Virus 'thiên biến vạn hóa', chiến lược không ca mắc của Trung Quốc có còn hiệu quả?

Đã đến lúc Bắc Kinh phải thay đổi chiến lược

CNN dẫn báo cáo của Ủy ban Quốc gia Trung Quốc cho biết, đợt bùng phát hiện tại, với ca mắc đầu tiên phát hiện tại thành phố Nam Kinh, miền Đông Trung Quốc đã lan rộng ra hơn một nửa trong số 31 tỉnh thành của nước này và gây ra hơn 1.000 ca mắc có triệu chứng trong 3 tuần.

Lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 tại Trung Quốc. Ảnh: BBC

Giới chức y tế Trung Quốc cho biết, nước này đã ghi nhận 83 ca mắc mới trong cộng đồng trong ngày 10/8, nâng tổng số ca mắc mới trong 7 ngày qua lên 583 người, tăng 85,1% so với 1 tuần trước đó. Trong số các ca mắc mới ghi nhận ngày 10/8, có 54 trường hợp tại thành phố Dương Châu, phía đông tỉnh Giang Tô. Nam Kinh vẫn là thành phố có nhiều ca mắc Covid-19 trong cộng đồng nhất ở Trung Quốc kể từ ngày 6/8.

Nhà chức trách đã gấp rút áp dụng các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt, xét nghiệm trên diện rộng, cách ly hàng loạt và hạn chế đi lại. Đây cũng là những biện pháp mạnh tay mà Trung Quốc đã sử dụng trước đó để dập tắt các ổ dịch trong làn sóng đầu tiên. Tuy vậy, sự lây lan nhanh chóng của biến thể Delta khiến các biện pháp kiểm soát phòng dịch của Trung Quốc trở nên tốn kém hơn và làm dấy lên tranh cãi về việc liệu chính phủ có cần điều chỉnh lại chiến lược hay không.

Zeng Guang, trưởng nhóm dịch tễ học tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc (CDC), cho biết biến thể Delta khó kiểm soát hơn gấp 10 lần so với virus ban đầu. Điều này đặt ra thách thức lớn với chiến lược “không ca mắc” của Trung Quốc, vốn dựa vào xét nghiệm trên diện rộng, truy tìm tiếp xúc liên lạc của các ca mắc và phong tỏa cộng đồng.

Mặc dù số ca mắc Covid-19 tại Trung Quốc vẫn tương đối thấp so với Mỹ và nhiều quốc gia khác, nhưng khả năng lây nhiễm của biến thể Delta ở những người đã tiêm vaccine và những người chưa tiêm, cũng như tốc độ lây lan chóng mặt của nó khiến việc kiểm soát dịch bệnh trở nên khó khăn hơn nhiều.

Theo chuyên gia Zeng Guang, Trung Quốc cần thay đổi quan điểm về kiểm soát dịch bệnh. Điều này bao gồm chuyển trọng tâm từ kế hoạch loại bỏ hoàn toàn virus và các ca mắc sang áp dụng các biện pháp kiểm soát thông thường. Bởi với sự xuất hiện liên tục các biến thể mới, việc xóa sổ hoàn toàn dịch Covid-19 là điều gần như không thể thực hiện được. Một số chuyên gia khác cho rằng, Trung Quốc nên học cách sống chung với virus giống như những nước có tỷ lệ tiêm chủng cao.

Đổ dồn mọi nguồn lực để thực hiện mục tiêu

Tuy vậy, đến thời điểm hiện tại, Bắc Kinh vẫn bám sát mục tiêu “không ca mắc” và đang đổ mọi nguồn lực khổng lồ vào việc xét nghiệm, truy vết và kiểm dịch. Phát biểu với báo chí, ông He Qinghua, quan chức thuộc Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc cho biết, nước này sẽ tiếp tục tuân thủ chiến lược “ngăn chặn các ca bệnh nhập khẩu và những ca bệnh bùng phát trong nước”. Theo quan chức này, các biện pháp rõ ràng, cụ thể đã phát huy hiệu quả và đợt bùng phát mới có thể kiểm soát được trong vòng 2 tuần nếu chính quyền các địa phương tuân thủ nghiêm túc các quy định chống dịch.

