Việt Nam là nước đầu tiên trên thế giới xây dựng và ban hành Luật Dân số
Dự thảo Luật Dân số đã được xây dựng, hoàn thiện theo hướng kế thừa, chỉnh lý 10 điều, sửa đổi 01 điều, bãi bỏ 26 điều của Pháp lệnh Dân số năm 2003 để phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế) phát. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Đến nay, chưa có quốc gia nào trên thế giới có Luật Dân số. Việt Nam là nước đầu tiên trên thế giới xây dựng và ban hành Luật Dân số. Luật Dân số tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ để góp phần thể chế hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về dân số và khắc phục các hạn chế, tồn tại, đáp ứng yêu cầu công tác dân số phát triển trong tình hình mới.
Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế) nhấn mạnh như vậy trong cuộc họp cung cấp thông tin với báo chí về Dự thảo Luật Dân số diễn ra ngày 7/11.
4 chính sách lớn
Theo ông Dũng, Luật nhằm thể chế hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về công tác dân số trong tình hình mới. Kế thừa quy định của Pháp lệnh Dân số, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong công tác dân số; tham khảo kinh nghiệm pháp luật quốc tế và một số quốc gia trên thế giới bảo đảm phù hợp với các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Ông Phạm Vũ Hoàng - Phó Cục trưởng Cục Dân số cho hay Dự thảo Luật Dân số đã được xây dựng, hoàn thiện theo hướng kế thừa, chỉnh lý 10 điều, sửa đổi 01 điều, bãi bỏ 26 điều của Pháp lệnh Dân số năm 2003 để phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong công tác dân số.
Bộ Y tế cũng đã nghiên cứu bổ sung 15 điều gồm các quy định về: truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; điều chỉnh quy mô, cơ cấu, phân bố dân số; nâng cao chất lượng dân số; điều kiện đảm bảo thực hiện công tác dân số.
Ông Phạm Vũ Hoàng - Phó Cục trưởng Cục Dân số. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Dự thảo Luật Dân số có nhiều nội dung đổi mới so với Pháp lệnh Dân số, trong đó tập trung quy phạm hóa 4 chính sách lớn: Duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số, dân số già và nâng cao chất lượng dân số. Phạm vi điều chỉnh này phù hợp với 04 chính sách đã được Chính phủ thông qua và không quy định các nội dung đã được điều chỉnh ở các luật khác.
Các nội dung bổ sung mới so với quy định của Pháp lệnh Dân số về duy trì mức sinh thay thế: tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính khi sinh con, bổ sung tiêu chí ưu tiên được mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.
Luật đề xuất tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai; hỗ trợ về tài chính đối với một số nhóm đối tượng (phụ nữ dân tộc thiểu số; phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp; phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi); ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.
Các đối tượng được ưu tiên mua nhà ở xã hội
Về vấn đề liên quan đến tiêu chí ưu tiên mua nhà ở xã hội cho một số đối tượng, ông Lê Thanh Dũng cho biết, thời gian qua, dư luận xôn xao về thông tin, cho rằng nam giới có 2 con nhưng không có vợ thuộc nhóm đối tượng ưu tiên được mua nhà xã hội. Nhiều người lo ngại về khoảng trống pháp lý, thậm chí giả ly hôn để đủ điều kiện mua nhà ở xã hội. Trong Dự thảo Luật Dân số nêu rõ, nam giới có 2 con mà vợ đã chết, thuộc nhóm được ưu tiên mua nhà ở xã hội. Cục trưởng Cục Dân số cho biết thêm, có nhiều đối tượng được ưu tiên mua nhà ở xã hội, trong đó có cả phụ nữ sinh đủ 2 con.
Ông Dũng thông tin, trước khi trình lên Quốc hội, Dự thảo Luật Dân số được tham vấn ý kiến từ các chuyên gia, nhà khoa học để hoàn thiện, tránh khoảng trống pháp lý.
Theo Bộ Y tế, nếu mất cân bằng giới tính khi sinh tiếp tục ở mức cao, đến năm 2034, Việt Nam sẽ thừa 1,5 triệu nam giới trong độ tuổi 15-49, con số này sẽ tăng lên 1,8 triệu vào năm 2059.
(Ảnh: PV/Vietnam+)
Trước thực trạng này, để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, dự thảo Luật Dân số đưa ra một số quy định: Cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính; khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Đối với nhân viên y tế, sẽ đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính theo quy định của Bộ Y tế.
Để thích ứng với già hóa dân số, dân số già, Luật có nhiều nội dung hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi, phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi; cung cấp, xử lý thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm phạm, cản trở người cao tuổi thực hiện các quyền hợp pháp.
Theo đại diện Cục Dân số, nhu cầu chăm sóc người cao tuổi và cơ sở lão khoa ngày càng tăng. Dự thảo Luật đề cập tới việc cần có cơ sở chăm sóc người cao tuổi ban ngày và bán trú phù hợp. Các trung tâm chăm sóc được hưởng ưu đãi về đầu tư để thực hiện công việc này.
Với nội dung nâng cao chất lượng dân số, dự thảo Luật đề xuất thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn; sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh.
Về các điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số, Luật quy định về nguồn nhân lực, kinh phí cho công tác dân số nhằm tạo điều kiện cho công tác dân số…/.
