Việt Nam đang đặt bước chân đầu tiên vào 'hành trình xanh' cùng với logistics thế giới

Bức tranh minh họa AI trong ngành logistics.

Trong năm lịch sử – kỷ niệm 99 năm thành lập, Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận Vận tải quốc tế (FIATA) đã chọn Hà Nội, Việt Nam, làm điểm dừng chân cho Đại hội Thế giới với chủ đề "Logistics xanh, thích ứng nhanh".

Sự kiện không chỉ đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam đăng cai tổ chức một đại hội tầm cỡ toàn cầu của ngành, mà còn lập nên hai kỷ lục ấn tượng: hơn 1.000 đại biểu từ hơn 100 quốc gia tham dự và số lượng phóng viên đông đảo nhất trong lịch sử 99 năm của Liên đoàn.

Tại buổi họp báo, ông Turgut Erkeskin, Chủ tịch FIATA và ông Stéphane Graber, Tổng Giám đốc FIATA cùng ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), đã chia sẻ về cơ hội, thách thức và tầm nhìn của ngành logistics toàn cầu, nơi Việt Nam đang giữ một vị thế then chốt trong hành trình chuyển đổi số và phát triển bền vững.

TIỀM NĂNG LỚN, THÁCH THỨC KHÔNG NHỎ

Với sự tăng trưởng đáng kể về sản xuất và phát triển thương mại quốc tế, đặc biệt là với Liên minh châu Âu (EU), Việt Nam đang sở hữu một "mạch máu" quan trọng cho sự phát triển của logistics. Theo ông Turgut Erkeskin, Việt Nam có tiềm năng to lớn để trở thành một trung tâm trung chuyển quan trọng cho hàng hóa trong khu vực. Việc đất nước ngày càng tăng cường hội nhập với các nền kinh tế thế giới đang tạo ra một nền tảng tuyệt vời cho sự phát triển này.

Ông Turgut Erkeskin - Chủ tịch FIATA.

Tuy nhiên, song hành với cơ hội là những thách thức không nhỏ. Ông Erkeskin nhấn mạnh rằng logistics cần một cơ sở hạ tầng phát triển tốt, bao gồm năng lực cảng, đường bộ, kết nối đường sắt, hàng không và đường biển. Việt Nam cần phải nâng cao cơ sở hạ tầng trong những lĩnh vực này.

Một yếu tố quan trọng khác là Chỉ số Hiệu suất Logistics (LPI). Ông Erkeskin gợi ý rằng Việt Nam nên đặt mục tiêu lọt vào top 20 LPI, bởi khi đạt được điều đó, quốc gia sẽ có kết nối tốt hơn, hoạt động dễ dàng hơn, chi phí thấp hơn và tăng hiệu quả trong hệ thống.

Bổ sung thông tin chi tiết về thực trạng chi phí logistics và LPI của Việt Nam, ông Đào Trọng Khoa cho biết chi phí logistics so với GDP hiện nằm ở mức khoảng 14% đến 16% (năm 2024), tương đương với mức chung của khu vực ASEAN.

Về xếp hạng LPI, báo cáo gần đây nhất của Ngân hàng Thế giới cho thấy Việt Nam đang ở vị trí thứ 43, giảm nhẹ so với kỳ đánh giá trước (thứ 39). Tuy nhiên, nếu xét về mặt điểm số trung bình (3.3 điểm), Việt Nam thực tế đã tự cải thiện hoạt động logistics của mình. Sự sụt giảm về vị trí xếp hạng chỉ ra rằng các nước khác cũng đang có những bước cải thiện mạnh mẽ.

Ông Khoa bày tỏ sự tin tưởng rằng Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu top 20 LPI nhờ vị thế là một điểm sáng trong chuỗi cung ứng toàn cầu và nền kinh tế rất mở.

Đồng thời, ngành logistics Việt Nam cũng đối diện với thách thức lớn về nhân lực và quy tắc, quy định. Ông Erkeskin chỉ ra rằng các quy tắc và quy định cần được cập nhật theo kỳ vọng của thương mại quốc tế, hướng tới thủ tục dễ dàng, nhanh chóng và an toàn, điều này có thể đạt được thông qua việc số hóa.

Đối với việc phát triển các cảng trung chuyển cỡ khu vực và quốc tế như Singapore, ông Khoa thừa nhận cơ hội luôn tồn tại, song cần phải có những đề xuất và giải pháp chiến lược để mô hình cảng trung chuyển tại Việt Nam có thể phát triển thành công.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi mọi ngành công nghiệp, câu hỏi về việc AI là mối đe dọa hay cơ hội cho logistics đã được đặt ra.

Về vấn đề này, ông Turgut Erkeskin khẳng định: "FIATA xem AI là một lợi thế cho ngành. Logistics có rất nhiều quy trình lặp đi lặp lại. AI có khả năng truy xuất và sử dụng thông tin trong các bước khác nhau của doanh nghiệp mà không cần sự can thiệp của con người, giúp loại bỏ các hoạt động lặp lại và cung cấp luồng dữ liệu chính xác".