Sự lây lan nhanh chóng của biến thể Delta khiến Trung Quốc phải mở rộng yêu cầu xét nghiệm hàng loạt, làm gia tăng chi phí kiểm soát dịch bệnh.

Ông Cai Weiping – trưởng khoa truyền nhiễm tại Bệnh viện Nhân dân Số 8 tỉnh Quảng Châu cho biết, virus có thể nhân lên nhanh chóng trong 2 hoặc 3 ngày, điều này đồng nghĩa với việc cần phải truy vết không chỉ các trường hợp tiếp xúc trực tiếp với người bị mắc, mà ngày cả những trường hợp tiếp xúc gián tiếp. Có thể xác định các trường hợp tiếp xúc gần thông qua điều tra dịch tễ, nhưng phạm vi của các trường hợp tiếp xúc gián tiếp có thể rất lớn.

“Nếu chúng ta bỏ lỡ thời điểm truy vết sớm, tất cả những gì chúng ta có thể làm là xét nghiệm hàng loạt trên toàn khu vực”, chuyên gia này lưu ý. Đó là biện pháp mà một số thành phố ở tỉnh Quảng Đông – nơi có dân số gần 30 triệu người đã thực hiện trong 2 tháng qua sau khi phát hiện hơn 100 ca mắc Covid-19.

Trong đợt bùng phát này, các thành phố như Nam Kinh, Trương Gia Giới, Trịnh Châu, Vũ Hán và Dương Châu đều tiến hành xét nghiệm cho toàn bộ người dân. Theo hướng dẫn của Cơ chế chung phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh Trung Quốc, các thành phố có dân số dưới 5 triệu người nên hoàn thành xét nghiệm axit nucleic trong vòng 2ngày, còn những thành phố có hơn 5 triệu người cần hoàn tất trong 3 đến 5 ngày.

Xét nghiệm axit nucleic hàng loạt rất tốn kém. Mỗi người sẽ phải trả phí từ 5,38 đến 12,16 nhân dân tệ cho bộ xét nghiệm và khoảng 80 nhân dân tệ cho dịch vụ xét nghiệm. Như vậy, phải mất ít nhất 100 triệu nhân dân tệ để xét nghiệm cho toàn bộ 18,7 triệu người dân tại Quảng Châu. Để đảm bảo độ chính xác cao hơn, nhiều thành phố còn tiến hành nhiều hơn một đợt xét nghiệm.

Một số chuyên gia cho rằng, việc xét nghiệm hàng loạt là cần thiết nhằm tránh tình trạng phong tỏa kéo dài có thể gây thiệt hại lớn về kinh tế.

Tiêm mũi vaccine tăng cường?

Vaccine từng được xem là vũ khí đầy hứa hẹn để chấm dứt đại dịch, thế nhưng đây không phải là “viên đạn bạc” bởi biến thể Delta có thể xâm nhập và lây nhiễm cho cả những người đã được tiêm phòng. Thậm chí những người đã tiêm vaccine vẫn có thể lây nhiễm cho người khác.

Ổ dịch đầu tiên trong làn sóng mới này, bùng phát tại sân bay quốc tế Lukou ở Nam Kinh khiến 9 nhân viên mắc bệnh dù trước đó vào tháng 7, hơn 90% nhân viên sân bay đã được tiêm phòng. Còn thành phố Ruili thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc – giáp biên giới với Myanmar, đã ghi nhận 5 ca mắc mới dù gần 97% dân số được tiêm vaccine đầy đủ.

Trung Quốc đã bắt đầu tiêm chủng mở rộng vaccine ngừa Covid-19 cho toàn bộ người dân vào tháng 12/2020. Theo Ủy ban Y tế Quốc gia, tính đến ngày 3/8/2021, đã có hơn 1,7 tỷ liều vaccine Covid-19 được sử dụng ở nước này.

