Vì sao ung thư tuyến giáp tăng nhanh ở người trẻ tuổi?

Tại Việt Nam, ung thư tuyến giáp đang có tốc độ gia tăng rất nhanh, vươn lên đứng thứ 6 trong các loại ung thư thường gặp nhất theo số liệu từ GLOBOCAN 2022. Ước tính mỗi năm nước ta ghi nhận hơn 6.120 ca mắc mới, trong đó có sự chênh lệch giới tính rõ rệt khi bệnh đặc biệt phổ biến ở nữ giới với tỷ lệ mắc cao gấp 3 lần so với nam giới.

Dù số ca mắc tăng cao, ung thư tuyến giáp vẫn được các bác sĩ đánh giá là loại bệnh có tiên lượng tốt hàng đầu, với tỷ lệ sống thêm 5 năm đạt trên 90% nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ.

Trong nhiều thập kỷ, ung thư tuyến giáp được xem là bệnh phát sinh chủ yếu ở người trung niên hoặc lớn tuổi. Tuy nhiên gần đây, một thực tế khiến ngành y tế toàn cầu phải giật mình: tỉ lệ mắc ung thư tuyến giáp ở nhóm thanh thiếu niên và người trẻ dưới 40 tuổi đang gia tăng đáng kể. Những người ở độ tuổi đôi mươi, ba mươi giờ đây cũng có thể đứng trước nguy cơ mà trước đây ít ai nghĩ tới.

Số liệu "dậy sóng" khi khối u không phân biệt tuổi tác

Hàng năm, các phòng khám nội tiết và ung bướu tại nhiều nước ghi nhận số lượng bệnh nhân trẻ được chẩn đoán ung thư tuyến giáp tăng mạnh. Không ít người dưới 30, thậm chí 20 tuổi đến khám vì cảm giác vướng ở cổ, khàn tiếng, sưng hạch, hoặc chỉ đơn giản do siêu âm kiểm tra sức khỏe và được phát hiện u tuyến giáp.

Hiện tượng này khiến nhiều bác sĩ đặt câu hỏi: liệu ung thư tuyến giáp đang "trẻ hóa" thật sự, hay chỉ do chẩn đoán ngày càng phổ biến, kỹ thuật siêu âm, sinh thiết được sử dụng rộng rãi hơn? Có lẽ cả hai yếu tố này cùng tác động nhưng quan trọng hơn, nó nhắc nhở mọi người: không nên chủ quan vì còn trẻ.

Bác sĩ nội tiết tư vấn cho người trẻ về việc theo dõi nhân giáp và tầm soát ung thư tuyến giáp.

Một thực tế cho thấy, phần lớn khối u tuyến giáp phát hiện ở người trẻ là rất nhỏ, biểu hiện âm thầm và có tốc độ phát triển rất chậm có khi cả đời không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Nhưng khi phát hiện, nhiều người lo lắng quá mức, dẫn đến sinh thiết, phẫu thuật, cắt bỏ tuyến giáp bước điều trị làm thay đổi cuộc đời nhiều người, thậm chí gây hậu quả lâu dài về hormone, sức khỏe, tinh thần.

Vì thế, các bác sĩ khuyến cáo: nếu không có triệu chứng rõ rệt (khối u to, thay đổi âm sắc giọng, nuốt nghẹn, hạch cổ), đừng vội vã phẫu thuật. Việc siêu âm định kỳ hàng năm ở người trẻ khỏe mạnh đặc biệt khi không có tiền sử gia đình không được xem là cần thiết. Việc khám tuyến giáp nên xuất phát từ nhu cầu thực tế, dấu hiệu rõ ràng hoặc nguy cơ đáng kể.

Khi nào bạn nên lưu tâm u tuyến giáp và các dấu hiệu cần đi khám?

Nếu bạn nhận thấy một hoặc vài trong các dấu hiệu sau nên đi khám sớm: Xuất hiện u cục, hạch ở vùng trước cổ, sưng kéo dài.

Cảm giác vướng khi nuốt, nuốt khó, nghẹn, đau sau cổ, khàn tiếng bất thường kéo dài.
Có người thân từng mắc bệnh tuyến giáp, hoặc bản thân từng xạ trị vùng đầu/cổ, tiếp xúc bức xạ cao.
Được bác sĩ nội tiết, ung bướu chỉ định do phát hiện ngoài lề như khi khám sức khỏe tổng quát có nhân giáp, lúc đó nên thảo luận kỹ với bác sĩ, xem xét theo dõi hoặc sinh thiết.
Trong các trường hợp không có dấu hiệu, siêu âm định kỳ mỗi năm không còn là khuyến cáo phổ quát, vì có thể gây ra "chẩn đoán quá mức", lo lắng không cần thiết, và điều trị đôi khi không thực sự cần.

