Việt Nam làm gì để tránh nguy cơ bị áp thuế từ Mỹ?

Việt Nam dễ bị tổn thương hơn bởi cán cân thương mại mất cân đối với Mỹ.

Sự phụ thuộc này bắt nguồn từ dòng vốn đầu tư nước ngoài mạnh mẽ đổ vào Việt Nam kể từ khi chính quyền Tổng thống Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc vào năm 2018, khiến nhiều tập đoàn đa quốc gia chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam để tránh thuế quan của Hoa Kỳ.

Nhờ vậy, Việt Nam đã trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Hiện nay, nhiều tập đoàn lớn như Samsung Electronics (Hàn Quốc), Foxconn (Đài Loan), Apple, Intel và Nike đều có hoạt động sản xuất tại Việt Nam, chủ yếu để xuất khẩu sang Hoa Kỳ.

Sự gia tăng đầu tư và xuất khẩu đã đẩy Việt Nam vào nhóm những quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ. Hiện tại, Việt Nam xuất khẩu khoảng 29% tổng lượng hàng hóa sang Hoa Kỳ, và theo thống kê của Liên Hợp Quốc, năm 2023, Việt Nam là nhà xuất khẩu lớn thứ sáu vào thị trường Mỹ với kim ngạch 142,4 tỷ USD, chỉ đứng sau Mexico, Trung Quốc, Canada, Đức và Nhật Bản.

Theo ước tính của IMF, xuất khẩu sang Hoa Kỳ đóng góp khoảng 30% GDP của Việt Nam, mức cao nhất trong tất cả các đối tác thương mại của Mỹ. So sánh với các nền kinh tế khác, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ chỉ chiếm 2,5% GDP, của Nhật Bản là 3,7%, trong khi Mexico – nước cũng đang đối mặt với nguy cơ thuế 25% từ chính quyền của ông Trump – có mức độ phụ thuộc tương đương Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu chiếm 27,6% GDP.

Việt Nam còn dễ bị tổn thương hơn bởi cán cân thương mại mất cân đối với Mỹ, có thể khiến nước này trở thành mục tiêu trong kế hoạch áp thuế toàn cầu của chính quyền ông Donald Trump. Theo số liệu thương mại của Mỹ, xuất khẩu bùng nổ từ Việt Nam nhưng nhập khẩu hạn chế từ Hoa Kỳ đã khiến Việt Nam trở thành đối tác có thặng dư thương mại lớn thứ tư tại Mỹ vào năm ngoái, chỉ sau Trung Quốc, EU và Mexico.

Theo Sayaka Shiba, nhà phân tích cấp cao tại công ty nghiên cứu BMI, Việt Nam cũng đáp ứng nhiều tiêu chí khác mà Mỹ có thể sử dụng để áp thuế, bao gồm mức thuế quan cao hơn, thuế VAT đối với hàng hóa nhập khẩu, các rào cản phi thương mại và việc nằm trong danh sách theo dõi của Mỹ về thao túng tiền tệ.

Trước nguy cơ bị áp thuế, Việt Nam đang cân nhắc các biện pháp để bảo vệ nền kinh tế và mối quan hệ thương mại với Hoa Kỳ. Một trong những hướng đi chính là gia tăng nhập khẩu hàng hóa Mỹ để giảm thặng dư thương mại.

Việt Nam đã thể hiện thiện chí bằng cách cam kết tăng nhập khẩu nông sản Mỹ, tuy nhiên, kim ngạch nhập khẩu nông sản từ Hoa Kỳ năm ngoái chỉ đạt 3,4 tỷ USD, một con số khá nhỏ so với tổng thặng dư thương mại.

Bên cạnh đó, Việt Nam đang đẩy mạnh thảo luận về nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ để hỗ trợ ngành công nghiệp năng lượng trong nước. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang xem xét khả năng nhập khẩu thiết bị an ninh và máy bay quân sự từ các tập đoàn quốc phòng Mỹ như Lockheed Martin.

Việt Nam cũng đã có động thái kiểm soát việc trung chuyển hàng hóa từ Trung Quốc nhằm tránh bị Mỹ trừng phạt. Trước đây, Washington đã từng áp thuế đối với một số mặt hàng như tấm pin mặt trời xuất khẩu từ Việt Nam vì nghi ngờ nguồn gốc từ Trung Quốc.

Gần đây, Việt Nam đã áp dụng thuế chống bán phá giá tạm thời đối với sản phẩm thép của Trung Quốc để giảm nguy cơ bị Mỹ đánh thuế 25% đối với mặt hàng này.

Đồng thời, các doanh nghiệp tại Việt Nam cũng đang theo dõi diễn biến liên quan đến đồng Việt Nam khi Mỹ tiếp tục đặt nước này vào danh sách giám sát về khả năng thao túng tiền tệ. Dù vậy, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam khẳng định sẽ duy trì chính sách tỷ giá linh hoạt, phù hợp với các diễn biến kinh tế toàn cầu và các động thái của chính quyền ông Trump.

Bên cạnh các biện pháp kinh tế, Việt Nam cũng đang tận dụng các chiến lược ngoại giao để duy trì quan hệ thương mại với Mỹ. Một tín hiệu đáng chú ý là vào tháng 10 năm ngoái, một doanh nghiệp trong nước hợp tác với Trump Organization đã công bố kế hoạch phát triển một sân golf trị giá 1,5 tỷ USD, cho thấy những liên kết tiềm năng có thể giúp Việt Nam tìm kiếm lợi thế trong các cuộc đàm phán thương mại với chính quyền Trump nếu ông tái đắc cử.

Trong bối cảnh Mỹ đang xem xét chính sách thuế quan đối với Việt Nam, chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam buộc phải tìm kiếm những cách thức mới để duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời cân bằng quan hệ thương mại với Hoa Kỳ nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực từ các chính sách bảo hộ của Mỹ trong tương lai.

Thành An (Theo Reuters)