Bộ Y tế khuyến cáo phòng chống ảnh hưởng của ô nhiễm không khí

Trước tình trạng chất lượng không khí suy giảm nghiêm trọng tại nhiều đô thị, đặc biệt là Hà Nội, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) mới đây đã ban hành khuyến cáo chính thức nhằm giúp người dân chủ động bảo vệ sức khỏe. Động thái này xuất phát từ những số liệu quan trắc môi trường của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy mức độ ô nhiễm trong thời gian qua không chỉ có xu hướng tăng mà còn xuất hiện nhiều thời điểm AQI chạm ngưỡng xấu.

Dù diễn biến ô nhiễm phụ thuộc vào mùa và điều kiện khí tượng, kết quả theo dõi vẫn phản ánh một thực tế đáng lo ngại: không khí ô nhiễm kéo dài đang gây tác động tiêu cực tới sức khỏe cộng đồng, làm gián đoạn các hoạt động kinh tế – xã hội.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phơi nhiễm với các chất ô nhiễm trong không khí có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng như viêm đường hô hấp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen suyễn, bệnh tim mạch, đột quỵ; đồng thời gây tổn thương da, mắt và tác động xấu đến hệ miễn dịch, thần kinh lẫn sức khỏe tinh thần. Những nhóm dân số nhạy cảm như trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi và bệnh nhân hô hấp – tim mạch chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Trước tình trạng chất lượng không khí suy giảm nghiêm trọng mới đây Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) mới đây đã ban hành khuyến cáo chính thức nhằm giúp người dân chủ động bảo vệ sức khỏe.

Nhận diện rõ nguy cơ này, Bộ Y tế nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp phòng ngừa ở cả cấp độ cá nhân và cộng đồng.

Các biện pháp bảo vệ sức khỏe cần được thực hiện ngay

Cục Phòng bệnh khuyến cáo người dân theo dõi thường xuyên chất lượng không khí qua các nền tảng thông tin chính thức để có hành động phù hợp. Việc đeo khẩu trang đạt chuẩn khi ra đường, đảm bảo nhà cửa thông thoáng, sử dụng kính và khẩu trang khi làm việc trong môi trường nhiều bụi là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả.

Song song với đó, Bộ Y tế cũng đề nghị các hộ gia đình hạn chế các nguồn phát thải trong sinh hoạt. Việc thay thế bếp than tổ ong, bếp củi hay đốt rơm rạ bằng các thiết bị dùng điện, gas không chỉ góp phần giảm ô nhiễm mà còn nâng cao chất lượng sống. Đối với người hút thuốc lá hoặc thuốc lào, khuyến cáo mạnh mẽ là nên cai hoặc giảm tần suất hút để tránh tạo thêm nguồn khói độc hại trong không gian chung.

Những người nhạy cảm với ô nhiễm không khí được khuyên tránh các khu vực có lưu lượng giao thông lớn, công trình xây dựng hoặc nơi đốt nhiên liệu. Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như ho kéo dài, khó thở, đau ngực, việc đến cơ sở y tế sớm là hết sức cần thiết. Tăng cường dinh dưỡng, giữ ấm cơ thể trong mùa lạnh và tuân thủ điều trị đối với các bệnh mạn tính cũng là yếu tố then chốt giúp giảm nguy cơ biến chứng.

Biện pháp bảo vệ sức khỏe theo từng ngưỡng ô nhiễm

Khuyến cáo của Bộ Y tế được xây dựng tương ứng với từng mức độ chất lượng không khí:

AQI 51–100 (Trung bình): Người bình thường có thể tham gia các hoạt động ngoài trời mà không hạn chế. Tuy nhiên, những người nhạy cảm được khuyến cáo giảm thời gian hoạt động ngoài trời và theo dõi sức khỏe nếu có triệu chứng bất thường.

AQI 101–150 (Kém): Người dân nên giảm thời gian tham gia các hoạt động ngoài trời, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao như đường phố, công trình xây dựng. Học sinh có thể tham gia hoạt động ngoài trời nhưng cần hạn chế tập thể dục hay vận động mạnh trong thời gian dài.

AQI 151–200 (Xấu): Người dân cần hạn chế hoạt động ngoài trời, lựa chọn thời điểm ít ô nhiễm để làm việc và nghỉ ngơi nhiều hơn. Việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng thay cho xe máy; xe đạp được khuyến khích để giảm tiếp xúc với không khí ô nhiễm. Người nhạy cảm được khuyến nghị thực hiện các hoạt động trong nhà, vệ sinh mũi, họng và mắt bằng nước muối sinh lý.

AQI 201–300 (Rất xấu): Mọi hoạt động ngoài trời nên hạn chế tối đa. Các gia đình khu vực ô nhiễm nặng cần đóng kín cửa để giảm bụi xâm nhập, đồng thời sử dụng khẩu trang đạt chuẩn chống bụi mịn khi buộc phải ra ngoài.

AQI 301–500 (Nguy hại): Toàn bộ hoạt động ngoài trời cần tránh. Người dân cần chuyển sang các hoạt động trong nhà và đảm bảo đóng kín cửa sổ, cửa ra vào. Đối với trẻ em tại các trường học, cần cân nhắc cho nghỉ học nếu tình trạng không khí ở mức nguy hại kéo dài trong ba ngày liên tiếp. Trong trường hợp phải đi học, cần điều chỉnh thời gian học và hạn chế các hoạt động ngoài trời.

Theo Văn bản hợp nhất 01/VBHN-BTNMT ban hành ngày 10/01/2025, khi VN_AQI đạt từ 301 trở lên trong ba ngày liên tục, các cơ quan quản lý có thể xem xét tạm dừng hoặc điều chỉnh thời gian làm việc, học tập. Việc hạn chế hoạt động ngoài trời, tạm ngưng các sự kiện tập trung đông người và ưu tiên sinh hoạt trong nhà là cần thiết để giảm mức độ phơi nhiễm cho cộng đồng.

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí có dấu hiệu kéo dài và diễn biến phức tạp, sự chủ động của người dân kết hợp với khuyến cáo của cơ quan chức năng đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ sức khỏe và duy trì năng lực lao động – yếu tố cốt lõi cho tăng trưởng kinh tế bền vững.

Hoàng Trang