Vì sao các ngân hàng thương mại nhà nước cần nhanh chóng tăng vốn điều lệ?

Tại Nghị quyết phiên họp thường kỳ tháng 8, Chính phủ đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khẩn trương triển khai việc tăng vốn điều lệ cho các ngân hàng thương mại Nhà nước gồm Vietcombank, VietinBank và BIDV. Đây là nhóm “xương sống” của hệ thống tài chính, giữ vai trò dẫn dắt thị trường và thực hiện nhiều nhiệm vụ chính sách, nên việc tăng vốn là cấp thiết để củng cố năng lực và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Hiện nay, 4 ngân hàng vốn nhà nước (Vietcombank, VietinBank, Agribank và BIDV) vẫn nằm trong top 10 về vốn điều lệ. Trong đó, Vietcombank đang là ngân hàng dẫn đầu hệ thống với 83.557 tỷ đồng, BIDV đứng thứ 4 với vốn điều lệ 70.214 tỷ đồng, VietinBank giữ vị trí thứ 6 với vốn điều lệ 53.700 tỷ đồng, Agribank đứng ở vị trí thứ 7 với 51.600 tỷ đồng. Thế nhưng, việc tăng vốn điều lệ của Big 4 lại diễn ra quá chậm so với các ngân hàng tư nhân.

Theo báo cáo tài chính quý II/2025 của 29 ngân hàng, tổng vốn điều lệ toàn ngành đạt 879.352 tỷ đồng, tăng 6,6% so với cuối năm 2024. Đáng chú ý, các ngân hàng tư nhân đã nhanh chóng hoàn tất kế hoạch tăng vốn được thông qua tại Đại hội đồng cổ đông năm 2025.

Năm 2025 được coi là năm cao điểm tăng vốn điều lệ của ngành ngân hàng.

Đơn cử như SHB vừa tăng 13% vốn điều lệ lên gần 46.000 tỷ đồng; OCB nâng vốn lên 26.630 tỷ đồng nhờ phát hành cổ phiếu thưởng; trong khi MB tăng mạnh 32%, đạt 80.550 tỷ đồng. Một số ngân hàng lớn khác cũng duy trì vốn điều lệ ở mức cao như VPBank (79.339 tỷ đồng) và Techcombank (70.862 tỷ đồng)...

Trái lại, 3 “ông lớn” ngân hàng thương mại Nhà nước gồm Vietcombank VietinBank và BIDV vẫn khá im ắng trong quá trình tăng vốn, dù đều đã có kế hoạch.

Theo đó, BIDV đặt mục tiêu nâng vốn thêm 21.656 tỷ đồng (tăng gần 31%) để đạt 91.870 tỷ đồng, thông qua phát hành cổ phiếu từ quỹ dự trữ, trả cổ tức bằng cổ phiếu và chào bán thêm cho nhà đầu tư. Nếu hoàn tất, BIDV có thể vượt Vietcombank để dẫn đầu hệ thống về vốn điều lệ.

Vietcombank cũng có kế hoạch chào bán riêng lẻ 6,5% cổ phần, đồng thời chờ phê duyệt 2 phương án trả cổ tức bằng cổ phiếu từ lợi nhuận giữ lại giai đoạn 2022-2023. Nếu thành công, vốn điều lệ của Vietcombank sẽ sớm vượt mốc 100.000 tỷ đồng, củng cố vị thế ngân hàng dẫn đầu.

Trong khi đó, VietinBank dự kiến tăng vốn tới 44,6%, từ 53.700 tỷ lên 77.671 tỷ đồng. Nếu kế hoạch hoàn tất, ngân hàng này có thể vượt Techcombank và BIDV hiện tại để lọt vào top 4 ngân hàng có vốn điều lệ lớn nhất hệ thống.

Vốn điều lệ đóng vai trò như một “bộ đệm”, đem lại nguồn lực cần thiết cho các ngân hàng trong bối cảnh hiện nay. Việc trả cổ tức bằng cổ phiếu, thay vì tiền mặt giúp các ngân hàng tích lũy vốn tự có, cải thiện tỷ lệ an toàn vốn (CAR) và tăng khả năng mở rộng tín dụng.

Thông tư 14/2025/TT-NHNN quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài sẽ có hiệu lực từ ngày 15/9 tới đưa ra nhiều yêu cầu khắt khe hơn về CAR, theo hướng tiệm cận chuẩn mực Basel III. Theo đó, từ năm 2030 trở đi, các ngân hàng thương mại sẽ phải duy trì CAR ít nhất 10,5% (so với mức 8% hiện tại).

Tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ CAR trung bình của hệ thống ngân hàng Việt Nam chỉ đạt khoảng 12,5%, thấp hơn đáng kể so với mặt bằng khu vực.

Đặc biệt, nhóm ngân hàng quốc doanh hiện duy trì CAR quanh mức 10% hoặc thấp hơn, trong khi yêu cầu mới theo Thông tư 14 tối thiểu 10,5%.

Ngược lại, nhiều ngân hàng tư nhân có CAR trên 12 - 15%, nhóm ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam thậm chí vượt 20%. Điều này cho thấy áp lực tăng vốn trong các năm tới là rất lớn, đặc biệt với các ngân hàng có vốn nhà nước.

Thanh Hoa