Ung thư cổ tử cung nguy cơ tử vong, phòng bệnh trước khi quá muộn

Tại Việt Nam, mỗi ngày có khoảng 14 phụ nữ được chẩn đoán mắc ung thư cổ tử cung và 7 người tử vong vì căn bệnh này – theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Thế nhưng, câu chuyện ung thư cổ tử cung không chỉ là những con số khô khan. Đó là câu chuyện về nhận thức, về lựa chọn và về hành động kịp thời – thông qua vắc-xin và thói quen khám định kỳ.

HPV – kẻ thù thầm lặng

Ít ai ngờ rằng một loại virus cực kỳ phổ biến, HPV (Human Papillomavirus), lại là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư cổ tử cung. Có hơn 100 chủng HPV khác nhau, trong đó ít nhất 14 chủng được xếp vào nhóm “nguy cơ cao” vì khả năng gây ung thư, đặc biệt là hai chủng HPV-16 và HPV-18, chịu trách nhiệm cho khoảng 70% các trường hợp ung thư cổ tử cung.

HPV lây truyền chủ yếu qua đường tình dục. Điều nguy hiểm là HPV thường không gây triệu chứng rõ ràng, và có thể tồn tại âm thầm trong cơ thể nhiều năm trước khi gây ra tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư thực sự.

Vắc-xin HPV – phòng bệnh trước khi quá muộn

May mắn thay, ung thư cổ tử cung là một trong số ít các loại ung thư có thể phòng ngừa bằng vắc-xin. Vắc-xin HPV giúp tạo miễn dịch chống lại các chủng virus nguy hiểm nhất. Hiện có ba loại vắc-xin được sử dụng rộng rãi: Cervarix, Gardasil và Gardasil 9.

Đối tượng tiêm vắc-xin lý tưởng nhất là trẻ em gái từ 9 đến 14 tuổi, trước khi có tiếp xúc tình dục. Tuy nhiên, phụ nữ dưới 26 tuổi (và một số trường hợp đến 45 tuổi) vẫn có thể tiêm nếu chưa bị nhiễm các chủng HPV được phòng ngừa trong vắc-xin.

Tổ chức Y tế Thế giới đã nhiều lần nhấn mạnh rằng nếu được tiêm chủng đầy đủ và đúng độ tuổi, vắc-xin HPV có thể giảm nguy cơ ung thư cổ tử cung lên đến 90%.

Dù vậy, tại Việt Nam, chương trình tiêm chủng HPV chưa được đưa vào diện miễn phí trên toàn quốc. Điều này khiến không ít gia đình còn ngần ngại do chi phí, và nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của vắc-xin vẫn chưa cao. Thay đổi điều này đòi hỏi sự phối hợp từ các cơ quan y tế, trường học, truyền thông, và chính mỗi gia đình.

Khám phụ khoa định kỳ – thói quen cứu sống nhiều người

Vắc-xin không phải là “áo giáp” toàn năng. Vì vậy, thói quen khám phụ khoa định kỳ và làm các xét nghiệm tầm soát ung thư cổ tử cung là vô cùng cần thiết, ngay cả với người đã tiêm phòng. Hai phương pháp chính là:

Xét nghiệm Pap smear (phết tế bào cổ tử cung): phát hiện các tế bào bất thường có thể dẫn đến ung thư.

Xét nghiệm HPV DNA: phát hiện sự hiện diện của virus HPV nguy cơ cao.

Khuyến cáo y tế đưa ra rằng phụ nữ từ 21 đến 65 tuổi nên khám tầm soát định kỳ mỗi 1-3 năm, tùy theo phương pháp xét nghiệm và tình trạng sức khỏe.

Đáng tiếc là, rất nhiều phụ nữ Việt Nam chỉ đi khám khi đã có triệu chứng – lúc bệnh đã ở giai đoạn muộn. Nguyên nhân có thể là do e ngại, thiếu thời gian, hay vì chưa xem việc khám phụ khoa là một thói quen cần thiết. Trong khi đó, một lần khám chỉ mất chưa đến 30 phút nhưng có thể giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, khi khả năng chữa khỏi là rất cao.

Hình minh họa - Nguồn: Internet

Vượt qua rào cản xã hội và văn hóa

Một thực tế không thể bỏ qua: tại nhiều nơi, phụ nữ vẫn cảm thấy ngượng ngùng, xấu hổ hoặc lo ngại khi nói về sức khỏe sinh sản. Điều này khiến việc tiếp cận thông tin y tế và dịch vụ tầm soát trở nên hạn chế.

Chúng ta cần phá bỏ những định kiến này. Truyền thông cần vào cuộc mạnh mẽ hơn, không chỉ thông tin mà còn truyền cảm hứng để phụ nữ tự tin hơn trong việc bảo vệ cơ thể. Gia đình, đặc biệt là người bạn đời và con cái, cũng cần ủng hộ phụ nữ trong hành trình chăm sóc sức khỏe.

Thay đổi bắt đầu từ sự chủ động

Căn bệnh ung thư cổ tử cung không lựa chọn ai – nhưng chúng ta có thể chủ động lựa chọn cách phòng ngừa. Hãy bắt đầu từ những điều đơn giản: Cho con gái bạn tiêm vắc-xin HPV đúng độ tuổi; Khuyến khích bạn bè, người thân đi khám phụ khoa định kỳ; Đừng ngại tìm hiểu và chia sẻ thông tin đúng đắn về sức khỏe sinh sản.

Chúng ta không thể kiểm soát mọi điều trong cuộc sống. Nhưng chúng ta có thể kiểm soát việc phòng bệnh bằng hành động cụ thể, kịp thời. Ung thư cổ tử cung có thể không còn là nỗi ám ảnh nếu mỗi người phụ nữ biết cách yêu thương cơ thể mình đúng cách.

Trương Hiền