Văn hóa tặng hoa có từ bao giờ?

Tặng hoa là hình thức giao tiếp và bày tỏ cảm xúc đối với mọi người xung quanh, phổ biến ở rất nhiều nền văn hóa trên thế giới. Không chỉ trong các dịp lễ như ngày 20/10, 20/11, 8/3.., hoa còn được dùng để bày tỏ tình yêu, tình bạn, lòng biết ơn hay lời xin lỗi.

Việc tặng hoa phổ biến đến mức thị trường quà tặng trên toàn thế giới đạt hơn 36 tỷ USD vào năm 2022, và dự kiến sẽ vượt mốc 45 tỷ USD vào năm 2027. Vậy văn hóa tặng hoa đã có từ lúc nào và phát triển trong các nền văn minh ra sao?

Trong xã hội hiện đại, tặng hoa trở thành một cách để biểu hiện cảm xúc, ngôn ngữ sâu sắc với những người mình yêu thương.

Lịch sử của văn hóa tặng hoa

Các cây có hoa chiếm tỷ lệ không nhỏ trong các loài thực vật trên Trái đất. Những bông hoa cổ xưa nhất có niên đại từ Kỷ Phấn Trắng cách đây hơn 130 triệu năm. Từ sơ khai, các xã hội loài người nguyên thủy đã bắt đầu trồng trọt và sử dụng thực vật có hoa trong các nghi lễ tôn giáo và văn hóa.

Nhiều loài hoa phổ biến trong các bó hoa và cách cắm hoa hiện đại đã được trồng trọt từ hàng nghìn năm trước. Ý nghĩa văn hóa sâu sắc của chúng đã được phản ánh rõ nét qua nghệ thuật và văn học của các nền văn minh lớn như Trung Quốc, Ai Cập, Hy Lạp và La Mã cổ đại.

Hoa hồng, một trong những loài hoa được yêu thích nhất để tặng quà, xuất hiện lần đầu tiên trong các khu vườn ở Trung Quốc cách đây 5.000 năm.

Người Ai Cập cổ đại sử dụng hoa trong nhiều khía cạnh đời sống từ nghi lễ tôn giáo, dùng làm lễ vật dâng lên các vị thần và người đã khuất. Hình ảnh hoa và lá cũng là họa tiết quen thuộc trong các tác phẩm nghệ thuật chạm khắc và hội họa của họ.

Tương tự, người Hy Lạp và La Mã cũng có cách sử dụng hoa phong phú. Họ gán những giống hoa cụ thể với các vị thần và nữ thần, sử dụng thực vật có hoa trong các lễ hội, nghi thức và đơn thuần là để tận hưởng cá nhân.

Trong lịch sử gần hơn, hoa anh đào (sakura) đã được tôn kính tại Nhật Bản từ thời Heian (794–1185). Do chỉ nở rộ trong một thời gian ngắn vào mùa xuân, hoa anh đào được liên tưởng đến tính chất phù du, ngắn ngủi của cuộc sống. Cúc vạn thọ, vốn là loài hoa truyền thống của văn hóa Mexico từ thời tiền-Columbus, đã được du nhập vào Ấn Độ hơn 350 năm trước và giờ đây đã trở thành một phần không thể thiếu trong các lễ cưới và các lễ hội Hindu quan trọng như Diwali.

Hình ảnh những em bé hái hoa tặng Chúa được tái hiện trên tường kính các nhà thờ lớn ở Los Angles, Mỹ. (Ảnh: Wikipedia)

Văn hóa tặng hoa phát triển mạnh mẽ và trở nên toàn cầu hóa từ sau Thế chiến thứ hai. Cột mốc đáng chú ý là vào năm 1946, khi phụ nữ tại Italy chọn hoa mimosa vàng làm biểu tượng cho sự tôn vinh phái đẹp, đánh dấu khởi đầu một phong tục đẹp.

Khoảng một vài năm sau đó, tại các nước Đông Âu và Liên Xô cũ, văn hóa nam giới tặng hoa tulip, hồng cho mẹ, vợ, đồng nghiệp, và giáo viên dần trở thành tập quán bắt buộc.

Đến nay các loài hoa thể hiện những tình cảm khác nhau, từ "Tôi yêu bạn", "Tôi trân trọng bạn", cho đến "Tôi xin lỗi". Tặng hoa dần đóng một vai trò quan trọng trong cách loại người bày tỏ cảm xúc của mình.

Văn hóa tặng hoa tại Việt Nam

Trong truyền thống Việt Nam xưa, người dân vốn chỉ có tập tục dùng hoa trong nghi lễ tôn giáo, thờ cúng, lễ hội mùa xuân hay làm quà biếu ngày Tết, nhưng đó là chậu hoa, khóm hoa mang tính biểu tượng tự nhiên hơn là quà xã hội.

Văn hóa tặng hoa ở Việt Nam, theo phong cách hiện đại như bó hoa, lẵng hoa được trao trong các dịp chúc mừng, tri ân, lễ nghi là một thói quen tương đối mới, chỉ thực sự phổ biến từ thế kỷ 20. Thời điểm này, đời sống đô thị và văn hóa phương Tây phát triển mạnh.

Từ thế kỷ 20, việc tặng hoa nhau trong các ngày lễ lớn mới dần thịnh hành tại Việt Nam. (Ảnh: iStock)

Trong sách "Việt Nam phong tục" của tác giả Phan Kế Bính chỉ ghi nhận hoa trong các lễ nghi, chưa hề có khái niệm “tặng hoa” như hình thức biểu cảm tình cảm, lời chúc. Phải đến giai đoạn giao thoa văn hóa Đông – Tây đầu thế kỷ 20, cùng sự xuất hiện của tầng lớp thị dân, việc tặng hoa mới dần mang ý nghĩa chúc mừng, tri ân, thậm chí trở thành một ngôn ngữ giao tiếp riêng.

Những nghiên cứu về văn háo gần đây cũng cho thấy hành vi tặng quà, trong đó có hoa, phản ánh quá trình hiện đại hóa xã hội và sự chuyển đổi từ giá trị nghi lễ sang giá trị giao tiếp. Người Việt tặng hoa chưa lâu, nhưng việc dùng hoa để bày tỏ tình cảm, lòng biết ơn với tổ tiên và chúc tụng nhau có gốc rễ sâu xa trong văn hóa dân tộc từ rất sớm.

Hoàng Hà (Nguồn: Tổng hợp)