'Vụ án bé trai người Nhật bị đuối nước tại Phan Thiết là một vụ án đặc biệt'

Hình ảnh cuối cùng của bé Hanawa Yukiji (bên trái) tại hồ bơi nằm trong Khu nghỉ dưỡng Centara Mirage Resort Mũi Né. Ảnh: Gia đình cung cấp

Tới thời điểm này, có 3 luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho nạn nhân, là luật sư Đào Thị Bích Liên, luật sư Hà Hải, luật sư Nguyễn Văn Sáng thuộc Văn phòng Luật sư Hà Hải và Cộng sự.

Sau khi Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Thuận ngày 23/6/2024 ra Thông báo Tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự "Vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp", luật sư Đào Thị Bích Liên đã có cuộc trao đổi riêng với báo Phụ nữ Việt Nam về các tình tiết, diễn tiến xoay quanh vụ án này.

Luật sư Đào Thị Bích Liên. Ảnh: NVCC

PV: Xin chào luật sư Đào Thị Bích Liên, cảm ơn luật sư đã nhận lời trao đổi, trò chuyện với báo Phụ nữ Việt Nam. Vụ án em bé người Nhật, Hanawa Yukiji, bị đuối nước xảy ra đã hơn 2 năm (5/4/2022) tại Khu nghỉ dưỡng Centara Mirage Resort Mũi Né. Nhìn lại tổng thể các tình tiết, sự việc của vụ án này, luật sư có những suy nghĩ và cảm xúc gì?

Luật sư Đào Thị Bích Liên: Ban đầu, khi tiếp nhận thông tin và các hồ sơ, tài liệu của gia đình nạn nhân, chúng tôi gặp khá nhiều khó khăn. Bởi vì, gia đình nạn nhân có tham gia vào quá trình điều tra giải quyết vụ án, nhưng lại không được tiếp cận hoặc có rất ít thông tin, tài liệu liên quan đến vụ án.

Sau khi nghe lời tường thuật của mẹ nạn nhân về ngày diễn ra sự việc, cùng các thông tin, tài liệu tìm hiểu được thì chúng tôi đã nghiên cứu và nhận thấy có nhiều điểm mâu thuẫn và nghi vấn trong hồ sơ vụ án. Ngay sau đó, chúng tôi đã hỗ trợ, cùng với gia đình nạn nhân gửi Đơn cầu cứu và liên hệ với các cơ quan có thẩm quyền để xem xét, giải quyết.

Chúng tôi cùng gia đình nạn nhân rất vui mừng khi nhận được Quyết định phục hồi vụ án sau khoảng thời gian nỗ lực, cố gắng. Đặc biệt, gia đình của nạn nhân phần nào có cơ hội để xác định được nguyên nhân thực sự gây ra cái chết của bé Hanawa Yukiji và buộc những cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Ngay sau khi toàn bộ hồ sơ, tài liệu liên quan đến vụ án được chuyển cho Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Thuận thì không chỉ điều tra viên, mà các cơ quan ban ngành cũng đã tích cực hỗ trợ và tham gia giải quyết vụ án nhằm xác định nguyên nhân dẫn đến cái chết của bé Hanawa Yukiji và hành vi vi phạm pháp luật hình sự của cá nhân, tổ chức dẫn đến cái chết của bé trong sự việc.

Đơn cử như các cơ quan đã liên tục thực nghiệm hiện trường; thu thập, giám định camera ghi nhận tại hiện trường xảy ra sự việc; giám định thiết kế hồ bơi, thi công và xây dựng của hồ bơi. Ngoài ra, đại diện của Lãnh sự quán Nhật Bản tại TPHCM cũng dành sự quan tâm và luôn hỗ trợ tham gia cùng gia đình của nạn nhân. Cơ quan điều tra đã có Thông báo kết luận giám định và xác định khi vận hành có thể hút chặt một người có thể trạng giống như nạn nhân khi đứng sát vị trí miệng hút.

Ngày 23/6/2024, cơ quan này đã ban hành Quyết định Tạm đình chỉ vụ án do thời gian điều tra đã hết nhưng kết quả giám định và tương trợ tư pháp chưa có kết quả.

Các vết bầm trên lưng của bé Yukiji khi vừa đưa từ hồ bơi lên. Ảnh: Liên Trần

PV: Luật sư tham gia để bảo vệ cho gia đình bị hại bắt đầu từ thời điểm nào và điều gì ấn tượng đối với luật sư trong vụ án này?

Luật sư Đào Thị Bích Liên: Sau khi nhận được Quyết định đình chỉ vụ án cúa Cơ quan CSĐT Công an TP Phan Thiết, cụ thể vào tháng 7/2023, thì gia đình của nạn nhân có liên hệ và yêu cầu các luật sư của Văn phòng Luật sư Hà Hải và Cộng sự hỗ trợ tham gia bảo vệ quyền lợi ích cho cháu.

Từ đó cho tới nay, chúng tôi vẫn đang tham gia vụ án nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho nạn nhân.

Ngoài vai trò là luật sư, tôi là một người mẹ, hiểu được sự thương yêu của cha mẹ dành cho con cái lớn đến nhường nào và phần nào thấu hiểu được nỗi đau mất mát của mẹ nạn nhân khi chứng kiến toàn bộ sự việc diễn ra. Điều chúng tôi mong muốn nhất là có thể hỗ trợ và bảo vệ quyền, lợi ích của những người yếu thế như phụ nữ, trẻ em và người lớn tuổi.

PV: Luật sư đánh giá thế nào về Quyết định Tạm đình chỉ điều tra vừa được đưa ra từ Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Thuận vào ngày 23/6/2024?

