Vì đâu nhà đầu tư luôn 'thua' trên thị trường?

Thị trường chứng khoán trong nước đang trải qua nhiều biến động mạnh, làm cho việc kiếm tiền trên thị trường không còn dễ dàng như trước đó, thậm chí còn rất khó khăn để có thể tìm được một mã cổ phiếu sinh lời. Điều này đã khiến cho nhiều nhà đầu tư lao đao, chán nản khi liên tục phải gồng lỗ hay không thể kiếm được lợi nhuận. Tuy nhiên, không thể đổ lỗi hoàn toàn cho thị trường, mà một phần nguyên nhân chính là do sự chủ quan của nhà đầu tư.

Lao vào đầu cơ, lướt sóng

Một trong những sai lầm của nhà đầu tư là thường dễ bị sa đà vào đầu cơ và lướt sóng thay vì tham gia đầu tư dài hạn và tạo nguồn thu nhập ổn định.

Nhiều nhà đầu tư lựa chọn “ăn xổi” bằng cách tham gia đầu cơ, lướt sóng với những mã cổ phiếu “tăng bằng lần” để có thể gia tăng tài sản một cách nhanh chóng. Ở thời điểm COVID-19, khi thị trường vẫn đang ở trong giai đoạn hưng thịnh nhất với vùng đỉnh 1500, việc này có thể dẫn đến một số lượng lớn nhà đầu tư nhanh chóng kiếm lợi nhuận với bất kì cổ phiếu nào được lưu hành ở trên thị trường.

Thị trường chứng khoán không phải là nơi để làm giàu nhanh chóng, mà là nơi đầu tư dài hạn và thông minh để xây dựng nguồn tài sản bền vững cho tương lai.

Hàng loạt cổ phiếu ở thời điểm đó có mức tăng gấp đôi, gấp ba giá trị thực. Rõ nhất là cổ phiếu FLC của tập đoàn FLC. Trong vòng 5 tháng kể từ tháng 8 năm 2021 đến tháng 1 năm 2022, cổ phiếu này đã tăng từ 10.200 VNĐ/cổ phiếu lên mức 24.100 VNĐ/cổ phiếu, tức là gấp hơn hai lần trước khi cổ phiếu này bị điều tra và hạn chế giao dịch. Điều này đã giúp cho rất nhiều nhà đầu tư có thể kiếm được mức lợi nhuận khổng lồ từ thị trường chứng khoán.

Ông Nguyễn Hoàng Hà, một nhà đầu tư có nhiều năm kinh nghiệm đầu tư chứng khoán, đã chia sẻ rằng ở thời điểm cuối năm 2021, ông đã kiếm về cho mình hơn 200 triệu đồng lợi nhuận với số vốn ban đầu chỉ gần 100 triệu. Ông cho rằng chưa bao giờ thấy một cơn sóng lớn như vậy ở trên thị trường chứng khoán, gần như mã cổ phiếu nào cũng có thể đem về lợi nhuận và ông đã kiếm được nguồn thu nhập khủng dù cho công việc chính của ông chỉ là nhân viên văn phòng.

Thậm chí có nhiều người còn sẵn sàng từ bỏ công việc đang làm để chuyển qua đầu tư chứng khoán toàn thời gian hay đi làm môi giới chứng khoán để có thể kiếm về mức thu nhập đáng mơ ước.

Theo số lượng thống kê từ Trung tâm Lưu kí Chứng khoán Việt Nam (VSD), trong năm 2021, tổng số tài khoản chứng khoán trên cả nước đạt 4,3 triệu tài khoản, ước tính đạt 4,4% dân số. Sau đó, tới năm 2022, đã có thêm khoảng 2,6 triệu tài khoản chứng khoán được mở mới, tăng hơn 60% so với cùng kì năm trước. Và tính đến tháng 8 năm nay, tổng số tài khoản chứng khoán trên toàn quốc đã cán mốc 7,6 triệu tài khoản, tương đương với khoảng 8% dân số. Điều này cho thấy sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán với người dân ngày càng lớn.

Tuy nhiên, thời điểm hiện tại đã hoàn toàn khác khi nhà đầu tư đang rất chật vật vì thị trường lao đao, tụt dốc. Không còn những mã cổ phiếu tăng nóng, không còn những khoản đầu cơ ngắn hạn, rất nhiều nhà đầu tư trở nên mất phương hướng trên thị trường khi không biết phải đối phó ra sao với tình cảnh hiện tại. Dường như họ đã quên mất mục đích thực sự của thị trường là những khoản đầu tư lâu dài, nguồn lợi nhuận dành cho tương lai chứ không phải những khoản tiền “từ trên trời rơi xuống”.

