Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội lẫn thách thức khi các ngân hàng trung ương giảm lãi suất

Bằng cách đa dạng hóa thị trường thương mại, tăng cường khả năng phục hồi kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài, quản lý rủi ro tiền tệ và thúc đẩy du lịch, Việt Nam có thể điều hướng hiệu quả tác động của những thay đổi chính sách tiền tệ toàn cầu và duy trì tăng trưởng kinh tế.

PV:Gần đây, một số ngân hàng trung ương lớn trên thế giới như Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ngân hàng Trung ương Canada (BoC) đã cắt giảm lãi suất. Nhiều ngân hàng trung ương khác thực hiện tạm dừng tăng lãi suất. Ông có bình luận gì xung quanh vấn đề này?

TS. Chu Thanh Tuấn: Ngày 6/6/2024, ECB đã giảm lãi suất tiền gửi từ 4,0% xuống 3,75%, lần cắt giảm đầu tiên kể từ năm 2019. Quyết định này được cho là bị ảnh hưởng bởi sự sụt giảm lạm phát, đã giảm từ hơn 10% vào cuối năm 2022 xuống gần mục tiêu 2% của ECB.

Tuy nhiên, ECB vẫn thận trọng, báo hiệu việc giảm lãi suất tiếp theo sẽ phụ thuộc vào dữ liệu kinh tế sắp tới. Họ đã nâng dự báo lạm phát, cho thấy lạm phát có thể vẫn cao hơn mục tiêu trong năm tới. Lập trường thận trọng này ngụ ý rằng, mặc dù việc cắt giảm lãi suất mang lại một số cứu trợ kinh tế ngay lập tức, nhưng ECB sẵn sàng thắt chặt chính sách một lần nữa nếu lạm phát kéo dài được chứng minh.

Tác động tới thị trường tài chính

Về tác động tới thị trường tài chính toàn cầu khi ECB và BoC cắt giảm lãi suất, theo TS. Chu Thanh Tuấn, lãi suất thấp hơn thường hỗ trợ giá cổ phiếu cao hơn bằng cách giảm chi phí vay của doanh nghiệp và tăng chi tiêu của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, xu hướng này cũng gây ra sự biến động khi thị trường phản ứng với những thay đổi về chính sách tiền tệ và dữ liệu kinh tế. Đặc biệt, thị trường trái phiếu có thể chứng kiến lợi suất dao động khi các nhà đầu tư điều chỉnh kỳ vọng của họ dựa trên hành động của ngân hàng trung ương.

Trước đó, ngày 5/6/2024, BoC đã cắt giảm lãi suất chuẩn 25 điểm cơ bản xuống 4,75%, đánh dấu kết thúc của một loạt đợt tăng lãi suất nhằm chống lạm phát. Động thái này phản ánh tiến bộ về kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Việc cắt giảm lãi suất gần đây của ECB và BoC là những động thái quan trọng báo hiệu xu hướng nới lỏng tiền tệ rộng hơn giữa các ngân hàng trung ương lớn.

Hành động đó cũng là một phần trong xu hướng của các ngân hàng trung ương nhằm phản ứng với các điều kiện kinh tế đặc biệt trong nước, tác động đến nền kinh tế toàn cầu bao gồm những thay đổi trong quỹ đạo tăng trưởng, cán cân thương mại, động lực thị trường tài chính và quản lý lạm phát. Khi các ngân hàng trung ương điều hướng các điều kiện phức tạp này, chính sách của họ sẽ tiếp tục định hình bối cảnh kinh tế toàn cầu.

PV: Theo quan sát của ông, việc cắt giảm lãi suất, cũng như tạm dừng tăng lãi suất của các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới sẽ có tác động tới Việt Nam như thế nào?

TS. Chu Thanh Tuấn: Việt Nam là nền kinh tế định hướng xuất khẩu, rất dễ bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế toàn cầu. Việc cắt giảm lãi suất gần đây của các ngân hàng trung ương lớn như ECB và BoC có thể dẫn đến biến động tiền tệ và thay đổi động lực thương mại toàn cầu, ảnh hưởng đến thị trường xuất khẩu của Việt Nam. Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội lẫn thách thức.

Việc cắt giảm lãi suất gần đây của các ngân hàng trung ương lớn có thể ảnh hưởng đến thị trường xuất khẩu của Việt Nam. Ảnh minh họa

Việc cắt giảm lãi suất của ECB và BoC có thể khiến đồng Euro và đô la Canada mất giá. Điều này làm cho hàng hóa châu Âu và Canada rẻ hơn trên thị trường toàn cầu, có khả năng ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam do chúng trở nên đắt hơn tương đối.

Tuy nhiên, chi phí vay giảm ở châu Âu và Canada có thể thúc đẩy hoạt động kinh tế ở các khu vực này, có khả năng làm tăng nhu cầu xuất khẩu của Việt Nam. Điều này có thể có lợi cho các ngành như dệt may, điện tử và nông nghiệp - vốn là những ngành đóng góp xuất khẩu đáng kể cho Việt Nam.

Tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Việt Nam được thúc đẩy đáng kể bởi đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Những thay đổi về lãi suất toàn cầu có thể ảnh hưởng đến dòng vốn FDI, khiến các nhà đầu tư có khả năng tìm kiếm lợi nhuận cao hơn ở các thị trường khác.