Luật sư Đào Thị Bích Liên: Ngày 30/1/2023, Cơ quan CSĐT Công an TP Phan Thiết ban hành Quyết định Tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự. Lý do là chờ kết quả giám định. Ngày 23/6/2024, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Thuận ban hành Quyết định Tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự. Lý do là chưa có kết quả giám định và chưa có kết quả tương trợ tư pháp nhưng đã hết thời hạn điều tra.

Nhận thấy, về cơ bản thì lý do Tạm đình chỉ điều tra của Cơ quan điều tra đều là hết thời gian điều tra vụ án hình sự nhưng chưa có kết quả giám định nên tạm đình chỉ vụ án theo thủ tục tố tụng.

Sự khác nhau là Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Thuận ban hành Quyết định Tạm đình chỉ điều tra khi đã thực nghiệm hiện trường và có Thông báo kết luận giám định rằng trong trường hợp vị trí cơ thể tiếp xúc với miệng hút là vùng lưng thì một người có thể trạng giống như nạn nhân không thể tự thoát ra được, có thể dẫn đến tử vong. Còn Cơ quan CSĐT Công an TP Phan Thiết khi thực nghiệm hiện trường ra Thông báo kết luận giám định trái ngược hẳn với Thông báo của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Thuận. Theo đó, cơ quan này cho biết nguyên lý hoạt động của hồ bơi lười không thể hút một người có thể trạng cao 1,4 m, nặng 39kg (như bé Hanawa Yukuji) khi đang bơi hoặc đứng tại vị trí miệng hút dẫn đến tử vong.

Quyết định Tạm đình chỉ vụ án là một thủ tục tố tụng theo quy định pháp luật, nhưng không đồng nghĩa với việc vụ án sẽ tạm dừng, không được tiếp tục quan tâm, giải quyết. Các cơ quan giám định và cơ quan tương trợ tư pháp vẫn thực hiện và tiến hành các công việc để trong thời gian sớm nhất có kết quả gửi cơ quan điều tra. Ngay sau khi có kết quả và trong thời hạn truy cứu trách nhiệm hình sự thì cơ quan điều tra sẽ ban hành Quyết định phục hồi vụ án.

Theo quy định pháp luật tại khoản 2 Điều 27 BLHS thì thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được tính như sau: 05 năm đối với tội phạm ít nghiêm trọng; 10 năm đối với tội phạm nghiêm trọng; 15 năm đối với tội phạm rất nghiêm trọng; 20 năm đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

Như vậy, khi đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự thì cơ quan điều tra phải ra quyết định đình chỉ điều tra theo quy định tại khoản 1 Điều 230 và khoản 5 Điều 157 BLTTHS.

Tấm hút tại thành hồ bơi, nơi bé Yukiji gặp nạn. Ảnh: Liên Trần

PV: Vậy nhận định của luật sư về vụ án này - một vụ án đặc biệt và thu hút sự theo dõi của công luận - như thế nào?

Luật sư Đào Thị Bích Liên: Với tính chất đặc biệt của vụ án, lần đầu tiên được ghi nhận trường hợp bé biết bơi, cao 1m4, chơi đùa trong bể bơi 1m nhưng lại bị hút vào lưới lọc nước tại thành hồ bơi, dẫn đến tử vong. Điều này đặt ra nhiều nghi vấn về an toàn hồ bơi và trách nhiệm của các bên liên quan, thu hút rất nhiều sự quan tâm.

Vì vậy, chúng tôi mong muốn cần có sự phối hợp và hành động của 3 bên. Thứ nhất, cơ quan nhà nước và cơ quan điều tra cần làm rõ vụ việc một cách khách quan, công bằng, và khởi tố bị can đối với các cá nhân, tổ chức có liên quan khi có đủ bằng chứng chứng minh vi phạm pháp luật. Chúng tôi mong muốn Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bình Thuận và Viện KSND tỉnh Bình Thuận tiến hành điều tra sớm có kết quả trưng cầu giám định của cơ quan chuyên môn liên quan đến thiết kế thi công hồ bơi. Nếu có yếu tố lỗi gây ra cái chết cho cháu Hanawa Yukiji thì sớm ra quyết định phục hồi điều tra và khởi tố bị can đối với người đã có hành vi vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính; khởi tố bị can đối với người có hành vi thiếu trách nhiệm làm chết cháu Hanawa Yukiji, mang lại công bằng cho cháu và gia đình.

Các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của các hồ bơi, đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Thứ hai, người dân cần nâng cao nhận thức về an toàn hồ bơi, đặc biệt là đối với trẻ em.

Thứ ba, đối với phía chủ đầu tư, nhà thầu thi công, đơn vị quản lý hồ bơi, vụ án là hồi chuông cảnh tỉnh cho những người thiết kế, thực hiện, xây dựng và bảo trì các công trình, luôn phải đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người sử dụng, đặc biệt là trẻ em. Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm chính về việc đảm bảo an toàn cho người sử dụng hồ bơi, bao gồm việc thiết kế, thi công, lắp đặt hệ thống lọc nước phù hợp với tiêu chuẩn, cũng như thường xuyên bảo dưỡng, kiểm tra định kỳ. Nhà thầu thi công phải chịu trách nhiệm thi công đúng theo thiết kế, đảm bảo chất lượng và an toàn cho công trình. Và đơn vị quản lý hồ bơi phải chịu trách nhiệm vận hành, giám sát hoạt động của hồ bơi, đảm bảo các quy định về an toàn được tuân thủ.

Đinh Thu Hiền