Vì sao Nga tiếp tục sản xuất pháo GSh-301 cho Su-35

Ngày 12.12, Kalashnikov xác nhận đã hoàn tất toàn bộ đơn hàng pháo hàng không GSh-301 trong năm 2025 đúng tiến độ và bắt đầu triển khai kế hoạch sản xuất cho năm 2026. Động thái này nhằm bảo đảm duy trì và khai thác các phi đội hiện có như Su-35 trong bối cảnh cường độ hoạt động cao, không phải giới thiệu vũ khí mới.

Tổng quan

Theo Kalashnikov, GSh-301 vẫn là cấu phần then chốt của hỏa lực gắn trong thân trên các tiêm kích và máy bay tiến công của Nga. Việc duy trì dây chuyền sản xuất giúp bảo đảm sẵn sàng chiến đấu, giảm gián đoạn khai thác do tuổi thọ nòng, phụ tùng hao mòn và chu kỳ bảo dưỡng.

Pháo hàng không GSh-301 cỡ 30mm mang lại cho các tiêm kích và máy bay tiến công một vũ khí gắn trong thân có trọng lượng nhẹ, tốc độ bắn cao, cho phép tung ra các loạt bắn ngắn, chính xác vào mục tiêu trên không và mặt đất ở cự ly gần, cung cấp phương án tác chiến linh hoạt và tức thời, không phụ thuộc vào hệ thống tên lửa - Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga

Phân tích kỹ thuật

GSh-301 (Gryazev–Shipunov GSh-30-1) là pháo nòng đơn cỡ 30mm, sử dụng đạn 30×165mm – chuẩn đạn phổ biến của Liên Xô/Nga. Pháo hoạt động theo cơ chế giật ngắn, đạt tốc độ bắn khoảng 1.500–1.800 viên/phút tùy cấu hình, được đánh giá cao nhờ cân bằng giữa khối lượng tương đối nhẹ và mật độ hỏa lực.

Trên nền tảng máy bay, ưu tiên trọng lượng và không gian khiến cấu hình nòng đơn, nhẹ của GSh-301 thuận lợi cho tích hợp trong thân mà không ảnh hưởng đáng kể đến khí động học hay tải trọng vũ khí khác. Đạn 30×165mm có các biến thể nổ mạnh, gây cháy, vạch đường; vận tốc đầu nòng cao giúp quỹ đạo thẳng ở cự ly ngắn và tạo động năng lớn khi trúng đích, phù hợp cho các đòn đánh chính xác, hạn chế thiệt hại ngoài mục tiêu.

Khi kết hợp với hệ thống điều khiển hỏa lực hiện đại, phi công có thể khai hỏa thông qua HUD và các cảm biến, thực hiện loạt bắn ngắn ngay khi đạt nghiệm bắn. Trong không chiến, pháo là “phương án cuối” hoặc vũ khí kết liễu ở cự ly gần; trong nhiệm vụ đối đất, nó hiệu quả với mục tiêu lộ thiên, xe bọc nhẹ, trận địa pháo hoặc radar trong các “cửa sổ thời gian” rất ngắn.

Chiến thuật và triển khai

Trong kỷ nguyên tên lửa dẫn đường, pháo hàng không không phải vũ khí chính ở tầm xa nhưng vẫn cung cấp lựa chọn hỏa lực tức thời, không phụ thuộc đầu tự dẫn, liên kết dữ liệu hay số lượng tên lửa còn lại. Pháo gắn trong thân cũng đáp ứng yêu cầu quy tắc tác chiến đòi hỏi xác nhận trực quan hoặc sử dụng hỏa lực tương xứng, giúp tiết kiệm chi phí và tăng tính linh hoạt tác chiến.

Nền tảng mang và mục tiêu duy trì lực lượng

Kalashnikov không công bố khách hàng cụ thể; việc tiếp tục sản xuất chủ yếu nhằm bảo đảm sẵn sàng chiến đấu cho các phi đội hiện có. Ngoài Su-35, GSh-301 là trang bị tiêu chuẩn trên nhiều nền tảng: MiG-29, MiG-29K/KUB, các biến thể Su-27, Su-30 và oanh tạc cơ tiền tuyến Su-34. Trong bối cảnh hoạt động cường độ cao, tuổi thọ nòng, tồn kho phụ tùng và năng lực bảo dưỡng ảnh hưởng trực tiếp số lần xuất kích; vì vậy bảo đảm nguồn cung pháo và linh kiện mang ý nghĩa chiến lược.

Kalashnikov nhấn mạnh họ là nhà sản xuất pháo hàng không duy nhất của Nga. Việc áp dụng thiết bị sản xuất hiện đại, thép hợp kim chất lượng cao và quy trình cải tiến đã giúp sản lượng tăng trong những năm gần đây, góp phần ổn định bảo đảm kỹ thuật cho lực lượng.

Su-35: bối cảnh kỹ thuật

Su-35 là tiêm kích đa nhiệm thế hệ 4++ phát triển từ dòng Su-27, được thiết kế để duy trì ưu thế trên không trong giai đoạn chuyển tiếp khi các tiêm kích thế hệ mới chưa biên chế rộng rãi. Máy bay ưu tiên sức mạnh động cơ, cơ động và hỏa lực.

Điểm nổi bật là khả năng siêu cơ động nhờ cặp động cơ AL-41F1S với điều khiển vector lực đẩy ba chiều, hỗ trợ đáng kể trong không chiến tầm gần. Tốc độ tối đa theo đánh giá có thể đạt Mach 2,25 (khoảng 2.778km/h), ngang ngửa F-22 và nhanh hơn F-35 của Mỹ, với khả năng bay siêu hành trình. Radar mảng pha Irbis-E công suất lớn cho phép phát hiện xa, theo dõi và khóa bắn nhiều mục tiêu; tải trọng vũ khí khoảng 8 tấn giúp Su-35 đảm nhiệm đa dạng nhiệm vụ.

Tiêm kích Su-35 của quân đội Nga - Ảnh: Reuters

Bảng tóm tắt thông số GSh-301

Đánh giá

Việc Kalashnikov duy trì sản xuất GSh-301 cho thấy vai trò bền vững của pháo hàng không trong cấu trúc hỏa lực hiện đại: chi phí thấp, sẵn sàng cao, ít phụ thuộc hệ thống dẫn bắn ngoài máy bay và phù hợp cho các tình huống tác chiến cự ly gần. Với đặc tính kỹ thuật và dải nền tảng mang rộng, GSh-301 tiếp tục là “mảnh ghép” cần thiết bảo đảm cường độ xuất kích và hiệu quả tác chiến của không quân Nga.

CTVX