Lãi suất thấp hơn ở châu Âu và Canada có thể khuyến khích các nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận cao hơn ở các thị trường mới nổi như Việt Nam. Điều này có thể dẫn đến tăng FDI, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và công nghệ.

Việt Nam có thể trở nên hấp dẫn hơn đối với các công ty châu Âu và Canada muốn chuyển địa điểm, hoặc mở rộng do chi phí vận hành thấp hơn và điều kiện đầu tư thuận lợi. Khi chi phí vay giảm, chi tiêu của người tiêu dùng ở châu Âu và Canada có thể tăng lên, dẫn đến chi tiêu tùy ý cho du lịch cao hơn. Điều này có thể mang lại lợi ích cho ngành du lịch Việt Nam, vốn đang phục hồi sau đại dịch.

Đồng Euro và Đô la Canada yếu hơn có thể dẫn đến nhập khẩu rẻ hơn từ các khu vực này, có khả năng giảm chi phí đầu vào cho các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, nó cũng có thể làm tăng sự cạnh tranh cho các nhà sản xuất địa phương.

PV: Như ông phân tích, Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội lẫn thách thức khi các ngân hàng trung ương lớn cắt giảm lãi suất. Vậy ông có khuyến nghị gì để Việt Nam có thể giảm thiểu rủi ro và tận dụng được các cơ hội, thưa ông?

TS. Chu Thanh Tuấn: Tôi cho rằng, để có thể giảm thiểu rủi ro và tận dụng được cơ hội từ việc cắt giảm lãi suất trên, Việt Nam cần:

Tăng cường chính sách thương mại thông qua việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Giảm phụ thuộc vào bất kỳ thị trường đơn lẻ nào bằng cách mở rộng quan hệ thương mại với các nước khác. Điều này có thể giúp giảm thiểu rủi ro liên quan đến biến động tiền tệ và suy thoái kinh tế ở các khu vực nhất định.

Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu thông qua việc tập trung đẩy mạnh chất lượng và giá trị gia tăng của hàng Việt Nam xuất khẩu để duy trì khả năng cạnh tranh bất chấp sự thay đổi của tiền tệ.

TS. Chu Thanh Tuấn

Đồng thời, cần tăng cường khả năng phục hồi kinh tế thông qua thúc đẩy tiêu dùng nội địa. Xây dựng các chính sách khuyến khích tiêu dùng trong nước nhằm giảm thiểu khả năng dễ bị tổn thương của nền kinh tế trước các cú sốc bên ngoài.

Điều này bao gồm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ và đầu tư vào các lĩnh vực hướng tới người tiêu dùng. Cùng với đó là chú trọng cải thiện cơ sở hạ tầng để hỗ trợ chuỗi cung ứng và logistics hiệu quả, đưa Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho FDI và thương mại.

Thu hút vốn đầu tư nước ngoài thông qua môi trường đầu tư ổn định. Duy trì môi trường pháp lý ổn định và có thể dự đoán được để thu hút và giữ chân các nhà đầu tư nước ngoài. Điều này bao gồm các quy trình pháp lý minh bạch, bảo vệ quyền sở hữu và khuyến khích các ngành công nghệ cao. Đưa ra các ưu đãi đầu tư vào các ngành công nghệ cao và giá trị cao nhằm đa dạng hóa cơ sở kinh tế và giảm sự phụ thuộc vào các lĩnh vực sản xuất truyền thống.

Với việc cắt giảm lãi suất của ECB và BoC, Chính phủ cần thực hiện chính sách tỷ giá hối đoái linh hoạt để đối phó với các cú sốc bên ngoài và duy trì ổn định kinh tế. Điều này liên quan đến việc giám sát tích cực thị trường tài chính toàn cầu và các biện pháp can thiệp thích hợp khi cần thiết. Đồng thời, xây dựng dự trữ ngoại hối mạnh mẽ để chống lại biến động tiền tệ và áp lực kinh tế bên ngoài.

PV: Xin cảm ơn ông!

Xu hướng hiện nay của các ngân hàng trung ương khác trên thế giới

Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed): Fed đã tạm dừng tăng lãi suất bất chấp kế hoạch tăng thêm trước đó. Điều này phản ánh cách tiếp cận thận trọng trước các tín hiệu kinh tế trái chiều, đặc biệt là áp lực lạm phát dai dẳng. Các quyết định về lãi suất trong tương lai có thể sẽ phụ thuộc vào dữ liệu việc làm và lạm phát sắp tới.

Ngân hàng Trung ương Anh (BoE): BoE cũng đã duy trì lãi suất cao, hiện ở mức 5,25%, do lo ngại lạm phát đang diễn ra, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ. Tương tự như Fed, BoE đang áp dụng cách tiếp cận chờ xem về việc cắt giảm lãi suất trong tương lai.

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ): Vào tháng 3/2024, BoJ đã có sự thay đổi đáng kể khi lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ, họ đã từ bỏ chính sách lãi suất âm. BoJ thông báo nâng lãi suất ngắn hạn lên mức khoảng 0-0,1%, từ mức âm 0,1%.

Động thái này đánh dấu kết thúc một kỷ nguyên nới lỏng tiền tệ chưa từng có của Nhật Bản. BoJ đã thảo luận về khả năng tiếp tục tăng lãi suất nếu đồng Yên yếu tiếp tục đẩy lạm phát tăng cao, theo biên bản cuôc họp gần đây mới được ngân hàng công bố.

Thảo Miên