Khối u nhỏ vẫn cần theo dõi

Dù nhiều khối giáp nhỏ có tốc độ phát triển chậm hoặc không bao giờ trở thành ác tính, nhưng không phải lúc nào cũng có thể dự đoán chính xác trước. Có những trường hợp, khối u âm thầm tiến triển, lan sang hạch, ảnh hưởng đến tuyến, đặc biệt nếu người bệnh trì hoãn kiểm tra hoặc bỏ qua lời khuyên y tế.

Vì vậy, nếu bạn phát hiện nhân giáp nhỏ , dù chưa có triệu chứng nên được bác sĩ theo dõi định kỳ, siêu âm lại và đánh giá theo khuyến cáo chuyên khoa. Việc "quan sát có kiểm soát" (active surveillance) hiện được nhiều chuyên gia khuyến khích thay vì phẫu thuật ngay lập tức, nhằm tránh biến động hormone và hậu quả điều trị không mong muốn.

Nhận thức đúng, khám đúng và phòng đúng

Vấn đề quan trọng không nằm ở việc soi gương mỗi ngày, sờ cổ mỗi tuần, mà ở nhận thức đúng: ung thư tuyến giáp có thể gặp ở người trẻ, nhưng không phải mọi nhân tuyến giáp đều đáng sợ. Việc đi khám nên xuất phát từ dấu hiệu thực tế, thay vì hoang mang theo trào lưu hay nghe "ma ghen từ người quen".

Giáo dục về ung thư tuyến giáp cần hướng tới: hiểu rõ về nguy cơ, dấu hiệu, lựa chọn phương án hợp lý từ theo dõi, sinh thiết, đến quyết định điều trị chứ không phải phản ứng thái quá khi thấy một nốt nhỏ.

Người trẻ đi siêu âm tuyến giáp định kỳ để phát hiện sớm các khối u tiềm ẩn.

Tầm soát và quan tâm đến lối sống

Bên cạnh tầm soát và theo dõi, người trẻ nên giữ lối sống lành mạnh: chế độ ăn hợp lý, hạn chế tiếp xúc hóa chất thuốc trừ sâu, phóng xạ, tránh stress kéo dài bởi có nhiều giả thuyết cho rằng thay đổi môi trường sống, nội tiết, ô nhiễm có thể góp phần làm gia tăng nguy cơ tuyến giáp.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ khi cần nhưng đừng biến việc kiểm tra thành nỗi ám ảnh; biết đối diện với thông tin, nhưng cần phân biệt giữa khối u lành và khối u đáng nguy hiểm.

Ung thư tuyến giáp ở người trẻ là lời cảnh báo: không nên chờ đến khi "cao tuổi" mới quan tâm sức khỏe. Nhưng đồng thời, xã hội từ báo chí, y tế, chuyên gia cần truyền tải thông tin đúng mực: không gây hoang mang, không khuyến khích xét nghiệm không cần thiết, mà hướng dẫn theo dõi, phát hiện và xử lý khoa học.

Người trẻ, vì thế, có trách nhiệm với sức khỏe của mình: lắng nghe cơ thể, đi khám khi có dấu hiệu, tìm đến bác sĩ chuyên khoa nếu cần và quan trọng: giữ bình tĩnh, hiểu đúng, đừng để nỗi sợ biến thành quyết định không cần thiết.

Ung thư tuyến giáp không còn là "bệnh của tuổi trung niên" nó có thể gõ cửa người 20, 25, 30 tuổi. Nhưng phát hiện sớm không đồng nghĩa với vội vã điều trị. Nếu biết quan sát, đi khám đúng lúc, và lựa chọn phương án phù hợp, bạn có thể kiểm soát bệnh hiệu quả, bảo vệ sức khỏe mà không để nỗi sợ chi phối cuộc sống. Hãy xem đó như lời nhắc nhở nhẹ, nhưng đầy ý nghĩa: trẻ không có nghĩa là miễn nhiễm.

Cô gái 20 tuổi phát hiện mắc ung thư tuyến giáp di căn xương, chỉ từ dấu hiệu đau lưng - SKĐS

Bs. Phạm Ngọc Trâm