WMO: Châu Âu là lục địa nóng lên nhanh nhất hành tinh
Một báo cáo chuyên sâu vừa được công bố ngày 19/6 cho biết châu Âu nên chuẩn bị tinh thần để đối phó với thêm nhiều đợt nắng nóng chết người do biến đổi khí hậu, đồng thời nhấn mạnh rằng đây là lục địa nóng lên nhanh nhất thế giới, với nhiệt độ năm ngoái đã tăng cao hơn khoảng 2,3 độ C với thời kỳ tiền công nghiệp.
Nhiều nước châu Âu chứng kiến mùa hè nóng nhất được ghi nhận vào năm ngoái 2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo báo cáo mới này của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) và Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus của Liên minh châu Âu, nhiệt độ tăng cao, hạn hán làm khô héo cây trồng, nhiệt độ mặt nước biển tăng kỷ lục và sự tan chảy sông băng chưa từng thấy là một trong những hậu quả do biến đổi khí hậu gây ra ở châu Âu, cho thấy tình trạng nóng lên nhanh chóng trong nhiều thập kỷ đã có tác động sâu rộng đến kết cấu kinh tế xã hội và hệ sinh thái của khu vực.
Báo cáo Tình trạng Khí hậu ở châu Âu 2022 chỉ ra rằng nhiệt độ trên khắp lục địa đã tăng 1,5 độ C trong vòng 30 năm, từ 1991 – 2021, và nhấn mạnh biến đổi khí hậu đang gây ra những thiệt hại lớn về con người, kinh tế và môi trường.
Tổng thư ký WMO Petteri Taalas cho biết: “Mùa hè năm ngoái là mùa nóng nhất từng được ghi nhận: nhiệt độ tăng cao làm trầm trọng thêm tình trạng hạn hán nghiêm trọng và lan rộng, gây ra các vụ cháy rừng dữ dội với diện tích bị cháy lớn thứ hai trong lịch sử và dẫn đến hàng nghìn ca tử vong do nhiệt độ cao quá mức”.
Các chỉ số đáng lo ngại
Châu lục này - nơi đã nóng lên gấp đôi mức trung bình toàn cầu kể từ những năm 1980, đã chứng kiến mùa hè nóng nhất được ghi nhận vào năm ngoái, với các quốc gia bao gồm Đức, Pháp, Italy, Bỉ, Ireland, Luxembourg, Thụy Sĩ, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Vương quốc Anh đã trải qua năm nóng nhất trong lịch sử.
Nhiệt độ trung bình hàng năm năm 2022 của châu Âu nằm trong khoảng từ mức cao thứ 2 đến mức cao thứ 4 được ghi nhận, với mức chênh lệch khoảng 0,79 độ C so với mức trung bình của giai đoạn 1991–2020.
Với lượng mưa dưới mức trung bình trên phần lớn khu vực trong năm ngoái, Pháp có thời tiết khô hạn nhất từ tháng 1 - tháng 9 và Vương quốc Anh ghi nhận thời tiết khô hạn nhất từ tháng 1 - tháng 8 kể từ năm 1976, gây ra những hậu quả sâu rộng đối với sản xuất nông nghiệp và năng lượng.
Một cánh đồng đậu tương khô héo do nắng nóng kéo dài tại Sozzago, Italy. Ảnh: AFP/TTXVN
Dự trữ nước của Tây Ban Nha đã giảm xuống còn 41,9% tổng công suất vào ngày 26/7, và công suất ở một số lưu vực thậm chí còn thấp hơn.
Các sông băng ở châu Âu đã mất khoảng 880 km khối băng từ năm 1997 đến năm 2022.
Dãy núi Alps bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với độ dày băng giảm trung bình là 34 mét. Trong năm 2022, các sông băng ở dãy Alps đã ghi nhận khối lượng thiệt hại ở mức cao kỷ lục mới chỉ trong một năm, do lượng tuyết rơi thấp trong mùa đông và mùa hè cực kỳ ấm áp.
Sự tan chảy của dải băng Greenland đã góp phần làm tăng mực nước biển trung bình toàn cầu khoảng 14,9 mm. Và theo các đánh giá khoa học, dải băng Greenland tiếp tục giảm khối lượng trong suốt năm 2022, báo cáo của WMO cho biết.
Nhiệt độ mặt nước biển trung bình trên khắp Bắc Đại Tây Dương trong năm ngoái là mức ấm nhất từng được ghi nhận và phần lớn các vùng biển trong khu vực bị ảnh hưởng mạnh bởi sóng nhiệt trên biển. Tốc độ nóng lên của bề mặt đại dương, đặc biệt là ở phía đông Địa Trung Hải, Baltic, Biển Đen và phía nam Bắc Cực, cao hơn 3 lần so với mức trung bình toàn cầu.
Tử vong liên quan đến thời tiết
Sự gia tăng nhiệt độ kỷ lục mà người châu Âu trải qua năm ngoái là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng quá mức số ca tử vong liên quan đến thời tiết.
Dựa trên thông tin trong Cơ sở dữ liệu về các sự kiện khẩn cấp (EM-DAT), các mối nguy hiểm liên quan đến khí tượng, thủy văn và khí hậu ở châu Âu trong năm 2022 đã dẫn đến 16.365 trường hợp tử vong được báo cáo và ảnh hưởng trực tiếp đến 156.000 người. Báo cáo cũng cho biết bên cạnh những thiệt hại vì nắng nóng thì lũ lụt và mưa bão đã gây ra phần lớn thiệt hại trong tổng số 2 tỷ USD tổn thất do thời tiết và khí hậu khắc nghiệt.
Các đồng tác giả của báo cáo cảnh báo rằng nhiều thảm họa hơn sẽ xảy ra, vì những con số đáng báo động “không thể được coi là sự xuất hiện một lần hoặc một điều kỳ lạ của khí hậu”.
Tiến sĩ Carlo Buontempo, Giám đốc Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus cho biết: “Hiểu biết hiện tại của chúng tôi về hệ thống khí hậu và sự tiến hóa của nó cho chúng tôi biết rằng những loại sự kiện này là một phần của mô hình sẽ khiến căng thẳng nhiệt cực đoan xảy ra thường xuyên hơn và dữ dội hơn trên toàn khu vực”.
Hy vọng từ năng lượng tái tạo
Báo cáo cũng nhấn mạnh tác động của các kiểu thời tiết khắc nghiệt ở châu Âu đối với cung, cầu và cơ sở hạ tầng của hệ thống năng lượng châu Âu.
Tuy nhiên, trong một dấu hiệu khả quan, năng lượng tái tạo đã tạo ra nhiều điện hơn so với khí đốt tự nhiên vào năm ngoái. Năng lượng gió và mặt trời tạo ra 22,3% điện năng của Liên minh châu Âu vào năm 2022, trong khi khí đốt tự nhiên chiếm 20%.
“Lần đầu tiên, lượng điện được tạo ra từ gió và mặt trời cao hơn so với khí hóa thạch ở EU, do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm cả sự gia tăng đáng kể về năng lượng mặt trời được lắp đặt vào năm ngoái”, ông Taalas cho biết, và nhấn mạnh việc tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo và các nguồn năng lượng ít carbon là rất quan trọng để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
