Xây dựng vùng nguyên liệu tập trung

Phú Thọ hiện có hơn 10,000ha chè được sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn, tập trung giúp người trồng chè nâng cao thu nhập, các doanh nghiệp chế biến có nguồn nguyên liệu ổn định

Mở rộng quy mô

Nhìn theo cánh tay chỉ của ông Nguyễn Văn Thanh - Giám đốc HTX sản xuất, chế biến chè Đá Hen ở xã Đồng Lương, hiện ra trước mắt chúng tôi là vùng chè nguyên liệu rộng mênh mông, xanh mướt đang chuẩn bị cho thu hoạch. Ông Thanh hồ hởi khoe: Người dân Đồng Lương có truyền thống trồng chè lên đến hàng trăm năm nay. Trước đây, chè sản xuất theo lối tự sản, tự tiêu nên thường xuyên bị ép giá; chất lượng giữa các hộ không đồng đều nên chưa thu hút được sự quan tâm của người tiêu dùng. Năm 2010, nghề sản xuất chè Đá Hen được UBND tỉnh công nhận là làng nghề. Khi đó, hầu hết các hộ trong làng nghề đều nhận thức được phải thay đổi phương thức sản xuất theo hướng tập trung, có các quy định, kế hoạch rõ ràng. Đến năm 2017, chúng tôi quyết định thành lập HTX với 15 thành viên, tổng diện tích chè khoảng 30ha, hoàn toàn được chăm sóc, thu hoạch và chế biến theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ thực hiện nghiêm ngặt các quy trình sản xuất, sản phẩm chè xanh của HTX đã được công nhận đạt OCOP 4 sao, được người tiêu dùng đón nhận, thu nhập của thành viên HTX được nâng cao. Hiện nay, HTX đang có kế hoạch tiếp tục vận động mở rộng diện tích vùng nguyên liệu chè tập trung ra toàn bộ làng nghề và liên kết với một số HTX khác để đảm bảo nguồn nguyên liệu sản xuất lâu dài, liên tục...

Xã Tân Lạc là một trong những vùng trồng mía tập trung có quy mô lớn nhất nhì của tỉnh Hòa Bình trước đây. Nhờ xây dựng được vùng sản xuất tập trung, việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất được đẩy mạnh, cây mía cho năng suất, chất lượng cao, mẫu mã đẹp hơn, thuận lợi cho việc sơ chế, chế biến và tiêu thụ. Nhiều vùng trồng mía tập trung đã được xây dựng ở các xã như: Lạc Sơn, Tân Lạc, Cao Phong... với diện tích lên đến hàng ngàn ha, được chăm sóc theo quy trình kỹ thuật đồng bộ, đã từng bước phát huy được giá trị kinh tế, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân.

Hiện nay, toàn tỉnh đã hình thành 641 vùng sản xuất trồng trọt tập trung với diện tích trên 82.100ha (trong đó 290 vùng trồng lúa chất lượng cao với diện tích gần 56.400ha; 61 vùng sản xuất cây rau màu với diện tích trên 4.200ha; 70 vùng sản xuất chè với gần 6.000ha; 220 vùng sản xuất cây ăn quả với diện tích trên 15.600ha). Tỉnh cũng đã cấp 732 mã vùng trồng với tổng diện tích 9.100ha trên các cây trồng: Bưởi, cam, chuối, thanh long, chè, rau,... (trong đó 101 mã vùng trồng xuất khẩu với diện tích 1.200ha; 631 mã vùng nội địa với diện tích xấp xỉ 7.900ha).

Việc xây dựng các vùng nguyên liệu tập trung, đồng thời cấp mã số vùng trồng, chỉ dẫn địa lý cho nông sản sẽ giúp cho việc tiêu thụ thuận lợi, phù hợp với yêu cầu của sản xuất nông nghiệp hiện đại. Tận dụng lợi thế về khí hậu, đất đai, các địa phương đã tập trung phát triển vùng nguyên liệu nông sản theo hướng đầu tư chiều sâu, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Đồng thời, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm và xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh, góp phần thúc đẩy nông nghiệp chuyển dịch đúng định hướng; tập trung tăng năng suất, chất lượng, tăng giá trị thu nhập bình quân trên đơn vị diện tích đất canh tác.

Phát huy lợi thế về diện tích trồng cây ăn quả có múi tập trung lớn để thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghiệp chế biến nông sản.

