Vùng Châu thổ Cửu Long hướng tới nền kinh tế 'Net Zero'

Trong hai bài trước, những câu chuyện sạt lở, hạn mặn đến sớm và bất thường hay hành trình thay đổi tư duy sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng xanh, carbon thấp ở ĐBSCL đang chứng minh BĐKH không còn là “nguy” mà là cơ hội để vùng Châu thổ Cửu Long chuyển mình bứt phá.

Trong phần cuối của loạt bài chúng tôi sẽ làm rõ hơn hành trình thích ứng với BĐKH của vùng đất “Chín rồng”, nơi đang nhận được sự quan tâm của Chính phủ, các Bộ ngành, sự đồng hành của các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp để đưa vùng Châu thổ Cửu Long trở thành vùng kinh tế xanh, năng động, đảm bảo an ninh lương thực, đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải của Việt Nam.

ĐBSCL đang chứng minh BĐKH không còn là “nguy” mà là cơ hội để vùng Châu thổ Cửu Long chuyển mình bứt phá.

Biến đổi khí hậu là thách thức nhưng cũng là cơ hội để ĐBSCL chuyển đổi theo kinh tế xanh, carbon thấp, phục hồi hệ sinh thái, mở ra con đường phát triển hiện đại, bền vững trước bối cảnh cả thế giới cùng hướng tới mục tiêu xanh hóa.

Với những thế mạnh về “thủy sản, trái cây, lúa gạo”, việc thay đổi cơ cấu sản xuất, tập trung vào chất lượng, gắn với xuất khẩu đang là hướng đi của vùng Châu thổ Cửu Long. Những lô gạo thơm, gạo hữu cơ, gạo giảm phát thải theo Đề án 1 triệu hecta là hướng đi bền vững trong bối cảnh hiện nay. Những mô hình nuôi tôm, cá tra theo hướng sinh thái, ứng dụng công nghệ tuần hoàn, tận dụng phụ phẩm để sản xuất thức ăn và năng lượng sinh học đã cho thấy tín hiệu tích cực và mang lại giá trị ngoài mong đợi. Đây là những bước đi giúp vùng đất “Chín rồng” thích ứng với BĐKH, nâng cao giá trị của từng ngành hàng.

Sản xuất lúa gạo ở vùng ĐBSCL cũng đang chịu tác động của biến đổi khí hậu.

GS - TS Mai Trọng Nhuận, Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn chính sách biến đổi khí hậu, thuộc Ủy ban Quốc gia về biến đổi khí hậu cho biết, để ứng phó với BĐKH cần chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế theo hướng xanh, tăng cường ứng dụng công nghệ sạch, năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về BĐKH, tăng cường năng lực quản trị rủi ro và ứng phó khủng hoảng.

Theo GS - TS Mai Trọng Nhuận, cần có sự phối hợp đồng bộ, liên ngành trong việc hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về BĐKH. Cùng với đó là sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp, người dân trong quá trình thích ứng và giảm thiểu tác động của BĐKH phải được xác định là những ưu tiên hàng đầu trong thời gian tới.

“Tăng cường đầu tư, ứng dụng khoa học công nghệ để thúc đẩy chuyển đổi xanh và nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu. Nâng cao nhận thức và sự tham gia của toàn xã hội trong ứng phó với biến đổi khí hậu. Việc hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, tăng cường đầu tư và ứng dụng khoa học công nghệ, cũng như nâng cao nhận thức và sự tham gia của toàn xã hội được xác định là những ưu tiên hàng đầu trong thời gian tới”, GS - TS Mai Trọng Nhuận nhấn mạnh.

Dự án chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững ĐBSCL.

Động lực mới cho vùng Châu thổ Cửu Long

Việt Nam đang phải đối mặt với những tác động nghiêm trọng của BĐKH, việc xây dựng một hệ thống pháp lý rõ ràng và minh bạch cho sàn giao dịch carbon không chỉ giúp giảm thiểu phát thải khí nhà kính mà còn tạo cơ hội phát triển kinh tế bền vững.

Mô hình sinh kế mùa lũ của người dân Đồng Tháp giúp nâng cao thu nhập.

Ông Lê Công Thành, Thứ trưởng Bộ NN&MT cho biết, trước tác động của BĐKH, Chính phủ Việt Nam đã ban hành các văn bản pháp luật như Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và các nghị định hướng dẫn thi hành, nhằm tăng cường ứng phó với biến đổi khí hậu. Cùng với đó, xây dựng hệ thống quản lý phát thải khí nhà kính, bao gồm cơ chế, hạn ngạch, tín chỉ carbon và thị trường carbon để nâng cao khả năng thích ứng với BĐKH.

“Vấn đề về tín chỉ carbon nó là vấn đề mới với Việt Nam đã đành nhưng cũng đang còn mới với tất cả các quốc gia trên thế giới. Tất cả các quy định về vấn đề này thì vẫn đang được các nước trao đổi, thảo luận để hình thành và tiếp tục hoàn thiện. Ở Việt Nam chúng ta với những thành quả rất là quan trọng để hoàn thiện hệ thống pháp luật, hành lang pháp lý để Việt Nam từng bước tham gia vào sân chơi quốc tế giảm phát thải nhà kính, thị trường carbon, nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế, đồng thời nâng cao sức chống chịu và khả năng thích ứng với BĐKH”, Thứ trưởng Lê Công Thành thông tin.

