Văn phòng công chứng chỉ có 1 công chứng viên: Nên cân nhắc kỹ!

Sáng 25-6, tiếp tục kỳ họp thứ 7, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Công chứng (sửa đổi).

Điều 20 quy định văn phòng công chứng (VPCC) được tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật này và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan đối với loại hình công ty hợp danh.

VPCC phải có từ hai thành viên hợp danh trở lên và không có thành viên góp vốn. Các thành viên hợp danh có quyền ngang nhau khi quyết định các vấn đề của Văn phòng công chứng.

Kế thừa quy định hiện hành, tuy nhiên, điều luật này lại gây nhiều tranh luận trong phiên thảo luận sáng nay.

Đề xuất nơi khó khăn được thành lập VPCC chỉ có một công chứng viên

ĐB Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) cho hay ông băn khoăn về quy định này. Theo ông, ở vùng sâu, vùng xa, những nơi mức độ giao dịch dân sự, kinh tế còn thấp, nhu cầu sử dụng dịch vụ công chứng của người dân chưa cao, việc cho phép thành lập loại hình VPCC do một công chứng viên làm chủ là “rất phù hợp”.

ĐBQH Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận). Ảnh: PHẠM THẮNG

ĐBQH tỉnh Bình Thuận cho rằng nếu sửa luật theo hướng này, một mặt vừa góp phần thúc đẩy mạnh mẽ chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người dân ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo sớm được tiếp cận dịch vụ công chứng mà không cần thiết phải đi xa để thực hiện như hiện nay.

“Đối với những nơi này, việc thành lập và duy trì mô hình công chứng với hai công chứng viên là không cần thiết, có thể gây lãng phí nguồn lực công chứng viên và nguồn thu để đảm bảo duy trì hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng là rất khó”- ông Thông nói.

Từ phân tích trên, ĐB đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc, tính toán kỹ việc quy định về loại hình tổ chức hành nghề công chứng. Bên cạnh loại hình công ty hợp danh như Luật hiện hành, ở vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn nên chăng được thành lập thêm loại hình văn phòng công chứng chỉ một công chứng viên (loại hình doanh nghiệp tư nhân).

Đồng quan điểm, ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nói ở một số địa bàn, nhiều huyện chưa có VPCC do quy định VPCC thành lập phải có 2 công chứng viên trở lên.

ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp). Ảnh: PHẠM THẮNG

“Một công chứng viên đã khó rồi, hai lại càng khó hơn. Do thành lập thu nhập không cao, lại phải trả lương cho công chứng viên hợp danh là điều không thể cho nên không công chứng viên nào dám thành lập VPCC ở những nơi đây”- ĐB Hòa nói.

ĐBQH tỉnh Đồng Tháp còn cho cho thực tiễn khảo sát một số nơi VPCC hợp doanh chỉ hình thức, cho thuê chứng nhận công chứng viên, công chứng viên này chỉ đến VPCC vài lần trong tháng.

“Tùy điều kiện thực tế mà có cho phép thành lập VPCC một thành viên. Đối với đô thị thì quy định như dự thảo, phải có từ hai công chứng viên trở lên”- theo ông Hòa.

VPCC do một công chứng viên thành lập: Nhiều bất cập

Nêu quan điểm về nội dung này, ĐB Nguyễn Thị Hồng Hạnh (TP.HCM) cho hay trước 1-7-2007 chỉ có các Phòng công chứng Nhà nước, không có VPCC.

Giai đoạn 1-7-2007 đến 1-1-2015, VPCC có hai loại hình: VPCC tư nhân do một công chứng viên thành lập và VPCC hợp danh do từ hai công chứng viên thành lập.

Theo Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, trên cơ sở đánh giá những bất cập, vướng mắc của mô hình VPCC tư nhân, Luật Công chứng 2014 chỉ quy định một loại hình VPCC hợp danh.

ĐBQH Nguyễn Thị Hồng Hạnh (TP.HCM). Ảnh: PHẠM THẮNG

“Nay nếu chúng ta cho phép lập lại mô hình VPCC tư nhân do một công chứng viên thành lập, cho dù là chỉ thành lập ở vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn thì cũng cần cân nhắc”- bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh nói.

Phân tích cụ thể, ĐBQH đoàn TP.HCM cho rằng dù các VPCC tư nhân do một công chứng viên thành lập có thể có các công chứng viên hợp đồng, nhưng công chứng viên hợp đồng không thể chịu trách nhiệm pháp lý đối với hoạt động của VPCC.

Những công chứng viên này chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi những hồ sơ công chứng do họ ký, họ cũng không có các quyền liên quan đến quản lý điều hành VPCC. Bởi vậy, khi công chứng viên là Trưởng VPCC bị tạm đình chỉ hành nghề, bị khởi tố hình sự, qua đời… vẫn sẽ phát sinh những bất cập của mô hình này như đã từng xảy ra khi thực hiện Luật Công chứng năm 2006.

“Trước đây, TP.HCM từng có VPCC do một công chứng viên thành lập ở một huyện xa TP, thường xuyên xảy ra tình trạng VPCC đóng cửa, chậm mở cửa vì những lý do cá nhân, gây ách tắc trong công chứng hợp đồng, giao dịch của người dân, bị người dân thường xuyên phản ánh về Sở Tư pháp”- bà Hạnh cho hay.

Nữ ĐB cũng cho rằng tổ chức hành nghề công chứng là hoạt động cung cấp dịch vụ công, không giống như những doanh nghiệp, cửa hàng thông thường, có thể nhờ người khác trực thay, ký thay.

Sau cùng, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM nói dự thảo hiện nay cho phép các địa phương được xem xét, quyết định việc chuyển giao việc chứng thực hợp đồng, giao dịch cho các tổ chức hành nghề công chứng. Bởi vậy, các địa phương hoàn toàn chủ động trong việc đảm bảo phân bố các tổ chức hành nghề công chứng hay cơ quan hành chính chứng thực các hợp đồng, giao dịch, đảm bảo không gây ách tắc cho người dân.

Từ những lý do trên, bà Hạnh cho rằng chỉ nên duy trì mô hình VPCC hợp danh để đảm bảo trách nhiệm pháp lý của văn phòng đối với các cơ quan, tổ chức và khách hàng của VPCC.

NHÓM PHÓNG VIÊN