Tuy vậy, theo nghiên cứu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh tỉnh Giang Tô, Đại học Phúc Đán và nhà sản xuất vaccine Sinovac Life Sciences của Trung Quốc, khoảng 6 tháng sau khi tiêm liều vaccine thứ 2, kháng thể của những người được tiêm đã bị giảm xuống dưới ngưỡng cần thiết. Các dữ liệu trên toàn cầu cũng cho thấy, kháng thể ở những người đã tiêm vaccine Pfizer-BioNTech và các loại vaccine khác cũng giảm theo thời gian. Điều này khiến một số quốc gia quyết định tiêm mũi vaccine tăng cường cho người dân.

Shao Yiming, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc cho biết, nước này đang xem xét tiêm mũi vaccine tăng cường để giúp tăng cường khả năng miễn dịch với Covid-19. Theo ông Shao Yiming, nguy cơ xảy ra đợt bùng phát quy mô lớn ở Trung Quốc là “cực kỳ thấp”.

Nghiên cứu của Fudan cho thấy việc tiêm mũi thứ 3 của vaccine ngừa Covid-19 do Sinovac sản xuất đã giúp tăng đáng kể mức độ kháng thể ở người được tiêm, nhưng vẫn chưa rõ liệu mũi tăng cường này có hiệu quả trong việc chống lại các biến thể mới hay không. Một số quốc gia, như Israel, Nga, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất và Bahrain, đã bắt đầu tiêm mũi tăng cường sau khi số ca mắc gia tăng.

Sống chung với virus

Lu Mengji, một nhà virus học tại Đại học Duisburg-Essen, Đức cho rằng, việc một quốc gia có nên từ bỏ chiến lược “không ca mắc” và mở cửa biên giới trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp hay không, không chỉ phụ thuộc vào tỷ lệ tiêm chủng mà còn cả năng lực y tế của quốc gia đó.

“Kiểm soát được đại dịch là đẩy đường cong của dịch bệnh xuống mức hệ thống y tế có thể xử lý được”, ông Lu Mengji nói. Trong làn sóng mới nhất do biến thể Delta gây ra, các thành phố như Trương Gia Giới và Dương Châu đã phải dựa vào sự hỗ trợ của các khu vực khác khi số bệnh nhân gia tăng đột biến do nguồn lực y tế hạn chế.

Việc thiếu giường bệnh tại các đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) là mối lo ngại hàng đầu. Số giường ICU tại các bệnh viện đa khoa của Trung Quốc chiếm khoảng 3% tổng số giường, thấp hơn nhiều so với 15% ở Mỹ. Trung Quốc chỉ có 3,6 giường ICU trên 100.000 dân trong khi tại Mỹ, con số này là 34,2 vào năm 2015.

Các giường ICU ở hầu hết các bệnh viện của Trung Quốc đều đã được sử dụng hết hoặc đang quá tải, gây khó khăn cho việc ứng phó với tình trạng khẩn cấp về y tế.

Thách thức lớn nhất mà Trung Quốc phải đối mặt hiện nay là sự phân bổ nguồn lực y tế không đồng đều. Ông Lu cho biết, các thành phố lớn với năng lực y tế tốt hơn có thể điều trị tốt hơn cho bệnh nhân Covid-19 nhưng ở những nơi nguồn lực y tế còn hạn chế, việc điều trị vô cùng khó khăn. Dẫu sao, Trung Quốc cũng đã có kinh nghiệm trong việc xây dựng các bệnh viện dã chiến. Với đội ngũ y tế được đào tạo bài bản cùng việc trang bị các thiết bị như máy thở, bình oxy, những bệnh viện như vậy có thể làm giảm áp lực của làn sóng dịch Covid-19 mới với hệ thống y tế, chuyên gia Lu Mengji đánh giá.

Sau tất cả, ngày càng có nhiều niềm tin rằng, dịch Covid-19 sẽ tồn tại lâu dài. Hầu hết các nhà virus học trên thế giới đều có chung nhận định, virus gây bệnh Covid-19 sẽ không biến mất, thay vì đó xuât hiện trong nhiều thế hệ, do đó thế giới sẽ phải học cách sống chung với nó. Ông Liu Guoen, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Y tế Trung Quốc của Đại học Bắc Kinh cho rằng, trước viễn cảnh này, cần phải lập một kế hoạch dài hạn để phân bổ hợp lý các nguồn lực y tế, và sức khỏe./.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo Nikkei