'Vị ngọt' nông thôn mới trên những đồi chè

Xã Vô Tranh từ lâu đã được biết đến là một trong những thủ phủ chè trọng điểm của tỉnh Thái Nguyên và cả nước. Địa phương được sáp nhập từ bốn đơn vị: Vô Tranh, Tức Tranh, Cổ Lũng và Phú Đô. Sự hội tụ này không chỉ mở rộng quy mô mà còn đem lại lợi thế lớn về thổ nhưỡng, khí hậu đặc thù, tạo tiền đề lý tưởng để cây chè vươn mình.

Sức mạnh công nghệ số hóa đồng trà

Tuy nhiên, để từ một xã thuần nông trở thành hình mẫu về NTM, Vô Tranh đã xác định: Không thể đi theo lối mòn sản xuất nhỏ lẻ mà phải dựa vào sức mạnh của kinh tế tập thể, lấy HTX làm hạt nhân để bứt phá.

Trong bộ tiêu chí xây dựng NTM nâng cao, việc tổ chức lại sản xuất và ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp là điều kiện tiên quyết. Tại Vô Tranh, cây chè được xác định là mũi nhọn chủ lực.

Để nâng tầm giá trị, địa phương đã thực hiện những bước đi đột phá bằng cách huy động mọi nguồn lực từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước đến sự đồng thuận của người dân. Đặc biệt, các HTX đã đóng vai trò tiên phong trong việc xóa bỏ tư duy sản xuất tự phát, thay thế bằng quy trình công nghệ cao.

Công nghệ được đầu tư trong sản xuất chè.

Thay vì canh tác theo kinh nghiệm cũ, các HTX tại Vô Tranh đã định hướng thành viên áp dụng các mô hình sản xuất an toàn, bền vững như VietGAP và nông nghiệp hữu cơ. Tính đến nay, toàn xã có hơn 819,6ha chè đạt chuẩn VietGAP và hữu cơ, chiếm hơn 31% tổng diện tích trồng chè toàn xã. Trong đó, những con số ấn tượng như 34ha chè hữu cơ và 68ha được cấp mã số vùng trồng chính là "tấm vé thông hành" giúp chè Vô Tranh, chè Khe Cốc vươn tầm quốc tế.

Vai trò của HTX thể hiện rõ nhất ở việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật đồng bộ. Hiện, không còn cảnh người nông dân gánh nước tưới chè thủ công, các HTX đã vận động và hỗ trợ lắp đặt hệ thống tưới tiêu tự động và bán tự động trên khoảng 80% diện tích.

Việc công nghệ hóa trên các đồi chè không chỉ giúp tiết kiệm hơn 40% chi phí nhân công mà còn đảm bảo cây chè luôn đủ nước trong mùa khô, giúp nâng cao chất lượng thành phẩm.

Bên cạnh đó, sự kết hợp giữa kinh nghiệm truyền thống với công nghệ hiện đại đã giúp Vô Tranh không chỉ đạt mà còn vượt xa các chỉ tiêu về sản lượng và diện tích trồng mới trong lộ trình xây dựng NTM.

HTX là "chìa khóa vàng"

Xây dựng NTM không chỉ là thay đổi diện mạo hạ tầng điện - đường - trường - trạm, mà cốt lõi là nâng cao thu nhập thực tế cho người dân.

Tại Vô Tranh, bài toán này đã được cụ thể hóa thông qua mô hình kinh tế tập thể. Với hệ thống gồm 35 HTX nông nghiệp, 60 tổ hợp tác và 39 làng nghề, Vô Tranh đã tạo ra một mạng lưới liên kết chặt chẽ, biến các hộ nông dân nhỏ lẻ thành một khối thống nhất trong chuỗi giá trị khép kín.

Các HTX như HTX Làng nghề chè Vô Tranh, HTX Chè an toàn Khe Cốc… đã thể hiện vai trò là cầu nối" quan trọng trong phát triển kinh tế. Các HTX không chỉ là nơi thu mua sản phẩm mà còn là trung tâm chuyển giao kỹ thuật, cung ứng giống chè mới năng suất cao như Thúy Ngọc, Long Vân, Phúc Thọ, TRI 777.