Ông Turgut Erkeskin, ông Stéphane Graber và ông Đào Trọng Khoa chủ trì buổi họp báo.

Mặc dù một số hoạt động có thể được chuyển sang hệ thống AI, có thể gây ra mối đe dọa về việc làm trong ngắn hạn, nhưng AI đồng thời mang lại năng suất và tăng trưởng kinh doanh thông qua phân tích dự đoán. Sự tăng trưởng kinh doanh này cuối cùng sẽ đòi hỏi nguồn nhân lực mới gia nhập lĩnh vực.

Theo ông Đào Trọng Khoa, AI vừa là cơ hội, vừa là thách thức. Trong logistics Việt Nam, rất nhiều hoạt động vẫn thực hiện thủ công, do đó việc đưa AI vào có thể ảnh hưởng đến lực lượng lao động làm việc trong lĩnh vực chứng từ hay phục vụ khách hàng.

Thách thức lớn nhất nằm ở khả năng tiếp cận công nghệ mới của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), vốn chiếm 90% - 95% số lượng doanh nghiệp logistics Việt Nam. Ông Khoa nhấn mạnh cần có định hướng chung từ Chính phủ, các bộ ngành và Hiệp hội để hỗ trợ SME. Tuy nhiên, AI sẽ là một cơ hội để các doanh nghiệp cải thiện năng suất, thay thế các lĩnh vực kém hiệu quả và tăng hiệu quả hoạt động.

THÍCH ỨNG VỚI BIẾN ĐỘNG THƯƠNG MẠI VÀ THUẾ QUAN

Các ý kiến tại cuộc họp báo đều nhấn mạnh ngành logistics toàn cầu đã liên tục phải đối mặt với các cú sốc bên ngoài kể từ đại dịch, từ gián đoạn chuỗi cung ứng, các vấn đề địa chính trị cho đến các chính sách thương mại mới.

Trước chính sách tăng thuế nhập khẩu, đặc biệt là việc Mỹ áp thuế lên hàng hóa chuyển tải, các công ty logistics đang phải tìm cách ứng phó. Theo đại diện FIATA, điều này đang tạo ra sự tái tổ chức nhất định của các chuỗi cung ứng, với sự gia tăng thương mại nội vùng và hướng tới châu Âu. Vai trò của các nhà giao nhận vận tải là điều chỉnh hệ thống để thích ứng với những cú sốc này, và hệ thống sẽ thích nghi theo hướng các thị trường thân thiện hơn về mặt thuế quan.

Về mức thuế đối ứng 20% đối với hàng hóa và 40% đối với hàng quá cảnh sang Mỹ mà Việt Nam phải đối mặt, ông Đào Trọng Khoa nhận định thị trường Mỹ (vốn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam) có thể sụt giảm tương đối, ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp logistics.

Ông Đào Trọng Khoa - Chủ tịch VLA.

Tuy nhiên, ở khía cạnh tích cực, việc áp thuế chuyển tải 40% tạo cơ hội để Việt Nam minh bạch hóa chuỗi cung ứng của mình, thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước phát triển mạnh mẽ hơn. VLA đã định hướng các hội viên phải nâng cao tinh thần, trách nhiệm, ý thức và tinh thần yêu nước để bảo vệ nền kinh tế và doanh nghiệp.

Trong bối cảnh biến động này, FIATA App – ứng dụng kết nối B2B được giới thiệu lần đầu tiên tại Đại hội trở thành một công cụ kinh doanh vô giá. Ứng dụng này có khả năng kết nối hơn 10.000 cuộc họp 1-1 giữa hơn 1.000 đại biểu.

Ông Stéphane Graber nhấn mạnh ứng dụng giúp kết nối cộng đồng hơn 40.000 công ty giao nhận vận tải đáng tin cậy trên toàn thế giới. Đây là một cơ hội lớn cho ngành logistics Việt Nam để đa dạng hóa thị trường, kết nối với các đối tác tin cậy và khám phá những khả năng mới cho thương mại trong bối cảnh tái tổ chức chuỗi cung ứng.

Với vai trò là cầu nối toàn cầu, FIATA đảm bảo các công ty vừa và nhỏ không bị loại khỏi cuộc chơi khi các tiêu chuẩn về tính bền vững ngày càng cao, thúc đẩy nỗ lực chung hướng tới mục tiêu xanh hơn và bền vững hơn một cách có thể tiếp cận được đối với tất cả các công ty. Việt Nam, thông qua việc đăng cai và cam kết thực hiện mục tiêu Net Zero vào năm 2050, đang đặt những bước chân đầu tiên và mạnh mẽ vào "hành trình xanh" cùng với logistics thế giới.

Song Hà