Thiếu kiến thức, thiếu lập trường

Nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán nhưng lại thiếu kiến thức và hiểu biết sâu về cách thức hoạt động của thị trường. Thay vì tự nghiên cứu và đầu tư dựa trên kiến thức cơ bản, họ thường dựa vào lời khuyên từ các hội nhóm hay broker (môi giới chứng khoán). Tâm lý muốn kiếm tiền nhanh, làm giàu lẹ đã khiến cho rất nhiều nhà đầu tư dễ dàng bị dụ dỗ tham gia lời mời gọi của một đội nhóm nào đó, thậm chí có những người còn sẵn sàng bỏ ra số tiền không nhỏ để được tham gia vào “room VIP” của một nhân vật nổi tiếng trên mạng về đầu tư chứng khoán. Điều này có thể khiến họ dễ dàng bị lôi kéo vào các khuyến nghị không đáng tin cậy và không đảm bảo tính chính xác.

Ở khoảng thời gian năm 2021-2022, rất nhiều nhà đầu từ đã biết đến ông Nguyễn Mạnh Tuấn, hay còn được gọi là “anh Bảy”, người được coi như “chiến thần” ở trên thị trường chứng khoán. Ông đã đưa ra rất nhiều những khuyến nghị cho nhà đầu tư với những cổ phiếu có mức sinh lời khủng. Một số cổ phiếu điển hình có thể kể đến như CEO, DIG hay đặc biệt là L14. Những cổ phiếu này ban đầu khi được khuyến nghị đã tăng rất mạnh, thậm chí tăng gấp hơn 10 lần giá trị. Lúc đó rất nhiều nhà đầu tư đã có niềm tin mãnh liệt vào ông Tuấn và quyết tâm nắm giữ những cổ phiếu này nhằm tiếp tục gia tăng lợi nhuận.

Tuy nhiên, đầu năm 2022, khi thị trường lao dốc cũng là lúc ông mất đi uy tín của mình. Những cổ phiếu ông khuyến nghị liên tục giảm mạnh, thậm chí có nhiều phiên sàn liên tiếp. Minh chứng rõ ràng nhất là cổ phiếu L14. Trong vòng 4 tháng kể từ tháng 2/2022 đến tháng 6/2022, cổ phiếu này đã rơi từ 415.000 VNĐ/cổ phiếu về còn 100.000 VNĐ/cổ phiếu. Và tính đến hiện tại, cổ phiếu này đang giao dịch ở mức khoảng 41.000 VNĐ/cổ phiếu. Tức là trong vòng hơn 1 năm qua, cổ phiếu này đã giảm đến 10 lần so với giá trị trước đó.

Đôi khi, những lời khuyên này có thể đúng, nhưng việc nghe theo mà không tự chắt lọc thông tin và không tự tìm hiểu có thể dẫn đến thất bại khi thị trường thay đổi. Rất nhiều nhà đầu tư bị kẹt hàng, gồng lỗ dài hạn hoặc phải chấp nhận cắt lỗ để có thể giữ lại một phần tài sản.

Lạm dụng đòn bẩy tài chính

Một nguyên nhân chủ quan khác đến từ việc nhà đầu tư quá lạm dụng sử dụng đòn bẩy tài chính (margin). Mặc dù việc này có thể mang lại lợi nhuận lớn, nhưng nó cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro.

Sử dụng đòn bẩy tài chính (margin) có thể sẽ giúp nhiều nhà đầu tư kiếm được mức lợi nhuận đáng mơ ước. Tuy nhiên nhiều nhà đầu tư đã sử dụng phương pháp này và trải qua không ít đắng cay khi thị trường rơi vào những nhịp điều chỉnh. Thậm chí, rất nhiều người còn rơi vào tình trạng call margin (lệnh gọi kí quỹ) khiến họ bị mất đi một lượng tài sản đáng kể.

Chị Lê Ngọc Anh, một nhà đầu tư thường xuyên sử dụng margin, chia sẻ rằng chị đã kiếm được số tiền rất lớn từ việc sử dụng phương pháp này. Cụ thể, với số vốn ban đầu chỉ vào vào khoảng 30 triệu đồng, chị đã nâng được tài khoản chứng khoán của mình lên mức hơn 120 triệu đồng, tức gấp khoảng 4 lần số vốn bỏ ra. Tuy nhiên sau đó do sử dụng quá nhiều mà không lường hết được hậu quả của phương pháp này nên chị đã phải trả giá khi mỗi lần thị trường có xu hướng điều chỉnh mạnh, chị đều bị call margin và đã mất số tiền không nhỏ. Margin có thể khiến tài sản của nhà đầu tư nở ra một cách nhanh chóng khi cổ phiếu tăng nhưng cũng là nguyên nhân dẫn đến các khoản lỗ nghiêm trọng khi cổ phiếu giảm.

Đầu tư chứng khoán không phải một công việc đơn giản mà bất cứ ai cũng có thể làm được. Dù biết rằng thị trường chứng khoán Việt Nam là một thị trường non trẻ so với thế giới nên vẫn sẽ có những sự bất ổn nhất định, và việc có thể kiếm được lợi nhuận không phải là không thể. Nếu như muốn trở thành một nhà đầu tư thực thụ, chuyên nghiệp, cần có kiến thức, kỹ năng, những kinh nghiệm giao dịch thực chiến và phải có bản lĩnh rất lớn khi thị trường chứng khoán là một nơi vạn biến và bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra vào bất cứ lúc nào.

Quang Minh