Vụ ám sát nhà khoa học hạt nhân Iran: Tehran nói về trách nhiệm của Israel; tình báo phương Tây úp mở về 'vỏ bọc' của ông Fakhrizadeh

Ngày 27/11, Đại sứ Iran tại LHQ Majid Takht Ravanchi gửi thư cho TTK LHQ về vụ việc ám sát nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran Mohsen Fakhrizadeh. (Nguồn: Getty)

Trong bức thư trên, Đại sứ Iran tại LHQ Majid Takht Ravanchi viết: “Cảnh báo về bất kỳ biện pháp phiêu lưu nào mà Mỹ và Israel chống lại đất nước chúng tôi, đặc biệt là trong giai đoạn còn lại của chính quyền đương nhiệm hiện nay của Mỹ, Cộng hòa Hồi giáo Iran bảo lưu quyền tiến hành mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ nhân dân và bảo đảm các lợi ích của chúng tôi”.

Bên cạnh đó, Đại sứ Iran cũng kêu gọi Hội đồng Bảo an LHQ lên án vụ ám sát và triển khai các biện pháp “chống lại những kẻ gây tội”.

Cùng ngày 27/11, trang mạng Al Arabiya đưa tin ông Mohsen Fakhrizadeh - nhà khoa học quân sự nổi tiếng của Iran bị sát hại trong một vụ tấn công xảy ra cùng ngày - được giới tình báo phương Tây coi là chủ mưu trong những nỗ lực bí mật của Tehran nhằm phát triển vũ khí hạt nhân.

Mặc dù Iran ra sức phủ nhận ông Fakhrizadeh dính líu tới bất kỳ hoạt động nào như vậy, đồng thời khẳng định Tehran chưa từng cố gắng vũ khí hóa hoạt động làm giàu uraniun, song nhiều người cho rằng nhà khoa học này đã đứng đầu lĩnh vực mà Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và các cơ quan tình báo Mỹ tin rằng là một chương trình phát triển vũ khí hạt nhân đã bị dừng hoạt động vào năm 2003.

Theo Al Arabiya, các quan chức và chuyên gia phương Tây tin rằng ông Fakhrizadeh đã đóng một vai trò quan trọng trong công việc của Iran trước đây nhằm tìm ra phương tiện lắp ráp đầu đạn hạt nhân đằng sau “vỏ bọc” của chương trình làm giàu uranium vì mục đích dân sự.

Nhà khoa học Fakhrizadeh sống rất kín đáo trong điều kiện an ninh nghiêm ngặt và thông tin về ông không bao giờ được cung cấp cho các thanh sát viên hạt nhân của LHQ. Ông hiếm khi xuất hiện trước công chúng và rất ít người bên ngoài Iran biết chắc chắn về diện mạo của ông, chưa nói đến việc đã từng gặp nhà khoa học này.

Ông Fakhrizadeh có sự khác biệt hiếm hoi khi là nhà khoa học Iran duy nhất có tên trong “đánh giá cuối cùng” vào năm 2015 của IAEA về những câu hỏi còn để ngỏ liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran và liệu chương trình này có nhằm mục đích phát triển bom hạt nhân hay không.

Theo báo cáo của IAEA, nhà khoa học này đã giám sát các hoạt động “hỗ trợ một lĩnh vực quân sự khả thi phục vụ chương trình hạt nhân của (Iran)” thuộc khuôn khổ của cái gọi là Kế hoạch AMAD.

Báo cáo được IAEA công bố năm 2011 đã mô tả ông Fakhrizadeh là “quan chức điều hành” của Kế hoạch AMAD, một nhân vật trung tâm trong công việc bị nghi ngờ của Iran nhằm phát triển công nghệ và kỹ năng cần thiết cho dự án chế tạo bom nguyên tử. Theo IAEA, ông Fakhrizadeh có thể vẫn có vai trò trong hoạt động vừa đề cập.

Israel cũng đã mô tả Kế hoạch AMAD là chương trình vũ khí hạt nhân bí mật của Iran và tuyên bố đã thu giữ được một lượng lớn “tài liệu lưu trữ” về lĩnh vực hạt nhân của Iran, trong đó trình bày chi tiết công việc của Tehran.

Liên quan sự việc, Cựu Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) John Brennan ngày 27/11 cho rằng vụ ám sát ông Mohsen Fakhrizadeh là một hành vi “phạm tội”, có nguy cơ kích động xung đột trong khu vực.

Trong một loạt đoạn tweet được đăng tải trên mạng xã hội Twitter, ông Brennan nêu rõ: “Đây là một hành vi phạm tội và cực kỳ liều lĩnh. Hành vi này có nguy cơ dẫn đến sự đáp trả chết người và một chu kỳ xung đột khu vực mới”.

Cựu Giám đốc CIA khẳng định: “Một hành vi khủng bố được nhà nước tài trợ như vậy sẽ là sự vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế và kích động thêm nhiều chính phủ thực hiện những cuộc tấn công thảm khốc nhằm vào các quan chức nước ngoài”.

Bên cạnh đó, ông Brennan cũng kêu gọi Iran “kiềm chế trước làn sóng thúc giục” trả đũa.

(tổng hợp)