VCCI kiến nghị rà soát lại cơ chế kiểm soát ngành nghề kinh doanh có điều kiện

Theo đánh giá của VCCI, Luật Đầu tư hiện đang giữ vai trò là đạo luật nền tảng trong việc xác lập và điều chỉnh các điều kiện đầu tư kinh doanh.

Luật này thiết lập cơ chế kiểm soát bao gồm: nguyên tắc xác định ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; các hình thức cấp phép kinh doanh; quy trình đề xuất, ban hành, sửa đổi các ngành nghề thuộc diện kiểm soát và hai danh mục đi kèm là ngành nghề cấm đầu tư và ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy việc bổ sung các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện đang được thực hiện một cách tương đối dễ dàng, làm gia tăng số lượng ngành nghề nằm trong Danh mục được quy định tại Phụ lục IV của Luật Đầu tư.

Không những vậy, bên cạnh 236 ngành nghề được liệt kê chính thức, còn xuất hiện nhiều ngành nghề “con” được bổ sung trong các luật chuyên ngành, khiến con số thực tế vượt xa quy định ban đầu.

VCCI cho rằng xu hướng mở rộng không kiểm soát này đi ngược lại tinh thần cải cách, thúc đẩy quyền tự do kinh doanh mà Đảng và Nhà nước đang theo đuổi. Thậm chí, ngay trong Danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện hiện hành, vẫn tồn tại nhiều nội dung chưa thực sự hợp lý, gây cản trở cho môi trường kinh doanh.

Đặc biệt, trong bối cảnh Nghị quyết số 68-NQ/TW xác lập tư duy quản lý mới, chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm, nhấn mạnh việc công bố điều kiện kinh doanh thay vì yêu cầu cấp phép (ngoại trừ một số lĩnh vực đặc thù), VCCI cho rằng cần thiết phải rà soát và tái cấu trúc toàn bộ Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, cũng như phương thức kiểm soát tương ứng.

Theo đó, để đảm bảo minh bạch và hợp lý trong việc bổ sung ngành nghề kinh doanh có điều kiện, VCCI đề xuất xây dựng nguyên tắc xác định rõ ràng. Mọi đề xuất bổ sung phải giải trình cụ thể căn cứ vào mục tiêu được nêu tại khoản 1 Điều 7 của Luật Đầu tư. Đồng thời, cần phân loại hình thức kiểm soát tương ứng – hậu kiểm hoặc tiền kiểm, một cách nhất quán và có cơ sở rõ ràng.

Thực tế cho thấy phần lớn ngành nghề hiện nay vẫn đang áp dụng cơ chế tiền kiểm, tức yêu cầu doanh nghiệp phải xin cấp giấy phép trước khi hoạt động. Điều này không những làm phát sinh chi phí tuân thủ, mà còn tạo rào cản hành chính không cần thiết đối với doanh nghiệp.

Từ đó, VCCI kiến nghị: chỉ nên áp dụng hình thức cấp phép đối với những ngành nghề thực sự chứng minh được tính cần thiết và hiệu quả của cơ chế tiền kiểm. Đối với các ngành nghề khác, nên chuyển sang cơ chế hậu kiểm, giảm thiểu thủ tục và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động trong khuôn khổ pháp luật.

Bên cạnh đó, để thực hiện mục tiêu cắt giảm điều kiện kinh doanh, VCCI đề nghị tiến hành rà soát toàn diện Danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện trong Luật Đầu tư.

Việc rà soát cần hướng đến việc: Loại bỏ những ngành nghề có thể được kiểm soát bằng quy chuẩn kỹ thuật hoặc các biện pháp quản lý khác thay vì yêu cầu điều kiện kinh doanh; Bãi bỏ những ngành nghề có tính chất tương tự như hoạt động kinh doanh thông thường, không có mức độ tác động đáng kể đến lợi ích công cộng và xác định lại phạm vi áp dụng của một số ngành nghề cụ thể như: kinh doanh vàng, kinh doanh bất động sản, nhằm tránh chồng chéo và bất cập trong thực thi.

Những đề xuất trên, theo VCCI, là cần thiết để tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, đồng thời phù hợp với định hướng cải cách thể chế và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh.

TH