Trồng cây để giúp bảo vệ đê biển, ngăn chặn xói lở và giữ đất.

Việc xây dựng chính sách và pháp luật về sàn giao dịch carbon tại Việt Nam có vai trò quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu đang ngày càng nhận thức rõ hơn về các vấn đề BĐKH. Ông Trương Huỳnh Thắng, Phó vụ trưởng vụ pháp chế, Bộ Tài Chính cho biết, sàn giao dịch carbon là một công cụ giúp quản lý và giảm thiểu lượng khí nhà kính thông qua việc hỗ trợ, trao đổi quyền phát thải giữa các doanh nghiệp, tổ chức. Tuy nhiên, để hệ thống này hoạt động hiệu quả cần một khung pháp lý đồng bộ, đầy đủ.

Dự kiến sàn giao dịch carbon khi đi vào hoạt động là nền tảng quan trọng để tạo động lực kinh tế, từ đó, khuyến khích các doanh nghiệp giảm phát thải, và đầu tư vào giải pháp, công nghệ thân thiện với môi trường, góp phần thực hiện mục tiêu giảm khí thải nhà kính, hướng tới nền kinh tế “Net Zero”.

“Xác định rõ căn cứ chức năng, nhiệm vụ các Bộ, ngành cũng như là các chủ thể tham gia thị trường thì cũng đã báo cáo Chính phủ phân công Bộ NN&MT giám sát trên sàn giao dịch carbon, chịu trách nhiệm các hàng hóa đưa vào giao dịch. Chủ trì, kiểm tra tổng công ty chứng khoán Việt Nam, Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và các công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ hỗ trợ giao dịch trong thực hiện các quyền, nghĩa vụ theo quy định. Chủ trì giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý liên quan đến sàn giao dịch carbon”, Ông Trương Huỳnh Thắng thông tin.

Cần thay đổi thói quen, hành vi hàng ngày của mỗi người dân để giảm phát thải và thích ứng với BĐKH.

Canh tác thông minh, nền tảng của chuyển đổi xanh

Nghị quyết 120 của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu là Nghị quyết “thuận thiên” để vùng Châu thổ Cửu Long “sống chung”, và tôn trọng quy luật tự nhiên. Cùng với thực hiện Nghị quyết, nhiều chính sách, văn bản pháp luật đã được triển khai để thực hiện các cam kết của quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với BĐKH ở vùng đất “Chín rồng”. Tuy nhiên, trong thực tiễn vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, cần tiếp tục hoàn thiện để phù hợp với xu thế chung của thế giới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết, vùng ĐBSCL là vùng chịu tác động nặng nề của BĐKH như nước biển dâng, hạn hán, xâm nhập mặn. Những tác động này đe dọa nghiêm trọng đến sinh kế, an ninh lương thực của hàng chục triệu người dân trong vùng. Vì vậy, cần thay đổi thói quen, hành vi hàng ngày của mỗi người dân để giảm phát thải và thích ứng với BĐKH.

Vùng ĐBSCL sẽ sống chung, thích ứng tốt với tác động của BĐKH

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, giải pháp ứng phó với BĐKH là tăng cường đầu tư nguồn lực cho các mục tiêu phát triển gắn với cam kết về khí hậu như: phát triển năng lượng tái tạo, công nghệ xanh, nông nghiệp thông minh. Cùng với đó, thúc đẩy chuyển đổi mô hình phát triển theo hướng kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, ứng dụng công nghệ cao. Đồng thời, tăng cường sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp và các chủ thể trong ứng phó với BĐKH và tầm nhìn chiến lược để dẫn dắt quá trình chuyển đổi xanh của nền kinh tế.

“Chúng ta cũng đã sớm nhận diện được những thay đổi trong chính sách thương mại, đầu tư toàn cầu với những quy định liên quan đến tiêu chuẩn phát thải carbon, từ đó chúng ta có những cam kết mạnh mẽ về mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050; đã tham gia các tuyên bố chính trị về chuyển đổi năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch, giảm phát thải khí metan. Hệ thống chính trị, các doanh nghiệp và người dân đã tích cực, chủ động trong triển khai các hành động giảm phát thải khí nhà kính theo mục tiêu “Net Zero”, thích ứng với biến đổi khí hậu”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Biến đổi khí hậu đang thử thách bản lĩnh của vùng đất “Chín rồng”. Trong thử thách, vùng đất này đã tìm ra động lực “sống chung và thích ứng” để vươn mình bứt phá. Những quyết sách đúng đắn của Chính phủ, các Bộ, ngành, và sự đồng hành của các tổ chức quốc tế, cộng đồng doanh nghiệp và người dân đang cùng chung tay để vùng Châu thổ Cửu Long không chỉ “chống chịu” mà trở thành biểu tượng “thích ứng và phát triển xanh” của Việt Nam.

Bài viết cùng loạt bài: Phục hồi hệ sinh thái, sống chung với biến đổi khí hậu

Biến thách thức thành động lực để phát triển bền vững

Vùng Châu thổ Cửu Long hành động vì tương lai xanh

Vùng Châu thổ Cửu Long hướng tới nền kinh tế “Net Zero"

Phạm Hải/VOV-ĐBSCL