Xây dựng vùng nguyên liệu cho thương hiệu 'Gạo Cần Thơ'

Các bên liên quan cùng ký kết hợp tác sản xuất và tiêu thụ giống lúa OM19. Ảnh: Thu Hiền – TTXVN

Ngày 24/11, Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long phối hợp với Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ Nông nghiệp thành phố Cần Thơ, Công ty TNHH Tập đoàn Vương Đình và Hợp tác xã nông nghiệp Tiến Thuận (thành phố Cần Thơ) tổ chức Lễ ký kết biên bản ghi nhớ xây dựng mô hình sản xuất và tiêu thụ lúa trong vụ Đông Xuân 2025 – 2026. Tại sự kiện, các bên đã thống nhất phối hợp triển khai mô hình thử nghiệm giống lúa thơm OM19 với khoảng 80ha trong vụ Đông Xuân 2025 – 2026 tại hợp tác xã Tiến Thuận.

Để thực hiện mô hình, Trung tâm Khuyến nông và Dịch vụ nông nghiệp thành phố Cần Thơ sẽ hỗ trợ một phần kinh phí và hướng dẫn hợp tác xã áp dụng kỹ thuật, quy trình canh tác lúa thuộc Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (gọi tắt Đề án 1 triệu ha lúa). Hợp tác xã Tiến Thuận tiếp nhận giống lúa, kỹ thuật, tiến bộ về giống, kỹ thuật canh tác; Viện lúa hỗ trợ giống và Công ty TNHH Tập đoàn Vương Đình bao tiêu toàn bộ sản phẩm lúa OM19 với giá tương đương phân khúc nhóm giống lúa chất lượng cao.

OM19 là giống lúa được Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long phối hợp với các đơn vị liên quan tuyển chọn từ Dự án “Tuyển chọn giống lúa thơm và chất lượng cao mang nhãn hiệu Gạo Cần Thơ” (gọi tắt Dự án “Gạo Cần Thơ”). Mô hình sản xuất và tiêu thụ lúa OM19 nhằm đạt được mục tiêu sản xuất giống lúa có tiềm năng được áp dụng hoàn toàn các quy trình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp (thuộc Đề án 1 triệu ha lúa) để tạo ra hạt gạo mang thương hiệu “Gạo Cần Thơ”. Đồng thời, đem lại lợi nhuận cho nông dân, doanh nghiệp và tạo ra được sản phẩm lúa gạo đáp ứng tiêu chí Đề án 1 triệu ha lúa.

Nhằm tìm giống lúa chất lượng cao và lúa thơm phù hợp để xây dựng thương hiệu “Gạo Cần Thơ”, từ năm 2022 – 2025, Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long (đơn vị chủ trì thực hiện Dự án Gạo Cần Thơ) phối hợp các đơn vị liên quan đã tuyển chọn các giống lúa ban đầu gồm: giống OM8, OM19 (nhóm giống lúa thơm) và giống lúa OM3 (nhóm giống lúa chất lượng cao). Trong đó, giống lúa OM3 đã được trồng thử nghiệm vào năm 2024.

Theo ông Trần Ngọc Thạch, Viện trưởng Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long, trong quá trình triển khai Dự án “Gạo Cần Thơ” cho thấy, nhóm giống lúa thơm không có khả năng thích nghi rộng như giống lúa chất lượng cao, nên phù hợp phát triển trong vụ Đông Xuân. Theo đánh giá so sánh giữa giống lúa OM8 và OM19 thì giống OM19 khắc phục được một số nhược điểm của OM8 về tiềm năng năng suất, chất lượng gạo và dạng hình của gạo rất tốt. OM19 là giống lúa có thời gian sinh trưởng khoảng 100 ngày; tiềm năng năng suất khoảng 6 - 8 tấn/ha. Gạo OM19 có chiều dài khoảng là từ 7,8 - 8mm. Gạo OM19 có lợi thế thuộc loại phân khúc gạo dài, trong, rất ít bạc bụng và mùi thơm đậm.

Hiện giống lúa OM19 đã qua các quá trình khảo nghiệm VSU (giá trị canh tác và sử dụng), DUS (tính khác biệt, đồng nhất, ổn định), khảo nghiệm sâu bệnh có kiểm soát. Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long đã hoàn thiện hồ sơ để đăng ký lưu hành giống lúa OM19 trong thời gian sớm nhất (dự kiến trong năm 2025).

Viện trưởng Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long Trần Ngọc Thạch nhận định, với sự đồng hành giữa “4 nhà”, Dự án “Gạo Cần Thơ” sẽ triển khai thuận lợi. OM19 có tiềm năng để phát triển thành vùng lúa nguyên liệu mang nhãn hiệu chứng nhận “Gạo Cần Thơ” và tạo được sự liên kết giữa 4 bên (nhà khoa học, nhà nước, hợp tác xã và doanh nghiệp bao tiêu) cùng tham gia chuỗi lúa gạo này.

Sau khi xây dựng mô hình thử nghiệm, các bên liên quan sẽ cùng nhau bàn bạc, đánh giá, khắc phục những khiếm khuyết để phối hợp tìm ra các giống lúa hoặc giải pháp tiếp tục phát triển những giống lúa tiềm năng mang thương hiệu “Gạo Cần Thơ”. Dự kiến, sau 80ha thử nghiệm, Dự án “Gạo Cần Thơ” sẽ mở rộng diện tích lên khoảng 20.000ha vùng nguyên liệu giúp nông dân có thêm thu nhập.

Mặc dù, OM19 được đánh giá là giống lúa chất lượng rất ngon, nhưng Viện trưởng Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long cũng cho biết, giống lúa OM19 còn hạn chế trong khả năng chống chịu bệnh đạo ôn. Vì thế, hợp tác xã canh tác cần lưu ý về khả năng chống chịu sâu bệnh (đặc biệt là bệnh đạo ôn) để có giải pháp phòng trừ phù hợp. Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long vẫn tiếp tục nghiên cứu để cải thiện khả năng chống chịu bệnh đạo ôn của giống lúa OM19 để giảm chi phí đầu vào cho nông dân.

Thị trường lúa gạo chia thành nhiều phân khúc gạo: gạo thơm, gạo chất lượng cao, gạo cao sản, gạo Nhật (Japonica), gạo nếp. Hiện nay, hầu hết các giống lúa gạo của Việt Nam nằm ở phân khúc gạo chất lượng cao (gạo trắng, hạt dài). Thị trường gạo thế giới tiêu thụ gạo thơm không nhiều, chỉ khoảng 20%, nhưng giá trị rất cao. Hiện nay, phân khúc gạo thơm của Việt Nam chiếm thị phần xuất khẩu chưa nhiều; nguyên nhân một phần là các giống lúa chưa phù hợp gieo trồng rộng rãi ở các vùng.

Với định hướng phát triển những dòng gạo cao cấp và chất lượng, ông Phạm Hữu Cường, Phó Giám đốc Công ty TNHH Tập đoàn Vương Đình cho biết, công ty có định hướng là hợp tác bao tiêu giống gạo OM19 xuất khẩu sang thị trường Nam Mỹ. Đây là thị trường tiềm năng, trong đó điển hình là Brazil, đang là có nhu cầu lớn về dòng gạo thơm của Việt Nam.

Thu Hiền/vnanet.vn