VIB trước áp lực doanh thu

Năm nay, VIB đặt mục tiêu lợi nhuận trước thuế tăng 22% so với kết quả 2024, đạt 11.020 tỷ đồng.

Kế hoạch lợi nhuận vượt 11.000 tỷ và áp lực từ doanh thu

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 diễn ra hồi cuối tháng 3, lãnh đạo ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB ) nhìn nhận 2024 là năm khó khăn với những ngân hàng có bản báo cáo tài chính thực chất, khi việc giảm giá cho vay trong bối cảnh giá huy động không đồng hành đã tác động đến kết quả kinh doanh.

Thách thức kéo dài sang quý I năm nay. Báo cáo tài chính quý I/2025 thể hiện thu nhập lãi thuần đạt 3.737 tỷ đồng, giảm 14% so với cùng kỳ năm ngoái. Dù CASA có sự cải thiện tích cực, tăng 17% so với đầu năm nhưng mức tăng của chi phí huy động trong khi lãi suất cho vay bình quân giảm đáng kể đã gây sức ép lớn lên NIM. NIM theo quý do vậy giảm xuống còn 3% (so với 4,3% tại thời điểm quý I/2024), còn NIM 12 tháng giảm về 3,46%.

Trong khi thu nhập lãi giảm, thu nhập ngoài lãi cũng chứng kiến sự suy yếu (-10% svck), đặc biệt từ kênh bancassurance. Báo cáo tài chính quý I/2025 của VIB thể hiện lãi từ hoạt động dịch vụ giảm 12,5%, lãi từ hoạt động kinh doanh ngoại hối giảm 60,6%... Thu nhập khác chủ yếu từ thu hồi nợ trong quý đạt 342 tỷ đồng, tăng 64% svck nhưng không đủ bù đắp cho sự suy yếu tống thế từ các nguồn thu phí.

Thu nhập hoạt động của ngân hàng trong quý do đó giảm 13,5% so với cùng kỳ, đạt 4.601 tỷ đồng. Dù đã kiểm soát tốt chi phí hoạt động và tiết giảm mạnh chi phí dự phòng rủi ro so với cùng kỳ, áp lực từ doanh thu vẫn khiến lãi trước thuế của ngân hàng suy giảm nhẹ 3,2%, đạt 2.421 tỷ đồng.

Tiết giảm chi phí dự phòng (-55% svck) xuống còn hơn 421 tỷ đồng là bệ đỡ chính hỗ trợ lợi nhuận của VIB trong quý I/2025. Tuy vậy trong nhận định mới đây, các chuyên gia từ VPBankS đánh giá điều này khó có thể là yếu tố bù đắp bền vững trong dài hạn.

Xu hướng thu nhập lãi và ngoài lãi giảm tốc đã được bộc lộ từ trước đó, khi báo cáo tài chính năm 2024 thể hiện kết quả kinh doanh của ngân hàng đi lùi so với 2023, với lợi nhuận trước thuế cả năm giảm 15,9% đạt 7.204 tỷ đồng.

Trong 2024, VIB ghi nhận tổng thu nhập hoạt động đạt 20.509 tỷ đồng (-7,2% svck), chủ yếu do sự sụt giảm từ thu nhập lãi thuần (-9,4% svck, đạt 3.202 tỷ đồng). NIM theo đó giảm mạnh xuống mức 3,75% (từ 5,01% của 2023), cùng với xu hướng toàn ngành khi ngân hàng tập trung giảm mạnh lãi suất cho vay để hỗ trợ nền kinh tế theo định hướng của Ngân hàng Nhà nước.

Mảng thu nhập ngoài lãi tăng nhẹ nhờ đóng góp từ thu nhập khác khi hoạt động thu hồi nợ xấu được đẩy mạnh. Tuy nhiên, cấu phần thu nhập từ dịch vụ lại chứng kiến mức giảm 19,9% cùng kỳ, xuống 1.765 tỷ đồng do kênh bancassurance suy yếu và hoạt động bán lẻ phục hồi chậm chạp. Trung bình giai đoạn 2021-2023, doanh thu từ bancassurance chiếm 37% thu nhập ngoài lãi của VIB, nhưng tỷ lệ này đã giảm xuống chỉ đạt bình quân 18% trong 5 quý gần đây.

Với định hướng ngân hàng bán lẻ, triển vọng thu nhập lãi của VIB trong trung và dài hạn nhìn chung tích cực khi nhu cầu vay ở các phân khúc cho vay bán lẻ hồi phục hoàn toàn. Các sản phẩm chủ đạo ở phân khúc bán lẻ như vay mua nhà, vay hộ kinh doanh, vay mua xe… được đánh giá có nhiều tiềm năng tăng trưởng trong dài hạn và kỳ vọng là động lực chính thúc đẩy lợi nhuận ngân hàng. Tuy vậy trong ngắn hạn, NIM tạm thời vẫn chịu áp lực. Trong khi đó, triển vọng nguồn thu dịch vụ có thể tiếp tục tác động đến mảng thu nhập ngoài lãi của VIB trong bối cảnh kênh bancassurance tiếp tục đối mặt với áp lực từ quy định và nhu cầu yếu, khiến cho việc phục hồi thu phí vẫn là bài toán trung hạn.

