Vấn nạn ô nhiễm sông ngòi: Tích cực cải tạo nhưng chưa được bao nhiêu

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương. Ảnh: quochoi.vn

Ngày 4/6, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh về các giải pháp để hồi sinh các dòng sông "chết" do ô nhiễm môi trường.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho hay Luật Tài nguyên nước có nội dung phải phục hồi các dòng sông chết. "Hiện nay, sông Bắc Hưng Hải, sông Nhuệ, sông Đáy, sông Cầu đang ô nhiễm rất nặng. Tuy nhiên, dòng sông chết nghĩa là vừa ô nhiễm, vừa không có dòng chảy. Các sông nói trên ô nhiễm nặng chứ không phải dòng sông chết," Bộ trưởng cho biết. Ông cũng thừa nhận, thời gian qua, Bộ đã cùng các địa phương tích cực nhưng chưa cải tạo được bao nhiêu.

Nguyên nhân, theo Bộ trưởng Khánh, nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp vẫn xả thải ra các dòng sông này nhưng chưa đủ nguồn lực để đầu tư hệ thống thu gom, xử lý nước thải.

Cho biết Hà Nội đã quy hoạch một số nhà máy xử lý nước thải ở Gia Lâm và Long Biên, Bộ trưởng đề nghị Hà Nội làm sớm. Bên cạnh đó, các địa phương cần chung tay thu gom, xử lý nước thải và tạo dòng chảy cho các dòng sông để khơi thông, điều hòa dòng chảy.

"Giai đoạn 2026-2030 cần quan tâm xử lý các dòng sông ô nhiễm, đề nghị cấp có thẩm quyền cần ưu, quan tâm đến nhiệm vụ này để bố trí nguồn lực phù hợp," Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh đề nghị.

Cũng theo Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh, khi Luật Tài nguyên nước sửa đổi có hiệu lực từ 1/7, Bộ Tài nguyên Môi trường sẽ đề xuất với Thủ tướng thành lập Ủy ban Quản lý lưu vực sông để gắn trách nhiệm chung của các tỉnh, các bộ ngành.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh. Ảnh: quochoi.vn

Trách nhiệm của bộ về vấn đề ô nhiễm môi trường?

Tranh luận về giải pháp hồi sinh các dòng sông chết, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn - Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu đặt câu hỏi trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường về vấn đề ô nhiễm môi trường thế nào mà tình trạng này liên tục gia tăng.

Đặc biệt là xử lý với dòng sông Nhuệ, sông Đáy, đã có ủy ban được thành lập nhiều năm nhưng không hiệu quả. Đại biểu đặt câu hỏi về phương hướng xử lý tổng thể thế nào vì liên quan tới sức khỏe và đời sống hàng chục triệu dân?

Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn - Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu. Ảnh: qucohoi.vn

Trả lời tranh luận, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, hiện quy định trong luật là quản lý tổ chức lưu vực sông do Thủ tướng quyết định và chỉ đạo. Thời gian qua Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công an, địa phương đã thanh kiểm tra, xử phạt với nhiều vi phạm. Thực chất, các dòng sông ô nhiễm, nước thải sinh hoạt tại cụm công nghiệp làng nghề đã tham gia xử lý, kiểm tra giám sát, tăng cường đầu tư hệ thống quan trắc, kiểm tra đột xuất và xử lý nghiêm vi phạm.

Về tranh luận của đại biểu tại sao dòng sông vẫn thế và càng ngày càng nặng lên, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho rằng do phát triển kinh tế xã hội, nhu cầu dùng nước tăng lên. Tại các đô thị như sông Nhuệ Đáy, sông Cầu, sông Bắc Hưng Hải… khu dân cư lấp đầy, đô thị hóa dẫn tới xả thải, đặc biệt là nước thải sinh hoạt nhiều hơn mà chủ yếu là nước hóa chất từ dầu gội đầu, nước rửa chén…

Vì vậy cần tạo dòng chảy để hòa tan, làm trạm bơm Bắc Hưng Hải xử lý cục bộ. Thực hiện nạo vét, khơi thông trầm tích bùn lắng đọng bên dưới, nâng cao trách nhiệm cộng đồng và doanh nghiệp.

Hà Nội chiếm 65% nguồn thải gây ô nhiễm sông Nhuệ, sông Đáy

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa - Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định cũng đề cập đến vấn đề về ô nhiễm nguồn nước sông Nhuệ, sông Đáy. Theo đại biểu Hoa, cử tri tỉnh Nam Định và các tỉnh nằm ở lưu vực sông Đáy là các địa phương chịu tác động nặng nề của ô nhiễm nguồn nước chưa đạt tiêu chuẩn đổ vào.

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, nước thải từ đô thị, làng nghề, nước thải công nghiệp chiếm tỷ lệ lớn nhất trong nước thải phát sinh. Trong khi đó tỷ lệ nước thải thu gom thấp.

"Đây là vấn đề đã nêu trong nhiều nhiệm kỳ. Đề nghị bộ trưởng đánh giá thế nào về việc nơi nào xả thải càng nhiều thì xử lý càng ít và tình trạng đô thị xả thải, nông thôn gánh chịu. Bộ đã xử lý trường hợp nào chưa? Ngoài giải pháp thành lập Ủy ban lưu vực sông thì Bộ sẽ phối hợp với các địa phương xử lý ô nhiễm sông Nhuệ, sông Đáy thế nào?", đại biểu đặt câu hỏi.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa - Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định. Ảnh: quochoi.vn

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nêu rõ đúng là chất lượng sông Nhuệ, sông Đáy nhiều năm gần đây ô nhiễm mà chưa được cải thiện, đặc biệt các sông nội thành của Hà Nội là đầu nguồn.

Về nguồn thải ô nhiễm sông Nhuệ, sông Đáy, theo Bộ trưởng, Hà Nội chiếm 65%, trong đó nước thải từ sản xuất, làng nghề. Toàn sông Nhuệ, sông Đáy có 1.982 nguồn xả thải, trong đó 1.662 nguồn thải của cơ sở sản xuất, kinh doanh và 39 nguồn thải là khu, cụm công nghiệp.

Thời gian qua, Bộ đã tăng cường quan trắc, phân tích môi trường trên sông Nhuệ, sông Đáy. Hiện nay có 5 điểm quan trắc tự động, 42 điểm quan trắc định kỳ môi trường nước mặt. Bên cạnh đó với các điểm xả thải lớn, nguy cơ gây ô nhiễm môi trường được thiết lập quan trắc thường xuyên, liên tục, kết nối online.

Hiện nay, Bộ cũng đang kiểm tra, đánh giá mức chịu tải của các dòng sông. Cùng với đó, việc thu gom, xử lý nước thải cần xây dựng kế hoạch và có sự vào cuộc của địa phương để chung sức, đồng lòng xử lý được nguồn thải, tạo được dòng chảy.

"Về xử lý, Bộ cũng kiến nghị cần tuyên truyền để tăng cường ý thức cộng đồng, doanh nghiệp. Có kiểm tra, giám sát đến mấy thì cán bộ, công chức cũng không thể làm xuể được. Vấn đề căn bản là phải tạo được ý thức của người dân, doanh nghiệp đảm bảo môi trường, phát triển bền vững," Bộ trưởng nêu.

Kiều Chinh