Vì sao phụ nữ sống thọ hơn nam giới?

Bà Tanaka Kane và ông Emilio Flores Márquez. Cả hai hiện còn sống.

Trên thế giới, nữ giới sống lâu hơn nam giới. Các nhà khoa học đã giải thích điều này như thế nào?

Yếu tố sinh học

Trong 200 năm qua, tuổi thọ trung bình của con người đã tăng hơn gấp đôi do điều kiện sống được cải thiện và tiến bộ của y học. Tuy nhiên, qua thống kê, các nhà khoa học thấy, thường phụ nữ sống lâu hơn nam giới.

Giải thích điều này, Virginia Zarulli, Phó Giáo sư Nhân khẩu học tại Đại học Nam Đan Mạch, cho biết, trong số những nguyên nhân chính khiến phụ nữ có tuổi thọ cao hơn đàn ông là do sinh học. Đầu tiên, là sự khác biệt về hormone giới tính ở hai giới. Phụ nữ sản sinh nhiều estrogen và ít testosterone hơn nam.

Theo một nghiên cứu năm 2017 đăng trên tạp chí Biology of Sex Differences, estrogen cung cấp khả năng bảo vệ chống lại một số bệnh, chẳng hạn như bệnh tim mạch. Mặt khác, nồng độ testosterone cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc một số bệnh, như ung thư nội mạc tử cung và ung thư vú ở phụ nữ, ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới.

Testosterone cũng liên quan đến hành vi nguy cơ và mức độ hung hăng cao, có thể tăng nguy cơ tử vong ở độ tuổi trẻ hơn. Nó có thể làm cho cơ thể chúng ta khỏe hơn trong thời gian ngắn, nhưng những thay đổi đó cũng dễ gây bệnh đau tim, nhiễm trùng và ung thư vào cuối đời.

Các nhà khoa học cho biết, testosterone có thể làm tăng việc tạo tinh dịch nhưng lại góp phần làm ung thư tuyến tiền liệt tiến triển, hoặc có thể thay đổi chức năng tim mạch theo hướng gia tăng hiệu suất làm việc khi ta trẻ nhưng lại dẫn đến bệnh áp huyết cao và xơ cứng động mạch sau này.

Ngoài ra, một thành phần di truyền cũng có vai trò trong việc sống thọ. Con người có hai nhiễm sắc thể giới tính: X và Y. Phụ nữ có hai nhiễm sắc thể X, còn nam giới có cả X và Y.

PGS Virginia Zarulli nói: “Nếu bạn nghĩ về điều này, nhiễm sắc thể Y sẽ là nhiễm sắc thể X bị thiếu chân - thiếu vật liệu di truyền. Phụ nữ có nhiễm sắc thể X kép - vật liệu di truyền bổ sung - cho phép cơ thể có kế hoạch dự phòng, nếu có đột biến xấu trên một trong hai nhiễm sắc thể X, X còn lại có thể giúp họ sống”.

Một báo cáo trên tờ International Journal of Endocrinology vào năm 2013, cho thấy, estrogen dường như có chức năng bảo vệ, chống oxy hóa. Có bằng chứng cho thấy, nó ngăn chặn một số bệnh liên quan đến sự tổn hại DNA.

Đối với phụ nữ tiền mãn kinh, estrogen giúp giảm thiểu nguy cơ tăng mỡ máu nhiều hơn so với nam giới. Ngoài ra, estrogen còn có thể giúp duy trì chức năng tế bào khỏe mạnh, bình thường.

Theo một nghiên cứu năm 2003 được công bố trên tạp chí Population and Development Review ở hơn 11.000 nữ tu và thầy tu Công giáo Bavaria sống từ năm 1890 - 1995, lợi thế sinh học kể trên giúp phụ nữ sống thọ hơn nam giới trung bình gần một năm.

Trong những môi trường tôn giáo nghiêm ngặt, nam giới và nữ giới có lối sống gần giống nhau và cả hai giới đều tránh các hành vi nguy cơ, do đó, sự khác biệt về tuổi thọ của họ có lẽ là do sinh học.

Ngoài ra, một nghiên cứu năm 2018 do Zarulli đứng đầu và được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences, cho thấy, trẻ sơ sinh ở những nơi có tỷ lệ tử vong đặc biệt cao, chẳng hạn như trong nạn đói và dịch bệnh nghiêm trọng, hoặc khi chúng bị bắt làm nô lệ, trẻ em gái có tỷ lệ sống sót cao hơn so với trẻ em trai.

Yếu tố xã hội

Tổ chức Guinness thế giới công nhận người cao tuổi nhất hiện còn sống là cụ bà người Nhật Bản, Tanaka Kane, sinh ngày 2/1/1903. Cho đến nay, bà đã hơn 118 tuổi. Người đàn ông thọ nhất còn sống là cụ ông Emilio Flores Márquez, sinh ngày 8/8/1908 tại Carolina, Puerto Rico. Khi được Kỷ lục Guinness thế giới công nhận vào hôm 30/6/2021, cụ ở độ tuổi 112 và 326 ngày.

PGS Virginia Zarulli cho biết thêm, các yếu tố xã hội cũng đóng một vai trò khá quan trọng về tuổi thọ. Đàn ông có xu hướng hút thuốc lá, uống rượu nhiều và thường xuyên hơn phụ nữ.

Theo CDC, nam giới uống rượu bia cao gần gấp đôi phụ nữ, và 35% nam giới trên thế giới hút thuốc, so với 6% phụ nữ. Theo một nghiên cứu đánh giá năm 2020 trên tạp chí Advances in Clinical and Experimental Medicine, phụ nữ thường tin tưởng vào chế độ dinh dưỡng lành mạnh, trong khi nam giới lại thích các bữa ăn nhiều chất béo và thức ăn nhanh.

Ngoài ra, phụ nữ có khả năng đến gặp bác sĩ thăm khám, không bao gồm các dịch vụ chăm sóc liên quan đến thai kỳ, cao hơn 33% so với nam giới. Phụ nữ thường mắc phải các bệnh mạn tính nhiều hơn nam giới, nhưng các căn bệnh mạn tính ở phụ nữ ít nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng, trong khi bệnh mạn tính ở nam lại dễ dẫn đến tử vong hơn.

Tuy nhiên, khoảng cách tuổi thọ giữa hai giới không phải lúc nào cũng rộng như bây giờ. Theo một báo cáo từ Cục Nghiên cứu Kinh tế quốc gia Mỹ, các hồ sơ chi tiết về tỷ lệ tử vong cho thấy, phụ nữ không phải lúc nào cũng sống lâu hơn nam giới, cho đến khoảng đầu thế kỷ 20. Trước đó, các bệnh truyền nhiễm lan tràn và tấn công khiến cả hai giới có tuổi thọ gần ngang nhau.

Bắt đầu từ giữa những năm 1970, khoảng cách giữa tuổi thọ tiềm năng và tuổi thọ quan sát được bắt đầu gia tăng đối với phụ nữ, do họ hút thuốc lá. Tính đến năm 2005, số phụ nữ sống trung bình ít hơn dự kiến 2,3 năm vì rất nhiều phụ nữ đã bắt đầu hút thuốc. Tuy nhiên, theo thống kê, tuổi thọ của họ vẫn cao hơn nam giới.