'Vòng đời thứ hai' của thiết giáp M1117 Afghanistan: Từ Kabul tới Kiev
Từng được chế tạo riêng cho Quân đội Quốc gia Afghanistan, dòng xe bọc thép M1117 MSFV nay chuẩn bị xuất hiện ở Ukraine. Việc Washington tái sản xuất 65 chiếc cho Kiev đánh dấu một nỗ lực mới trong việc mở rộng nguồn cung khí tài cho chiến trường Đông Âu.
Trong suốt gần ba năm của cuộc chiến Nga–Ukraine, phương Tây đã viện trợ cho Kiev đủ loại khí tài, từ các loại tên lửa chống tăng, pháo tự hành, hệ thống phòng không hiện đại, cho đến xe tăng chủ lực và thiết giáp bộ binh.
Một dòng chảy không ngừng của vũ khí và phương tiện chiến tranh đã biến lực lượng vũ trang Ukraine thành một quân đội “lai ghép” độc nhất vô nhị, vừa sử dụng những vũ khí cũ của Liên Xô, vừa khai thác các trang bị mới nhất của NATO.
Và giờ đây, một cái tên từng gắn liền với chiến trường Afghanistan cũng sắp xuất hiện tại mặt trận Ukraine: Mobile Strike Force Vehicle (MSFV) – biến thể đặc biệt của xe bọc thép M1117 Armored Security Vehicle, vốn được thiết kế riêng cho Quân đội Quốc gia Afghanistan (ANA) trước khi chính quyền Kabul sụp đổ năm 2021.
Theo thông báo từ Cục Hợp đồng Quân đội Mỹ tại Detroit Arsenal, Washington dự kiến trao hợp đồng độc quyền ba năm cho tập đoàn Textron để sản xuất mới 65 chiếc MSFV, cùng một gói phụ tùng dự phòng.
Nguồn kinh phí đến từ Sáng kiến Hỗ trợ An ninh cho Ukraine (USAI) – quỹ chuyên biệt nhằm bảo đảm nguồn viện trợ lâu dài cho Kiev. Đây sẽ là lần đầu tiên dây chuyền sản xuất MSFV được khởi động lại kể từ năm 2019.
M1117 Armored Security Vehicle (ASV) được phát triển từ thập niên 1990 bởi Cadillac Gage (nay thuộc Textron). Xe nặng gần 14 tấn, có thể đạt tốc độ 100 km/h, giáp bảo vệ chống được đạn 14,5 mm và mảnh pháo.
Điểm mạnh của M1117 là tháp pháo hai người, trang bị súng máy M2 12,7 mm kết hợp súng phóng lựu Mk 19 40 mm, mang lại hỏa lực mạnh trong khi vẫn cơ động hơn xe chiến đấu bộ binh hạng nặng.
Trong các chiến dịch tại Iraq và Afghanistan, M1117 chứng tỏ khả năng sống sót vượt trội so với Humvee bọc thép, vốn dễ bị tổn thương trước mìn và súng máy hạng nặng. Tuy nhiên, chiến trường Afghanistan đặt ra yêu cầu khắt khe hơn, đặc biệt trước hiểm họa mìn và thiết bị nổ tự chế (IED). Từ đó, biến thể MSFV ra đời.
MSFV được thiết kế với gầm chữ V và thân xe kéo dài, nhằm tăng khả năng chống mìn và tạo thêm chỗ cho binh sĩ. Ba phiên bản chính từng được sản xuất cho Quân đội Quốc gia Afghanistan bao gồm:
MSFV tháp kín – tương tự M1117 gốc, lắp súng máy 12,7 mm và súng phóng lựu 40 mm. MSFV tháp hở – trang bị súng máy trên giá xoay, quan sát tốt nhưng ít an toàn. MSFV cứu thương – dùng để sơ tán thương binh.
Những chiếc xe này từng được kỳ vọng trở thành xương sống cho lực lượng cơ giới của Afghanistan. Tuy nhiên, khi Kabul thất thủ năm 2021, nhiều xe rơi vào tay Taliban, một số bị bỏ lại trong tình trạng không hoạt động.
Giờ đây, Mỹ quyết định sản xuất mới 65 chiếc để viện trợ cho Ukraine. Điều này mở ra “cuộc đời thứ hai” cho một dòng xe vốn được định hình cho một cuộc chiến khác.
Chiến trường Ukraine hiện nay bị chi phối bởi hỏa lực pháo, bãi mìn dày đặc và drone tấn công FPV. Điều này khiến bộ binh khó cơ động an toàn bằng xe tải hay xe dân dụng.
Các loại xe bọc nhẹ, dù không thể sánh với xe tăng, vẫn cung cấp mức bảo vệ cần thiết trước mảnh đạn và vũ khí hạng nhẹ
MSFV phù hợp để lấp khoảng trống đó. Với thiết kế chuyên chống mìn, xe giúp tăng cơ hội sống sót cho tổ lái và binh sĩ. Phiên bản cứu thương, nếu được bàn giao, sẽ rất hữu ích cho việc sơ tán thương binh trong điều kiện hỏa lực dày đặc.
Tuy nhiên, hạn chế cũng rõ ràng: MSFV không đủ giáp để chống lại tên lửa chống tăng hay drone cảm tử cỡ lớn. Đặc biệt, biến thể tháp hở dễ trở thành mục tiêu từ trên cao. Nhiều khả năng, Ukraine sẽ phải lắp thêm lồng chống drone như đã làm với nhiều phương tiện khác
Với chỉ 65 chiếc, MSFV sẽ không thay đổi cán cân chiến sự. Nhưng giá trị của nó nằm ở: Tái khởi động sản xuất – cho thấy Mỹ sẵn sàng chi tiền để mở rộng nguồn cung xe bọc thép mới, thay vì chỉ chuyển giao từ kho dự trữ. Đây có thể là bước mở đầu cho những lô lớn hơn.
Đa dạng hóa lực lượng – MSFV có thể đảm nhiệm các nhiệm vụ tuần tra, hộ tống và vận chuyển, giải phóng các phương tiện nặng như Bradley cho những mũi tấn công quan trọng.
Tính biểu tượng – từ chỗ chống Taliban ở Afghanistan, nay MSFV lại được dùng để chống lại quân đội Nga, phản ánh sự “tái định vị” vũ khí của Mỹ từ cuộc chiến này sang cuộc chiến khác.
Đây không phải lần đầu Ukraine nhận vũ khí từng được Mỹ mua cho Afghanistan. Ngay năm 2022, Kiev đã tiếp nhận trực thăng Mi-17 do Nga sản xuất nhưng Mỹ từng dự định bàn giao cho Kabul.
Sự xuất hiện của MSFV càng khẳng định xu hướng Mỹ tận dụng những dự án dang dở để hỗ trợ Ukraine.
Những chiếc M1117 “phiên bản Afghanistan” đã bỏ lỡ sứ mệnh tại Kabul, nhưng giờ đây, chúng được trao một “cuộc đời thứ hai” ở Kyiv – một minh chứng sinh động cho sự xoay vòng của lịch sử chiến tranh hiện đại.
