Vì sao phải ngâm nếp trước khi đồ xôi, ngâm bao lâu thì vừa?

Xôi là món ăn quen thuộc của người Việt, gắn liền với đời sống hàng ngày cũng như các dịp lễ, Tết, cúng giỗ. Để nấu xôi ngon, thơm nức, dẻo mềm, người nấu cần chú trọng đến từng khâu, từ chọn nguyên liệu đến cách chế biến. Một trong những bước quan trọng nhất là ngâm nếp trước khi đem đi đồ. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ vì sao phải ngâm nếp trước khi đồ xôi và ngâm trong bao lâu để đảm bảo xôi không bị nhão hay sượng.

Vì sao phải ngâm nếp trước khi đồ xôi?

Nếp (gạo nếp) là loại gạo có hàm lượng tinh bột amylopectin cao, tạo nên độ dẻo đặc trưng khi được nấu chín. Tuy nhiên, nếu không ngâm nếp trước khi đồ, hạt nếp rất khó chín đều, dễ bị sượng hoặc khô cứng bên trong, đặc biệt là khi đồ xôi bằng xửng hấp – phương pháp nấu không dùng nước ngập như nấu cơm.

Dưới đây là những lý do chính khiến việc ngâm nếp là bước không thể thiếu khi nấu xôi:

Giúp hạt nếp nở đều, dẻo thơm

Ngâm nếp giúp hạt gạo hút nước từ từ, làm mềm cấu trúc tinh bột bên trong. Khi đồ xôi, hơi nước sẽ dễ dàng thấm vào hạt nếp đã ngậm nước, giúp hạt chín đều từ trong ra ngoài, tránh tình trạng hạt ngoài nhão nhưng trong vẫn sượng.

Ngâm nếp trước khi đồ xôi là một bước không thể thiếu nếu bạn muốn có được món xôi dẻo ngon, chín đều, thơm nức. (Ảnh: The Spruce)

Rút ngắn thời gian nấu

Việc ngâm nếp trước khi đồ giúp giảm đáng kể thời gian hấp. Nếu không ngâm, bạn có thể phải hấp lâu hơn gấp đôi, mà kết quả vẫn không đảm bảo như mong muốn. Nếp chưa ngâm thường khó chín và dễ bị khô bề mặt do thời gian hấp kéo dài.Loại bỏ bụi bẩn và tạp chấtTrong quá trình ngâm và rửa, một phần bụi bẩn, chất bảo quản hoặc hóa chất tồn dư (nếu có trong quá trình bảo quản nếp) sẽ được loại bỏ, giúp món ăn an toàn và ngon miệng hơn..

Cải thiện hương vị và độ dẻo

Nếp ngâm đủ thời gian sẽ cho ra xôi có vị ngọt dịu tự nhiên, độ dẻo mềm, bóng mượt mà không bị dính nhão. Đặc biệt với các món xôi truyền thống như xôi đậu xanh, xôi gấc, xôi lá cẩm hay xôi xéo – chất lượng hạt nếp quyết định phần lớn đến độ ngon của món ăn.

Ngâm nếp đồ xôi cần mấy tiếng?

Ngâm nếp nấu xôi bao lâu là vừa? Tùy theo loại nếp và mục đích sử dụng mà bạn có thể điều chỉnh thời gian ngâm cho phù hợp. (Ảnh: Recipe)

Thời gian ngâm nếp phụ thuộc vào một số yếu tố như loại nếp, mục đích sử dụng và nhiệt độ môi trường. Không có một con số duy nhất, nhưng bạn có thể tham khảo các nguyên tắc sau:

Đối với nếp trắng (nếp cái hoa vàng, nếp thường), nên ngâm trong nước lạnh từ 6 đến 8 tiếng, tốt nhất là ngâm qua đêm; hoặc ngâm nước ấm (40 – 50°C): khoảng 2 đến 4 tiếng. Lưu ý: Không nên ngâm quá 10 tiếng, vì khi đó nếp có thể bị chua, ảnh hưởng đến hương vị.

Nếp cẩm (nếp than) có lớp vỏ ngoài dày và nhiều chất xơ hơn nên cần thời gian ngâm lâu hơn (ngâm trong nước lạnh từ 8 đến 10 tiếng hoặc ngâm nước ấm khoảng 5 đến 6 tiếng). Có thể thêm chút muối khi ngâm để tăng vị đậm đà và giúp hạt nếp cứng cáp hơn, không bị nát khi hấp.

Đối với nếp dùng làm bánh (bánh chưng, bánh tét), do thời gian nấu dài nên nếp không cần ngâm quá lâu, khoảng 4 đến 6 tiếng là đủ để hạt mềm vừa phải, không quá nhão khi gói bánh.

Trường hợp cần gấp nên làm gì?

Nếu không có nhiều thời gian, bạn có thể ngâm nếp trong nước ấm khoảng 2 – 3 tiếng. Tuy nhiên, cách này chỉ phù hợp khi cần gấp, vì nếp ngâm lâu trong nước lạnh vẫn cho hạt dẻo, thơm và ngon hơn.

Để đảm bảo chất lượng món xôi, bạn cần lưu ý những điểm sau khi ngâm nếp đồ xôi:

- Thay nước trong quá trình ngâm: Nếu ngâm lâu (qua đêm), bạn nên thay nước ít nhất 1 lần để tránh hiện tượng lên men, gây chua. Đặc biệt vào mùa hè, khi nhiệt độ cao, quá trình lên men xảy ra nhanh hơn.

- Rửa sạch nếp trước và sau khi ngâm: Trước khi ngâm, nên vo nếp 2-3 lần để loại bỏ bụi bẩn. Sau khi ngâm xong, xả lại bằng nước lạnh để làm sạch, giúp xôi không bị đục hoặc có mùi lạ.

- Không ngâm nếp trong nước nóng quá 60°C: Nhiệt độ nước ngâm quá cao có thể làm hạt nếp bị "nấu sống" bên ngoài, trong khi bên trong vẫn còn sống. Điều này dẫn đến tình trạng xôi không chín đều, bị sượng ở giữa.

- Dùng nếp mới thay vì nếp cũ: Nếp cũ (để quá lâu) thường bị mất độ dẻo, dễ gãy nát khi nấu. Nếu bắt buộc phải dùng, bạn nên ngâm kỹ hơn và cân nhắc thêm chút dầu hoặc nước cốt dừa khi đồ để tăng độ mềm.

Ngâm nếp trước khi đồ xôi là một bước không thể thiếu nếu bạn muốn có được món xôi dẻo ngon, chín đều, thơm nức. Tùy theo loại nếp và mục đích sử dụng mà bạn có thể điều chỉnh thời gian ngâm cho phù hợp.

NGUYỆT ÁNH