Xây dựng pháo đài vững chắc để bảo vệ lợi ích quốc gia trên mặt trận đa phương

Đưa người Việt Nam có năng lực vào làm việc tại các tổ chức quốc tế

ĐBQH cho rằng, việc ban hành nghị quyết nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về đối ngoại và hội nhập quốc tế trong tình hình mới, đặc biệt là chủ trương hội nhập quốc tế đồng bộ, toàn diện, sâu rộng và hiệu quả theo tinh thần Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị.

Thảo luận tại đoàn Hà Nội, đại biểu Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, một trong những giải pháp căn cơ và mang tính chiến lược dài hạn để nâng cao hiệu quả hội nhập, đồng thời trực tiếp phục vụ cho hai mục tiêu về công nghệ và biển đảo chính là chủ động và tích cực đưa người Việt Nam có năng lực vào làm việc tại các tổ chức quốc tế.

Dự thảo nghị quyết đã đề cập vấn đề này tại Điều 21 (đào tạo) và Điều 27 (chế độ cho cán bộ biệt phái). Đây là một bước tiến rất đáng ghi nhận.

Đại biểu Tạ Đình Thi đề xuất, tích cực đưa người Việt Nam có năng lực vào làm việc tại các tổ chức quốc tế (Ảnh: Quốc hội)

Tuy nhiên, để biến điều này thành một chiến lược quốc gia bài bản, thay vì chỉ dừng lại ở các chính sách rời rạc, Chính phủ cần xây dựng một "Lộ trình Quốc gia về nhân sự Việt Nam tại các tổ chức quốc tế", với danh sách ưu tiên các tổ chức và vị trí then chốt. Các tổ chức về biển và đại dương (như Ủy ban Hải dương học Liên chính phủ IOC, Cơ quan Quản lý Đáy biển Quốc tế ISA), các tổ chức về khoa học - công nghệ (như ITU, WIPO, các cơ quan của UNESCO), các tổ chức về thương mại và luật pháp quốc tế (WTO, PCA) phải là những mục tiêu hàng đầu. Việc có mặt ở đây sẽ trực tiếp giúp chúng ta nắm bắt thông tin, dẫn dắt luật chơi và bảo vệ lợi ích quốc gia một cách chủ động”, đại biểu Tạ Đình Thi nêu ý kiến.

Đại biểu cho rằng, thay vì chờ đợi ứng cử khi có thông báo, Việt Nam cần có chương trình "ươm mầm" từ sớm. Cần xác định những cá nhân xuất sắc, trẻ tuổi trong các lĩnh vực chiến lược (luật pháp quốc tế, khoa học biển, AI, kinh tế...) và đầu tư cho họ một lộ trình bài bản: bồi dưỡng ngoại ngữ, kỹ năng đàm phán, văn hóa ngoại giao đa phương, và quan trọng là tạo điều kiện cho họ tham gia các khóa thực tập, các vị trí công tác ngắn hạn tại các tổ chức quốc tế ngay từ khi còn trẻ. Điều này cần được quy định rõ như một nhiệm vụ trong Điều 21.

Đại biểu đề xuất thành lập một "Ban Chỉ đạo/Lực lượng đặc nhiệm" với sự tham gia của Bộ Ngoại giao, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan để thống nhất chiến lược, xác định vị trí mục tiêu và hỗ trợ toàn diện cho ứng viên. Đặc biệt, cần có một cơ chế tài trợ cho các hoạt động vận động, vận động hành lang cho ứng viên. Song song với đó là chính sách đãi ngộ đặc biệt, không chỉ về vật chất (tại Điều 27) mà còn về vị trí, cơ hội thăng tiến khi họ trở về nước, coi họ là những "sứ giả" đặc biệt, là nguồn lực quý giá để tư vấn, hoạch định chính sách đối ngoại và hội nhập của đất nước sau khi họ hoàn thành nhiệm kỳ quốc tế.

"Việc đưa được người của mình vào các vị trí quan trọng trong hệ thống quốc tế không chỉ là thành tích ngoại giao, mà còn là xây dựng "pháo đài" vững chắc để bảo vệ lợi ích quốc gia trên mặt trận đa phương, trực tiếp hỗ trợ cho việc bảo vệ chủ quyền biển đảo và thúc đẩy hợp tác công nghệ, chủ động hội nhập hiệu quả", đại biểu Tạ Đình Thi nhấn mạnh.