Theo kế hoạch kinh doanh đã được thông qua tại ĐHĐCĐ thường niên, năm nay, VIB đặt mục tiêu lợi nhuận trước thuế tăng 22% so với kết quả 2024, đạt 11.020 tỷ đồng. Ban lãnh đạo ngân hàng kỳ vọng càng về các quý cuối năm càng tăng trưởng tốt hơn so với quý đầu, có thể tăng 30-40%.

Nợ xấu tăng theo xu hướng chung toàn ngành

VIS Rating trong một báo cán gần đây nhận định: "NPL đối với một số ngân hàng tư nhân (ví dụ: VPB, MBB, OCB, TPB, VIB) tăng đáng kể từ cho vay mua nhà cá nhân trong phân khúc mang tính đầu cơ hoặc liên quan đến các chủ đầu tư bất động sản gặp khó khăn".

Tại VIB, hiện cơ cấu danh mục cho vay hiện tập trung cao vào mảng bán lẻ bao gồm cho vay mua nhà, mua xe, vay tiêu dùng và hộ kinh doanh..., đây là các phân khúc nhạy cảm hơn với biến động thu nhập và chi phí sinh hoạt. Do đó, khả năng nợ xấu gia tăng trong điều kiện nền kinh tế đối diện nhiều thách thức là hiện hữu. Theo lãnh đạo VIB, giai đoạn 2017-2024, bán lẻ chiếm khoảng 80% tổng dư nợ tín dụng.

Ảnh: VISRating.

Thực tế, trong quý I/2025, dư nợ xấu (nợ nhóm 3,4,5) tại VIB đạt 12.675 tỷ đồng, tăng hơn 11% so với mức 11.374 tỷ đồng hồi đầu năm. Nợ nhóm 3 tăng mạnh 26% trong khi nợ nhóm 4 tăng 12% và nợ nhóm 5 tăng 6%. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ lên mức 3,79%, cao hơn con số 3,51% hồi đầu năm. Ngoài ra, nợ nhóm 2 tăng nhẹ gần 3%.

Rủi ro chuyển nhóm nợ xấu gia tăng trong khi tỷ lệ trích lập dự phòng (LLR) tại thời điểm kết thúc quý I/2025 đã giảm xuống 39% từ mức 50% vào đầu năm, phản ánh bộ đệm rủi ro mỏng đi. Chi phí tín dụng giảm về 0,51% trên tổng dư nợ, thấp hơn đáng kể so với cùng kỳ cũng như quý liền trước dù tỷ lệ hình thành nợ xấu tăng lên 3,07%.

Năm nay, VIB đặt mục tiêu kiểm soát tỷ lệ nợ xấu dưới 3%. Tại ĐHĐCĐ thường niên 2025, Chủ tịch VIB Đặng Khắc Vỹ chia sẻ rủi ro ở VIB đặt ngang hàng với hai yếu tố tăng trưởng và hiệu suất. Khó khăn hơn khi VIB là ngân hàng bán lẻ, không tái cơ cấu nợ. Do vậy, tỷ lệ nợ xấu ở VIB là tỷ lệ nợ xấu thực chất. Lãnh đạo ngân hàng kỳ vọng nợ xấu đã được tạo đỉnh cuối năm 2024 và sẽ khởi sắc từ 2025.

Ngân hàng cũng cho biết đã đẩy mạnh các hoạt động kiểm soát tín dụng đầu vào, siết chuẩn mực cho vay, ứng dụng công nghệ… để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro, kỳ vọng cải thiện chất lượng tài sản.

Nhìn ra toàn ngành, nợ xấu gia tăng là xu hướng chung của ngành ngân hàng trong quý đầu năm nay. Theo thống kê của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), nợ xấu nội bảng từ các khoản cho vay khách hàng của 27 ngân hàng niêm yết đã tăng hơn 37.000 tỷ đồng trong quý I/2025. VDSC nhận định nợ xấu sẽ tiếp tục tăng trong quý II/2025 khi xét đến diễn biến tăng ròng mạnh của nợ nhóm 2, ước tính tương đương với quy mô nợ xấu đã hình thành ròng trong quý I và nợ xấu tiềm ẩn còn lớn.

“Nợ xấu tiềm ẩn cao khoảng 193.000 tỷ đồng (gồm nợ VAMC, nợ tiềm ẩn rủi ro, nợ cơ cấu lại theo Thông tư 02) cùng dư nợ của các khách hàng có khả năng bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế quan đối ứng cũng sẽ khiến cho xu hướng tăng của nợ xấu chưa thể sớm dừng lại”, các chuyên gia phân tích thêm.

Theo đó, quy mô tăng nợ xấu được dự báo sẽ có sự phân hóa ở các nhóm ngân hàng. Trong đó, nhóm các ngân hàng TMCP sẽ tiếp tục phải đối mặt với nợ xấu từ mảng bán lẻ liên quan tới các khoản vay mua bất động sản dự án của các nhà phát triển gặp khó khăn trong quý II năm nay trước khi các vấn đề pháp lý được giải quyết trong nửa cuối năm nay.

Thùy Dung