Xây dựng hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn

Giám đốc Sở Khoa học và công nghệ Tạ Quang Trường (bìa trái) tham quan gian hàng trưng bày thiết bị, chip tại Hội thảo Công nghệ đóng gói, kiểm thử tiên tiến: Cơ hội cho Việt Nam, tổ chức tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh ngày 14-3. Ảnh: H.Yến

Mục tiêu đào tạo 50 ngàn kỹ sư ngành bán dẫn (theo Quyết định số 1017/QĐ-TTg ngày 21-9-2024 phê duyệt Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050) không chỉ cần có chính sách phù hợp của Chính phủ, các địa phương, mà còn cần có sự tham gia, hỗ trợ của doanh nghiệp (DN).

Cơ hội lớn cho Việt Nam

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ngành công nghiệp bán dẫn đóng vai trò rất quan trọng trong nhiều lĩnh vực công nghệ cao. Năm 2024, toàn cầu đã bán ra hơn 1 ngàn tỷ chip, tương đương với 125 chip/đầu người, cao hơn bất cứ loại hàng hóa công nghệ nào và tốc độ tiếp tục tăng trưởng 2 con số hàng năm.

Theo Chủ tịch Tập đoàn CT Group Trần Kim Chung, Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển ngành bán dẫn. Đầu tiên phải kể đến là nguồn nhân lực.

“Việt Nam có khoảng 70 triệu người dưới 35 tuổi với năng lực học tập và tự học cao, Việt Nam luôn trong tốp 10 thể giới về Toán học. Một yếu tố quan trọng nữa là xu hướng đa dạng hóa hệ thống cung ứng trong ngành bán dẫn toàn cầu ngày nay và vị trí địa chính trị đặc biệt của Việt Nam tạo ra cơ hội tuyệt vời cho tam giác vững chắc này” - ông Trần Kim Chung phân tích.

Còn theo ông Nguyễn Thành Vinh, nguyên Phó chủ tịch ECI Technology, hiện các DN sử dụng chip trên thế giới có xu hướng tránh phụ thuộc vào nguồn chip sản xuất từ 1-2 quốc gia, vùng lãnh thổ. Do đó, các DN sản xuất, đóng gói chip đang dần chuyển dịch sang nhiều quốc gia ở châu Á, châu Âu, Bắc Mỹ. Đây cũng là cơ hội cho Việt Nam trong lĩnh vực đóng gói, kiểm thử.

Chính phủ Việt Nam đã đưa ra những chiến lược rất thực tiễn cho ngành bán dẫn Việt Nam. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo; ban hành Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050; Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050; Chỉ thị số 43/CT-TTg về việc đẩy mạnh đào tạo nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn và một số ngành công nghệ số cốt lõi.

Ngày 22-12-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết này đã tạo ra một làn sóng mạnh mẽ, được kỳ vọng sẽ thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn phát triển, là động lực để các DN trong nước đầu tư phát triển.

Cần sự hợp tác của doanh nghiệp

PGS-TS Vũ Hải Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHQG TPHCM), nhấn mạnh: “Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển công nghiệp đóng gói, kiểm thử tiên tiến nhưng để trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, chúng ta cần hiểu rõ nhu cầu nhân lực, công nghệ của công đoạn đóng gói, kiểm thử, đồng thời đầu tư đúng hướng cho việc phát triển chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên, trang thiết bị giảng dạy, nghiên cứu và quan hệ hợp tác giữa các bên liên quan: Nhà nước - các trường đại học - DN”.

Phó giám đốc ĐHQG TPHCM, tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Mai cho rằng, để đào tạo được đội ngũ kỹ sư đáp ứng yêu cầu thì cần phải có sự tham gia của DN trong quá trình đào tạo. Theo đó, DN cần phải tham gia xây dựng chương trình đào tạo phù hợp thực tế; cử chuyên gia tham gia giảng dạy tại các trường đại học; tạo cơ hội cho sinh viên đi thực tập, thực tế và tạo cơ hội việc làm cho sinh viên sau tốt nghiệp.

“Cùng với đó, DN còn có thể tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn cho giảng viên của ĐHQG TPHCM; chia sẻ phần mềm phục vụ giảng dạy, nghiên cứu. DN cũng có thể đặt các phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu tại ĐHQG TPHCM; DN hỗ trợ nhà trường mời các chuyên gia hàng đầu trên thế giới đến để tham gia giảng dạy...” - tiến sĩ Thanh Mai đề xuất.

Về phía Chính phủ và các địa phương, Phó giám đốc ĐHQG TPHCM cho rằng, cần có chính sách hỗ trợ học phí, học bổng cho sinh viên theo học các ngành liên quan đến công nghiệp bán dẫn.

Theo bà Thanh Mai, sau khi tốt nghiệp đại học, cựu sinh viên cần đào tạo thêm 2 năm nữa mới trở thành kỹ sư ngành vi mạch. Do vậy, không chỉ cần hỗ trợ sinh viên ngành bán dẫn, mà còn cần có chính sách hỗ trợ học sau đại học.

Cũng theo tiến sĩ Thanh Mai, các địa phương có thể đặt phòng thí nghiệm, hoặc hỗ trợ chi phí vận hành các phòng thí nghiệm vi mạch tại ĐHQG TPHCM bởi vì chi phí để vận hành những phòng thí nghiệm này là rất lớn.

“Để thực hiện tốt nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn, ngoài chính sách thu hút nhà đầu tư, các địa phương cần đề nghị nhà đầu tư hợp tác với các trường đại học trong việc đào tạo nguồn nhân lực. Chi phí đào tạo nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn khá lớn. Vì vậy, các địa phương có thể tham gia lập quỹ hỗ trợ đào tạo, nghiên cứu công nghiệp bán dẫn. Như vậy, chúng ta sẽ có hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn, phát triển bền vững hơn để hiện thực hóa chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn” - tiến sĩ Nguyễn Thanh Mai cho hay.

Hải Yến