UBND cấp tỉnh thí điểm lập các văn phòng đại diện ở nước ngoài

Tại khoản 1, Điều 15: Chính phủ cho phép UBND cấp tỉnh thí điểm lập các văn phòng đại diện ở nước ngoài trên cơ sở quy định pháp luật sở tại và thỏa thuận với sở tại. Ngân sách của việc lập văn phòng đại diện được bảo đảm từ ngân sách thường xuyên của UBND cấp tỉnh.

Đại biểu Trần Việt Anh (đoàn Hà Nội) cho rằng, việc các địa phương thiết lập văn phòng đại diện ở nước ngoài hiện nay không phù hợp với thể chế chính trị của Việt Nam và chưa phù hợp với chủ trương tinh giản bộ máy theo tinh thần Nghị quyết 18 ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục lập cũng như quản lý các văn phòng này. Hơn nữa, trong thời đại cách mạng khoa học công nghệ hiện đại, hoàn toàn có thể thiết lập văn phòng ảo, các kênh thông tin, mạng lưới kết nối hiệu quả giữa UBND cấp tỉnh và các địa bàn trọng điểm.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ thêm việc này, nhất là trong bối cảnh nhiều địa phương hiện nay không có cả Sở Ngoại vụ. Nếu thành lập văn phòng đại diện ở nước ngoài thì có lẽ UBND cấp tỉnh hoặc Văn phòng UBND sẽ phải quản lý.

Tuy nhiên, thảo luận tại tổ TP.HCM, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng, việc này đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Theo đại biểu, việc UBND cấp tỉnh lập các văn phòng đại diện ở nước ngoài cần có điều kiện cụ thể, quy định thật chi tiết và có bước đi phù hợp. Ông Ngân cũng cho rằng, chỉ nên ưu tiên cho các địa phương có quan hệ đối ngoại mạnh, có kim ngạch xuất nhập khẩu đạt một tỷ lệ nhất định, đạt bao nhiêu phần trăm tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước mới được lập văn phòng đại diện ở nước ngoài, để tránh tình trạng nhiều địa phương ồ ạt mở văn phòng và chi nhánh ở nước ngoài, gây tốn kém chi phí.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng, việc UBND cấp tỉnh lập các văn phòng đại diện ở nước ngoài cần có điều kiện cụ thể, quy định thật chi tiết và có bước đi phù hợp.

Hỗ trợ doanh nghiệp hội nhập quốc tế

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cho biết, khi thảo luận về dự thảo Luật Đầu tư, ông có đề cập đến vấn đề khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài. Khi đọc dự thảo nghị quyết này, ông rất vui vì có 4 khoản liên quan đến nội dung này, từ Điều 11-14. Riêng Điều 12 quy định, doanh nghiệp được phép thành lập Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu và hội nhập quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam.

Đại biểu đề nghị Chính phủ xem xét hỗ trợ một phần ngân sách để tăng nguồn lực cho Quỹ Phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế. Nguồn kinh phí này nên được trích từ các khoản thuế thu từ hoạt động đầu tư ra nước ngoài, xuất nhập khẩu và các khoản thuế phòng vệ thương mại đã nêu tại Điều 14.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân đề nghị cho phép doanh nhân sử dụng hộ chiếu công vụ hoặc hộ chiếu ngoại giao trong hoạt động quốc tế.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn TP.HCM) cho biết, hoạt động hội nhập quốc tế của DN được quy định từ Điều 11-14 nhưng lại không có quy định cụ thể DN hoạt động quốc tế sẽ như thế nào.

Đại biểu nêu thực tế, đại biểu Quốc hội có hộ chiếu ngoại giao, nhưng đi hội thảo quốc tế hoặc đi với những hoạt động khác lại phải dùng hộ chiếu phổ thông, rất mất thời gian. Nếu doanh nghiệp cũng là đầu mối thực hiện đối ngoại nhân dân, ngoại giao kinh tế, thì nên tạo điều kiện cho họ.

Đại biểu đề nghị bổ sung quy định hoặc nguyên tắc cho phép doanh nhân đã có hộ chiếu công vụ hoặc hộ chiếu ngoại giao thì được sử dụng nó trong các hoạt động quốc tế. Hiện nay doanh nhân phải dùng hộ chiếu phổ thông, trong khi chúng ta khuyến khích doanh nhân hội nhập. Vì vậy, cơ quan chức năng xem xét tháo gỡ để khuyến khích doanh nhân trong hội nhập quốc tế.

Minh Thư/VOV.VN