Vén màn bí mật sự giàu có của nước chủ nhà World Cup 2022

Saad al-Kaabi, Bộ trưởng Năng lượng Qatar kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn Dầu khí quốc gia, đã ghé thăm rất nhiều nước trên khắp thế giới trong những tuần gần đây, từ Namibia đến Guyana, Suriname, Mỹ và Ai Cập.

(Saad al-Kaabi, Giám đốc điều hành của QatarEnergy- Nguồn ảnh: FT)

Khủng hoảng năng lượng bùng nổ sau cuộc xung đột Ukraine của Nga đã dẫn đến nhu cầu tăng vọt đối với khí tự nhiên hóa lỏng của Qatar. Điều này đã làm tăng doanh thu nhà nước và củng cố vị trí của QatarEnergy trở thành một trong những công ty tài nguyên quan trọng nhất trên thế giới.

Doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt của Qatar đã tăng lên 2/3 tương ứng với 32 tỷ USD trong nửa đầu năm nay. Theo thông tấn Chính phủ - một vận may trời cho đã mở ra cơ hội giàu có cho quốc gia Vùng Vịnh nhỏ bé này nước này chuẩn bị tổ chức World Cup bóng đá.

Từ khi đất nước 3 triệu dân này giành được quyền đăng cai World Cup vào năm 2010, họ đã tiêu tốn ít nhất 200 tỷ đôla vào việc phát triển cơ sở hạ tầng mới, bao gồm 6,5 tỷ đô la cho các sân vận động và cơ sở vật chất. Phần lớn số tiền này được trả bằng doanh thu từ xuất khẩu LNG của QatarEnergy.

Nhưng nếu giai đoạn đầu và giai đoạn hai trong quá trình phát triển của công ty tập trung vào việc gia tăng sức mạnh sau đó tối đa hóa sản lượng khí đốt trong nước để xuất khẩu, thì giai đoạn ba sẽ là một chương sách nói về sự mở rộng ra quốc tế của QatarEnergy, Kaabi nói với Financial Times.

“Chúng tôi có lẽ là một trong những cổ đông lớn nhất hiện nay trong lĩnh vực thăm dò khí tự nhiên... và bạn sẽ thấy rằng chúng tôi còn làm được nhiều hơn nữa” Kaabi nói. “Chúng tôi sẽ tiếp tục tham gia vào tất cả các lĩnh vực kinh doanh mà chúng tôi đã luôn tham gia, nhưng với vai trò lớn hơn và quy mô lớn hơn rất nhiều.”

(Doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt của Qatar đã tăng lên 2/3 tương ứng với 32 tỷ USD trong nửa đầu năm nay – Nguồn ảnh: FT)

QatarEnergy đã xây dựng một danh mục đầu tư thăm dò khổng lồ trong suốt một thập kỷ qua bao gồm cổ phần trong các dự án ở Brazil, Canada, Vịnh Mexico của Hoa Kỳ, Guyana, Suriname, Namibia, Ai Cập, Angola và Nam Phi.

Công ty đặt mục tiêu tăng sản lượng nước ngoài từ 45.000 thùng dầu mỗi ngày lên 500.000 thùng mỗi ngày vào năm 2030. Đối với thị trường trong nước, Qatar đã sản xuất hơn 5 triệu thùng mỗi ngày, bao gồm một số loại dầu và một lượng lớn LNG.

Việc mở rộng ra quốc tế là điều bất thường đối với một công ty dầu khí nhà nước ở Vùng Vịnh. Trong khi Saudi Aramco và Công ty Dầu khí Quốc gia Abu Dhabi đầu tư vào các dự án năng lượng ở nước ngoài, cả hai đều không theo đuổi các cơ hội quốc tế, thay vào đó họ tập trung vào tối đa hóa sản xuất trong nước.

Trong khi việc thúc đẩy sản lượng LNG trong nước vẫn là ưu tiên hàng đầu, Kaabi cho biết dầu thô từ những phát hiện mới ở các quốc gia như Namibia có thể mang lại “sự linh hoạt” và một nguồn sản xuất khí đốt bên ngoài Qatar. “Chúng tôi muốn có một chút hỗn hợp giữa dầu và khí đốt trong danh mục đầu tư của mình.”

Những tuyên bố như vậy là một trong những lý do chính khiến các nhà phân tích cho rằng QatarEnergy đang bắt đầu vượt ra khỏi danh nghĩa một nhà sản xuất khí đốt thuộc sở hữu nhà nước và trở thành một trong những đối tác quốc tế lớn hơn.

