Xây dựng các mô hình nông nghiệp thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu

Mô hình trồng dưa trong nhà màng lắp đặt hệ thống tưới tự động tại xã Thiệu Nguyên (Thiệu Hóa).

Trước những tác động của BĐKH, ngành nông nghiệp đang chịu nhiều tác động cực đoan với các yếu tố như thời tiết, khí hậu, tài nguyên đất, nước, không khí và môi trường... Dự báo trong tương lai, các xu thế tác động BĐKH sẽ diễn ra nhanh và phức tạp hơn. Do vậy, đây được coi là một thách thức lớn đối với sản xuất nông nghiệp; việc chuyển đổi sang sản xuất nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp thông minh được xem là xu thế tất yếu.

Tại các huyện Thiệu Hóa, Hoằng Hóa, Thọ Xuân, Yên Định, Nga Sơn... mô hình sản xuất trong nhà màng, nhà lưới không còn xa lạ; diện tích này đều tăng qua các năm và mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Nếu như trước đây, đối với một số cây trồng người dân chỉ có thể sản xuất theo vụ, thời tiết phù hợp, thì hiện nay có thể sản xuất các loại rau trái vụ, các loại củ, quả... quanh năm.

Chị Trần Thị Sen ở xã Đông Yên (TP Thanh Hóa) - người đã có nhiều năm kinh nghiệm sản xuất cà chua, hoa, dưa Kim Hoàng Hậu... trong nhà màng, cho biết: Việc đầu tư xây dựng nhà màng tuy cần vốn đầu tư cao nhưng thuận lợi cho người trồng trong việc chăm sóc cây trồng, không để côn trùng xâm nhập, giảm tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; hoa, quả phát triển đồng đều, đạt chất lượng về màu sắc, độ ngọt của quả đến 90%... Mô hình này cũng có thể chủ động xây dựng lịch thời vụ trồng với nhiều loại hoa, quả khác nhau, đáp ứng nhu cầu thị trường theo từng thời điểm, nhất là dịp lễ, tết bán được giá cao.

Bên cạnh việc đầu tư cơ sở hạ tầng, chị còn áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt tự động nên các quy trình chăm sóc được thiết lập tự động, tỷ lệ về phân bón, chất dinh dưỡng, kỹ thuật được thực hiện đồng loạt như nhau. Từ đó, có thể tiết kiệm chi phí thuê nhân công bởi mọi công đoạn chăm sóc gần như được thực hiện tự động, người lao động chỉ cần vận hành hệ thống và thực hiện giám sát. Đáng chú ý, do được đầu tư hệ thống nhà màng và các thiết bị chăm sóc hiện đại, nên chị dễ dàng đưa vào trồng thử nghiệm một số loại cây trồng mới.

Đối với vật nuôi, BĐKH làm thay đổi nhiệt độ, điều kiện môi trường, gây ra những tác động trực tiếp đến sức khỏe của vật nuôi, giảm khả năng sinh sản, tăng tỷ lệ mắc bệnh, tiêu thụ thức ăn giảm và khả năng chuyển hóa thức ăn kém hiệu quả hơn. Nhất là, khi mưa lũ hay môi trường ẩm ướt có thể làm suy giảm hệ thống miễn dịch, đây cũng là điều kiện làm cho các vector bệnh như muỗi, ve, mòng... có thể phát triển mạnh làm vật nuôi dễ bị tấn công bởi các loại bệnh truyền nhiễm...

Bà Hà Thị Yên - người chăn nuôi gà tại xã Minh Tiến (Ngọc Lặc), cho biết: Khi thời tiết cực đoan, gà sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh đường hô hấp, dẫn tới còi cọc, chậm lớn hoặc bị chết. Nếu nắng nóng sẽ bị mất nước, suy giảm sức đề kháng và là điều kiện phát sinh các loại dịch bệnh như cúm gia cầm, tụ huyết trùng... Vì vậy, ngay khi quyết định tăng đàn, tôi đã ưu tiên đầu tư thiết kế chuồng trại kiên cố, sao cho thoáng mát về mùa hè và ấm áp về mùa đông, thuận lợi chăm sóc, trao đổi không khí, trồng thêm nhiều cây xanh quanh chuồng trại. Bên cạnh đó, đầu tư hệ thống cảm biến nhiệt độ, quạt thông gió, hệ thống phun nước, chụp sưởi; hệ thống cho ăn, uống nước tự động. Với các loại máy móc hiện đại, có thể kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, môi trường, dịch bệnh, liều lượng thức ăn... đảm bảo cho đàn gà tăng trưởng ổn định.

Để người dân chủ động đối phó với BĐKH, thời gian tới các địa phương cần chủ động khảo sát đánh giá lại chất lượng đất nông nghiệp, rà soát điều chỉnh kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng, sản phẩm phù hợp với lợi thế, nhu cầu thị trường và thích ứng với BĐKH tại địa phương. Bên cạnh đó, chú trọng ứng dụng khoa học - kỹ thuật, áp dụng công nghệ tự động, bán tự động trong tưới nước, bón phân; sản xuất giống bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào, sử dụng nhà màng, nhà lưới; sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, GlobalGAP, nuôi trồng thủy sản công nghệ cao với nhà lưới, mái che... để giảm bớt rủi ro do những tác động tiêu cực của thời tiết, tiết kiệm chi phí nhân công, nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, góp phần bảo vệ môi trường. Đồng thời, tổ chức nạo vét kênh mương nội đồng, khơi thông dòng chảy, khuyến cáo người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả...

Bài và ảnh: Lê Ngọc