WHO: Cần tăng cường đầu tư giải quyết tình trạng siêu vi khuẩn kháng kháng sinh

Một cửa hàng thuốc. (Ảnh: Getty Images/TTXVN)

Ngày 2/10, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo hiện không có đủ các xét nghiệm và phương pháp điều trị mới để giải quyết tình trạng vi khuẩn kháng thuốc ngày càng gia tăng.

Theo WHO, kháng thuốc kháng sinh (AMR) là tình trạng xảy ra khi các vi sinh vật như vi khuẩn, virus và ký sinh trùng không còn phản ứng với thuốc kháng khuẩn. AMR ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là các loại vi khuẩn có hại kháng thuốc kháng sinh ngày càng tăng. WHO nhận định đây là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng hàng đầu và được cho là gây ra hơn 1 triệu ca tử vong mỗi năm.

WHO cho biết thêm việc sử dụng sai và lạm dụng thuốc kháng khuẩn, bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc kháng virus và thuốc kháng nấm, ở người, động vật và thực vật là nguyên nhân chính gây ra tình trạng kháng thuốc. Trong đó, các nước có thu nhập thấp và trung bình chịu ảnh hưởng nặng nề hơn do tình trạng AMR.

Trong 2 báo cáo về các xét nghiệm và phương pháp điều trị mới cho các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, WHO cảnh báo rằng vẫn còn quá ít biện pháp đang được phát triển.

Theo bà Yukiko Nakatani, Trợ lý Tổng giám đốc WHO, tình trạng AMR đang gia tăng, nhưng các phương pháp điều trị và chẩn đoán mới vẫn chưa đủ để giải quyết nguy cơ lây lan các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn kháng thuốc gây ra.

Bà cho rằng nếu không tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để đảm bảo các sản phẩm mới và hiện có đến được với những người cần nhất, tình trạng AMR sẽ tiếp tục gia tăng.

WHO bắt đầu theo dõi sự phát triển của các loại thuốc kháng khuẩn vào năm 2017. Kể từ đó, 17 loại thuốc kháng khuẩn mới đã được cấp phép lưu hành trên thị trường. Trong bản cập nhật năm 2023, có 97 loại thuốc kháng khuẩn đang được thử nghiệm lâm sàng trên người, tuy nhiên WHO cảnh báo con số này hiện đã giảm xuống 90.

Cơ quan y tế của Liên hợp quốc này cho rằng dự án phát triển các loại thuốc kháng khuẩn đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng kép: khan hiếm và thiếu đổi mới.

Trong số 90 loại thuốc kháng khuẩn đang được phát triển, chỉ có 15 loại đạt tiêu chuẩn đổi mới. Đối với quy trình tiền lâm sàng (vẫn chưa được thử nghiệm trên người), khoảng 232 dự án đang được phát triển. Tuy nhiên, 90% trong số 148 công ty dược phẩm tham gia phát triển thuốc là các công ty nhỏ, dưới 50 nhân viên.

Bên cạnh đó, WHO cũng đặc biệt cảnh báo về những thiếu sót trong công thức dược phẩm dành cho trẻ em và phương pháp điều trị bằng đường uống cho bệnh nhân ngoại trú.

WHO kêu gọi các nhà phát triển thuốc công bố dữ liệu về hoạt tính kháng khuẩn để thúc đẩy hợp tác, thu hút đầu tư và đẩy nhanh đổi mới. Cơ quan y tế này cũng hối thúc tăng thêm kinh phí cho các công cụ có thể sử dụng ở những nơi có nguồn lực hạn chế, đồng thời tăng đầu tư và đổi mới nhiều hơn nữa, đặc biệt là các mô hình tài trợ mới để hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện đang thúc đẩy nghiên cứu và phát triển các loại thuốc kháng khuẩn.

Trong một diễn biến khác, theo phóng viên TTXVN tại Brussels, một nhóm nghiên cứu thuộc Đại học UCLouvain (Bỉ) vừa công bố một phát hiện quan trọng, giải thích vì sao nhiều loại vi khuẩn có khả năng “lì lợm” đến mức kháng lại các loại thuốc kháng sinh mạnh nhất hiện nay.

Trong nhiều năm, giới khoa học tin rằng vi khuẩn chỉ có một lớp phòng thủ chính. Nhưng nhóm của giáo sư Jean-François Collet tại Viện Duve (UCLouvain) đã chứng minh điều ngược lại: vi khuẩn sở hữu tới ba lớp bảo vệ khác nhau, cùng hoạt động nhịp nhàng để chống lại thuốc.

Một lớp trong số đó gọi là peptidoglycan đã được biết đến từ trước, giống như một chiếc áo giáp bao quanh, giúp vi khuẩn không bị “nổ tung” khi bị kháng sinh tấn công. Tuy nhiên, hai lớp còn lại kết hợp với peptidoglycan đã tạo thành một “lá chắn ba tầng”, khiến việc tiêu diệt vi khuẩn trở nên khó khăn hơn nhiều so với suy nghĩ ban đầu.

Phát hiện này không chỉ giúp làm sáng tỏ cơ chế phòng thủ phức tạp của vi khuẩn, mà còn mở ra hy vọng về những phương pháp mới nhằm “bẻ gãy” lớp lá chắn đó. Theo nhóm nghiên cứu, việc càng hiểu rõ cách vi khuẩn tự vệ sẽ càng tạo thêm cơ hội để tìm ra điểm yếu và tiêu diệt chúng.

Công trình nghiên cứu vừa được đăng tải trên tạp chí khoa học quốc tế Nature Microbiology. Đây được xem là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực chống tình trạng kháng kháng sinh, vấn đề đang đe dọa sức khỏe hàng triệu người trên toàn thế giới. Phát hiện này cũng khẳng định vị thế tiên phong của các nhà khoa học Bỉ trong lĩnh vực nghiên cứu y học./.

(TTXVN/Vietnam+)