300 trang trại nhưng chỉ 10% ứng dụng công nghệ cao. Đàn vật nuôi phát triển ổn định với hơn 28.000 con trâu, 112.000 con bò, 35.000 con dê, 1,2 triệu con lợn và ước đạt 25 triệu con gia cầm. Cùng với tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân gần 3%/năm, Bắc Ninh trở thành một trong những tỉnh phát triển mạnh về chăn nuôi.

Tuy nhiên, do tình trạng chăn nuôi nhỏ lẻ còn phổ biến, gây khó khăn trong quản lý dịch bệnh và áp dụng quy trình hiện đại. Các nông hộ thiếu điều kiện đầu tư hệ thống xử lý chất thải dẫn đến ô nhiễm cục bộ. Trong khi đó, việc thu gom, xử lý và tái sử dụng chất thải, phụ phẩm nông nghiệp chưa triệt để; ô nhiễm chất thải rắn và nước thải gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước mặt và nước ngầm, đồng thời tác động trực tiếp đến chất lượng không khí và cuộc sống của người dân chung quanh.

Không chỉ Bắc Ninh, thực trạng đáng lo ngại cũng diễn ra tại nhiều địa phương như: Ninh Bình, Thanh Hóa, Phú Thọ,… nơi có nhiều trang trại chăn nuôi với quy mô lớn. Các nhà khoa học chỉ ra rằng, chất thải chăn nuôi nếu không được xử lý, khi xả trực tiếp ra môi trường sẽ làm ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến sinh vật thủy sinh và có thể gây bệnh cho người.

Chìa khóa cho xử lý chất thải chăn nuôi

Hợp tác xã chăn nuôi Nguyễn Gia ở xã Lương Bằng (Hưng Yên) được thành lập năm 2018. Với mong muốn tạo ra sự liên kết trong chăn nuôi, hợp tác xã đã ký hợp đồng trực tiếp với Công ty cổ phần Dược và Vật tư Thú y (Hanvet) cung cấp chế phẩm vi sinh Han-proway làm đệm lót, rắc chuồng, ủ phân, xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp mang lại hiệu quả cao.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Mến, đại diện công ty cho biết, Hanvet đã làm chủ công nghệ probiotic tại Việt Nam với bộ giống phong phú, công nghệ sản xuất probiotic đơn chủng ưu việt và công thức thành phẩm tối ưu cho từng đối tượng. Các sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi của Hanvet bao gồm: Sản phẩm làm đệm lót, rắc chuồng, ủ phân, xử lý phế phụ phẩm nông nghiệp Hanproway, EcoMic; sản phẩm xử lý mùi chuồng nuôi, khu tập kết rác thải và chất hữu cơ trong chất thải lỏng Micro-farm, giúp xử lý nước thải và biogas.

Hiện nay, các sản phẩm xử lý chất thải của Hanvet đã được nhiều trang trại, doanh nghiệp sử dụng. Ngoài chế phẩm vi sinh Han-proway, chế phẩm vi sinh EcoMic được sử dụng hiệu quả trong việc xử lý phân bò làm thức ăn nuôi trùn quế tại trại giun Gia An, thôn Hạnh Lâm, xã Lương Bằng, tỉnh Hưng Yên. Việc xử lý này giúp giảm mùi hôi, giúp trùn quế dễ ăn và phát triển tốt hơn.

Đề cập phương pháp xử lý mùi hôi trong trang trại bằng chế phẩm vi sinh, Giám đốc Công ty DK Việt Nam Nguyễn An Dương nhận định, phương pháp này không chỉ giảm mùi rõ rệt trong chuồng nuôi, trên rãnh dẫn phân, bể gom mà cả nước sau biogas. Về xử lý chất thải, Công ty DK Việt Nam áp dụng công nghệ sàng tách chất thải thành hai phần: Lượng phân rắn thu được sử dụng làm phân bón hữu cơ cho cây trồng; nước thải được dẫn vào hầm biogas HDPE.

Đặc biệt, máy sàng tách phân của công ty cho kết quả vượt trội, thu được lượng chất thải cao hơn gấp 2-3 lần so với các sản phẩm hiện có trên thị trường. Nước thải sau khi tách hết phân (chất thô) tiếp tục được xử lý bằng phương pháp sinh học MBBR (Moving Bed Biofilm Reactor); khi ra khỏi hệ thống xử lý của công ty đạt QCVN 62-MT: 2016/ BTNMT quy định cho nước thải chăn nuôi, bảo đảm tiêu chuẩn về môi trường.

Theo Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Quang Thao, cùng với việc ứng dụng những mô hình công nghệ mới cho chất thải chăn nuôi, đã đến lúc cần xây dựng hành lang pháp lý và tiêu chuẩn hóa kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nông nghiệp.

Trong đó, cần nâng cao hiệu quả quản lý, cải tiến giống vật nuôi; quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung; chủ động nguồn thức ăn; ứng dụng khoa học công nghệ và khuyến nông; tăng cường chế biến gắn với thị trường, chăn nuôi gắn với liên kết chuỗi; phát triển theo hướng kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, tích hợp đa giá trị, sản xuất theo chuỗi. Việc biến chất thải chăn nuôi thành tài nguyên góp phần khắc phục nhanh tình trạng ô nhiễm môi trường, giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng xanh, góp phần hình thành nền nông nghiệp phát thải thấp nhằm đạt mục tiêu của Chính phủ trong phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

QUANG MINH