Vì sao người nhiễm HIV thường mắc bệnh lao?
Trên toàn thế giới, bệnh lao là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở những người nhiễm HIV. Người nhiễm HIV có nhiều khả năng mắc bệnh lao hoạt động hơn người không nhiễm HIV. Điều này là do HIV làm suy yếu hệ thống miễn dịch, khiến cơ thể khó chống lại vi khuẩn lao hơn.
Mối liên hệ giữa HIV và bệnh lao
Bệnh lao là một bệnh nhiễm trùng cơ hội. Nhiễm trùng cơ hội là những bệnh nhiễm trùng xảy ra thường xuyên hơn hoặc nghiêm trọng hơn ở những người có hệ miễn dịch suy yếu so với những người có hệ miễn dịch khỏe mạnh. HIV làm suy yếu hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc bệnh lao ở những người nhiễm HIV. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, người nhiễm HIV có nguy cơ mắc bệnh lao cao gấp 18 lần so với người không nhiễm HIV.
Nhiễm trùng với cả HIV và lao được gọi là đồng nhiễm HIV/lao. Nhiễm trùng lao tiềm ẩn không được điều trị có nhiều khả năng tiến triển thành bệnh lao ở những người nhiễm HIV hơn là ở những người không nhiễm HIV. Ở những người nhiễm HIV, bệnh lao được coi là tình trạng xác định AIDS. Tình trạng xác định AIDS là các bệnh nhiễm trùng và ung thư đe dọa tính mạng ở những người nhiễm HIV.
Thuốc trị HIV bảo vệ hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa HIV tiến triển thành hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS). Ở những người bị nhiễm HIV và lao tiềm ẩn, điều trị bằng thuốc HIV và lao làm giảm khả năng nhiễm lao tiềm ẩn tiến triển thành bệnh lao.
Những người bị đồng nhiễm HIV/lao nên được điều trị cả HIV và lao. Tuy nhiên, thời điểm bắt đầu điều trị và loại thuốc nào cần dùng tùy thuộc vào hoàn cảnh cá nhân của từng người. Dùng một số loại thuốc điều trị HIV và lao cùng lúc, có thể làm tăng nguy cơ tương tác thuốc- thuốc và tác dụng phụ. Những người đang được điều trị đồng nhiễm HIV/lao được các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe theo dõi cẩn thận.
Nếu bạn bị nhiễm đồng thời HIV/lao, hãy trao đổi với bác sĩ về phác đồ điều trị phù hợp với bạn.
PGS.TS.Trịnh Thị Ngọc - Nguyên trưởng khoa truyền nhiễm BV Bạch Mai cho biết, vấn đề đồng nhiễm HIV/lao nếu không được phát hiện sớm và kiểm soát tích cực sẽ càng khiến cho sức khỏe người bệnh nhanh chóng suy giảm, đồng nhiễm thêm nhiều bệnh lý nhiễm trùng cơ hội khác. Từ đó dẫn đến tỉ lệ tử vong ở người đồng nhiễm HIV/lao rất cao.
Giải pháp phòng đồng nhiễm HIV/lao
Để giảm gánh nặng lao ở người nhiễm HIV, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo:
- Xét nghiệm HIV cho tất cả bệnh nhân lao: Việc xác định tình trạng HIV sớm giúp bệnh nhân được tiếp cận kịp thời với các dịch vụ dự phòng, chẩn đoán và điều trị thích hợp.
- Cung cấp sớm liệu pháp kháng retrovirus (ART) cho người nhiễm HIV mắc lao càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, cần lưu ý đến tương tác thuốc và độc tính khi kết hợp thuốc kháng lao và kháng HIV.
- Sàng lọc lao cho người nhiễm HIV mỗi lần đi khám bệnh. Việc tầm soát lao chủ động, định kỳ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời, ngăn ngừa lây nhiễm trong cộng đồng.
- Cung cấp liệu pháp dự phòng lao bằng isoniazid (IPT) cho người nhiễm HIV sau khi loại trừ lao hoạt động.
- Tăng cường truyền thông, tư vấn và hỗ trợ tuân thủ điều trị cũng góp phần cải thiện hiệu quả các can thiệp.
Ngoài ra, cần thực hiện các biện pháp kiểm soát lây nhiễm lao tại các cơ sở y tế như thông khí, sàng lọc triệu chứng, phân luồng bệnh nhân, sử dụng khẩu trang y tế. Biện pháp này cũng rất quan trọng để bảo vệ người nhiễm HIV.
Cần xét nghiệm HIV cho bệnh nhân lao và xét nghiệm lao cho bệnh nhân HIV
Đối với người nhiễm HIV, cần thực hiện các biện pháp:
- Có thái độ sống tích cực, lành mạnh và giữ tinh thần ở trạng thái lạc quan, vui vẻ.
- Thường xuyên lưu ý tới các dấu hiệu bất thường trên cơ thể, đặc biệt là các triệu chứng lâm sàng điển hình ở thể lao thực sự.
- Theo dõi và thăm khám, tầm soát định kỳ bệnh lao.