Quan trọng hơn, HTX đứng ra làm đầu mối đại diện pháp lý để đăng ký nhãn hiệu, xây dựng chứng nhận chất lượng – những thứ mà một hộ nông dân đơn lẻ khó lòng tự thực hiện.

Minh chứng sống động nhất cho hiệu quả của mô hình này chính là chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Hiện nay, Vô Tranh sở hữu tới 16 sản phẩm OCOP đạt chuẩn 3 sao và 4 sao. Đây là những con số khẳng định vị thế của địa phương trong việc thực hiện tiêu chí sản xuất của NTM nâng cao.

Điển hình trong đó là HTX Chè sạch Đạt Phát. Thành lập năm 2020, giữa lúc đại dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp, HTX vẫn đứng vững và phát triển mạnh mẽ với 7 thành viên chính thức và 30 hộ liên kết, quản lý vùng nguyên liệu 20ha chè VietGAP.

Kinh tế hàng hóa đang phát triển, thúc đẩy nông thôn mới ở Vô Tranh.

Với sản lượng 260 tấn búp tươi mỗi năm (tương đương 52 tấn chè khô), HTX Đạt Phát đã chứng minh rằng, khi có sự dẫn dắt của HTX, người nông dân có thể tạo ra những sản phẩm đẳng cấp như trà đinh, trà móc câu, trà tôm nõn, hồng trà...

Nhờ kiên định với tiêu chí "sạch và an toàn", các sản phẩm của HTX Đạt Phát đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao, cùng các chứng chỉ quốc tế như ISO và chứng nhận cung ứng thực phẩm an toàn. Thu nhập của thành viên và hộ liên kết được đảm bảo ổn định ở mức cao, góp phần quan trọng vào tiêu chí thu nhập trong bộ tiêu chí NTM của xã. Đây là bằng chứng cho thấy khi người nông dân bắt tay nhau cùng hoạt động trong HTX, họ không chỉ thoát nghèo mà còn trở nên giàu có, có đủ sức mạnh để cạnh tranh trên thị trường.

Nông nghiệp xanh và du lịch trải nghiệm

Một trong những hướng đi mới mẻ và đầy triển vọng mà các HTX tại Vô Tranh đang thực hiện để nâng cao chất lượng NTM chính là mô hình "nông nghiệp đa giá trị". Chè không chỉ để uống, mà những đồi chè còn là tài nguyên vô giá để phát triển du lịch.

Nắm bắt xu hướng này, một số HTX chè tại địa phương đã mạnh dạn đầu tư vào du lịch cộng đồng. Những không gian thưởng trà tinh tế, những mô hình homestay nằm giữa đồi chè được hình thành, cho phép du khách được trải nghiệm cách làm chè từ hái chè, sao chè thủ công đến thưởng thức hương vị trà ngay tại nơi sản xuất.

Hướng đi này mang lại "lợi ích kép" khi một mặt mở thêm kênh thu nhập cho người nông dân bên cạnh việc bán chè thô; mặt khác, đây là phương thức quảng bá thương hiệu chè Vô Tranh trực quan và hiệu quả nhất. Khi du khách được tận mắt chứng kiến quy trình sản xuất đạt chuẩn VietGAP, hữu cơ và sự tận tâm của người làm chè, giá trị của sản phẩm được nâng lên.

Sự chuyển dịch từ "tư duy sản xuất nông nghiệp" sang "tư duy kinh tế nông nghiệp" này chính là tinh thần cốt lõi của xây dựng NTM kiểu mẫu. Những thành tựu mà Vô Tranh đạt được hôm nay đều mang đậm dấu ấn của các HTX.

Có thể khẳng định, tại Vô Tranh, HTX không chỉ là một mô hình kinh tế, mà đã thực sự trở thành chìa khóa vàng trong kinh tế nông thôn. Với sự đồng hành của các HTX, trà Vô Tranh không chỉ dừng lại là sản phẩm thông thường, mà còn giúp đổi mới một vùng quê.

Tùng Lâm