- Người trồng cam ở xã Cao Phong thu hoạch cam.

Nâng cao hiệu quả

Đối với sản xuất nông nghiệp hiện đại, cùng với việc nâng cao năng suất, chất lượng nông sản thì việc chế biến, đặc biệt là chế biến sâu sẽ góp phần nâng cao giá trị kinh tế.

Hiện nay, việc phát triển vùng nguyên liệu tập trung trên địa bàn tỉnh đã bước đầu được đồng bộ, mang lại nhiều hiệu quả trong sản xuất, chế biến, nâng cao chất lượng, nhưng quá trình triển khai vẫn có những khó khăn nhất định. Có thể kể đến: Diện tích đất sản xuất còn chia cắt, nhỏ lẻ, nên việc quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp tập trung gặp khó khăn; một số vùng còn vướng mắc về quy hoạch, quản lý đất đai; thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển nông nghiệp còn hạn chế, do sản xuất nông nghiệp tập trung phải có vốn đầu tư lớn, tính rủi ro cao; sản xuất nông nghiệp còn chịu tác động lớn của thời tiết do biến đổi khí hậu...

Cùng với đó, sự phối hợp giữa các bên trong “liên kết 4 nhà” chưa chặt chẽ; sản xuất của nông dân cơ bản vẫn phát triển theo chiều rộng, chưa chú trọng chiều sâu, chủ yếu dựa trên khai thác các nguồn lực tự nhiên, đầu tư nhỏ; sự liên kết giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi còn hạn chế, chưa bền vững; trình độ của người sản xuất ở nhiều vùng còn khó khăn trong áp dụng tuân thủ quy trình kỹ thuật, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất; một số địa phương chưa thể hiện rõ vai trò quản lý nhà nước về quy hoạch sản xuất, còn tình trạng sản xuất tự phát, dẫn đến cung vượt cầu.

Nông dân xã Tân Lạc chăm sóc cây mía tím.

Ông Nguyễn Thanh Hiệp - Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn khẳng định: Để việc xây dựng vùng nguyên liệu tập trung thật sự phát huy hiệu quả, các ngành liên quan và các địa phương cần tập trung tuyên truyền, định hướng nông dân, HTX, doanh nghiệp đầu tư, phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi. Trong quá trình liên kết, người sản xuất tuân thủ nghiêm kỹ thuật chăm sóc, thu hoạch, đảm bảo chất lượng, tiêu chuẩn của nhà máy chế biến. Doanh nghiệp thực hiện đúng, đầy đủ các điều khoản ký kết thu mua sản phẩm theo giá đã công bố. Các cơ quan chức năng tăng cường quản lý nhà nước, đảm bảo mối liên kết chặt chẽ giữa Nhà nông - Nhà nước - Nhà doanh nghiệp. Đồng thời, cũng cần có những cơ chế chính sách phù hợp thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực chế biến.

Phát triển vùng nguyên liệu cho các nhà máy chế biến, điều kiện cần và tiên quyết là các doanh nghiệp phải chủ động ký kết hợp đồng liên kết sản xuất tiêu thụ nông sản để người nông dân yên tâm sản xuất. Cùng với đó là sự vào cuộc của cơ quan quản lý nhà nước và hệ thống khuyến nông của doanh nghiệp hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân sản xuất đảm bảo theo quy trình kỹ thuật, chất lượng đáp ứng yêu cầu các nhà máy chế biến nông sản. Các địa phương cũng cần sớm rà soát hiện trạng, khả năng bố trí quỹ đất, tuyên truyền, vận động người dân chuyển đổi diện tích đất trồng cây hoa màu kém hiệu quả, quỹ đất cộng đồng, đất sản xuất nông nghiệp chưa giao, đất đã giao nhưng hiệu quả kinh tế không cao, đất có khả năng trồng xen sang trồng các loại cây nguyên liệu phù hợp với thực tế của địa phương và quy hoạch của tỉnh.

Có thể thấy, việc phát triển vùng nguyên liệu gắn với chế biến, xây dựng mối liên kết 4 nhà: Nhà nước - Nhà doanh nghiệp - Nhà khoa học và Nhà nông là hướng đi bền vững, hiệu quả, đưa nông nghiệp của tỉnh nhà bứt phá đi lên.

Phan Cường