Frank Harris tại Công ty tư vấn năng lượng Wood Mackenzie cho biết: “Việc kiếm tiền từ khí đốt của Qatar luôn là ưu tiên số một, và nó thật sự đúng như vậy. Nhưng bạn có thể thấy một số lĩnh vực đang được vươn rộng hơn ra ngoài”. “Về LNG, họ bắt đầu giống Shell hoặc Total hơn là một công ty dầu khí quốc gia.”

(Danh mục đầu tư thăm dò ngoài khơi hàng đầu theo diện tích – Nguồn ảnh: FT)

Được thành lập vào năm 1974 với tên gọi Qatar Oil, gã khổng lồ khí đốt thuộc sở hữu nhà nước thường tỏ ra sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Qatar nợ nần chồng chất và có nguy cơ phá sản vào đầu những năm 1990 khi các nhà lãnh đạo nước này đặt cược vào việc phát triển LNG để xuất khẩu từ mỏ khí đốt phía Bắc của Qatar - trữ lượng khí đốt lớn nhất thế giới.

Vào thời điểm đó, chính phủ Vùng Vịnh theo truyền thống ít quan tâm đến khí đốt hơn là dầu mỏ và các kế hoạch của Qatar đã được coi là một canh bạc. BP đã rút dự án vào năm 1992 và nói rằng họ không nghĩ rằng nó sẽ mang lại đủ lợi nhuận.

Năm năm sau, Qatar khánh thành cơ sở xuất khẩu LNG đầu tiên của mình - hợp tác với ExxonMobil, TotalEnergies, Mitsui và Marubeni - và vào năm 2006, trở thành nhà xuất khẩu LNG lớn nhất thế giới, vượt qua Indonesia.

Trong thập kỷ tới, Qatar đã tạm dừng các hoạt động phát triển mới ở North Field và sẽ hoàn thành các dự án hiện có. Đồng thời, họ sẽ tập trung vào việc trở thành một trong những nhà cung cấp năng lượng đáng tin cậy nhất thế giới, với mục tiêu không bao giờ thiếu một lô hàng LNG nào cho khách hàng.

Leo Kabouche, nhà phân tích LNG tại công ty tư vấn Energy Aspects, cho biết: “Họ đã hoạt động cực kỳ, cực kỳ hiệu quả.

Doha sau đó đã thực hiện một vụ cá cược lớn khác vào năm 2017, dỡ bỏ lệnh cấm và công bố các kế hoạch mở rộng khổng lồ, ngay khi một số nhà lãnh đạo trên thế giới đang nói về cách loại bỏ nhiên liệu hóa thạch.

Động thái này đã kích hoạt một cuộc diễu hành rực rỡ kéo dài nhiều năm của các công ty dầu mỏ quốc tế lớn nhất thế giới cạnh tranh nhau để trở thành đối tác trong thương vụ mở rộng báu bở này. Là một phần của tiến trình này, các công ty năng lượng lớn bao gồm Shell và Total đã mời QatarEnergy tham gia các dự án của họ ở những nơi khác trên thế giới. Việc này đã giúp QatarEnergy mở rộng ra quốc tế.

“Ban đầu, khi họ muốn cho chúng tôi thấy những gì họ có thể giúp chúng tôi, chúng tôi thực sự đã nói với họ rằng chúng tôi sẽ đánh giá tất cả bằng khả năng họ có thể hỗ trợ cho QatarEnergy trong lĩnh vực mà họ đề cập” Kaabi nói.

Kaabi cho biết, theo thời gian, QatarEnergy đã trở thành một đối tác hữu ích cho các công ty nước ngoài, đặc biệt là do ảnh hưởng ngoại giao ngày càng tăng của quốc gia Vùng Vịnh trên khắp thế giới.

“Theo quan điểm của tôi, chúng tôi đã hỗ trợ rất nhiều cho các công ty này khi chúng tôi xuất hiện ở đó vì mối quan hệ quốc tế tốt đẹp của chúng tôi.”

Mô hình này dường như đã được áp dụng cho tất cả các bên. QatarEnergy đã xây dựng một danh mục đầu tư toàn cầu gồm các đối tác thăm dò và Shell, Exxon, ConocoPhilips, Total, Eni đều đã ký các thỏa thuận mới ở North Field, giúp tăng công suất sản xuất LNG trong nước của Qatar từ 77 triệu tấn một năm lên 126 triệu tấn vào năm 2027.

Mối quan hệ đối tác với Exxon ở Mỹ có tên là Golden Pass sẽ cung cấp thêm 16 triệu tấn LNG mỗi năm kể từ năm 2025.

Công ty đang đa dạng hóa đầu tư vào sản xuất hóa dầu và năng lượng mặt trời ở Qatar.

Vũ Hạnh (theo Financial Times)